Idioms in Textbooks for Teaching Turkish as a Foreign Language: An Analysis of the Uludağ Turkish Teaching Set (B1)

Year 2025, Volume: 4 Issue: 3, 214 - 232, 15.09.2025

Esra Merve Oğraş

Abstract

Idioms are fixed expressions that transmit a nation’s worldview, traditions, and customs to future generations. In the process of language teaching, it is impossible to overlook the significance of cultural transmission. In teaching Turkish as a foreign language, the goal should not be limited to teaching grammar alongside reading, listening, writing, and speaking skills; it should also include introducing learners to Turkish culture, traditions, and customs. Since language is an inseparable part of culture, idioms occupy a significant place in textbooks designed for teaching Turkish as a foreign language. The aim of this study is to examine the idioms included in a B1-level textbook prepared for teaching Turkish as a foreign language. The research is based on the Uludağ Turkish Teaching Set - B1 textbook, and the document analysis method was employed. The idioms and their meanings were presented in tables, and the study focused on those appearing in activities related to listening, reading, writing, and speaking skills, including matching, completion, marking, and tracking tasks. The findings revealed that the textbook contains 121 idioms, which increase to a total of 188 when repeated idioms are also included. The most frequently used idioms were “karar vermek” (to make a decision), “elde etmek” (to obtain), “ziyaret etmek” (to visit), “yer almak” (to take place), “aklına gelmek” (to come to mind), “ortaya çıkmak” (to emerge), “zorunda kalmak” (to be obliged), and “bir araya gelmek” (to gather). It was also determined that Unit 3 includes the highest number of idioms, whereas Unit 1 includes the fewest. Overall, it can be concluded that the Uludağ Turkish Teaching Set – B1 textbook contains a sufficient number of idioms for learners at this level.

Keywords

Teaching Turkish as a foreign language , ıdioms , Uludağ Turkish textbook

Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimine Yönelik Hazırlanmış Ders Kitaplarında Deyimlerin Kullanımı: Uludağ Türkçe B1 Seviyesi Örneği

Abstract

Deyimler, bir ulusun sahip olduğu görüşü, gelenek ve göreneklerini bir sonraki nesile aktaran kalıplaşmış ögelerdir. Dil öğretimi sürecinde kültür aktarımının önemini göz ardı etmek mümkün değildir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde amaç sadece dil bilgisiyle okuma, dinleme, yazma ve konuşma becerilerini öğretmek değil aynı zamanda kültürü, gelenek ve görenekleri de öğreniciye tanıtmak olmalıdır. Dil, kültürün ayrılmaz bir parçasıdır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili kullanılan ders kitaplarında deyimler önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın amacı Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine yönelik hazırlanmış B1 ders kitabında yer alan deyimleri incelemektir. Çalışma kapsamında Uludağ Türkçe Öğretim Seti B1 ders kitabı esas alınmış ve çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Deyimler ve deyimlerin anlamı tablolarla gösterilmiştir. Çalışmada dinleme, okuma, yazma ve konuşma becerileri ile eşleştirme, tamamlama, işaretleme ve izleme gibi çeşitli etkinliklerde yer alan deyimler ele alınmıştır. Uludağ Türkçe Öğretim Seti B1 ders kitabında 121 deyim yer almaktadır. Tekrar edilen deyimler de dâhil edildiğinde ders kitabında toplam 188 deyim bulunmaktadır. İnceleme sonucunda “karar vermek, elde etmek, ziyaret etmek, yer almak, aklına gelmek, ortaya çıkmak, zorunda kalmak ve bir araya gelmek” deyimlerinin ders kitabında sıklıkla kullanıldığı belirlenmiştir. Uludağ Türkçe Öğretim Seti B1 ders kitabında en çok deyim kullanımının 3. ünitede, en az deyim kullanımının ise 1. ünitede olduğu saptanmıştır. Uludağ Türkçe Öğretim Seti B1 ders kitabında yeterli ölçüde deyim kullanıldığı söylenebilir.

Keywords

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi , deyimler , Uludağ Türkçe ders kitabı

References

• Akgün, E. (2020). İstanbul yabancılar için Türkçe B1 ders ve çalışma kitaplarındaki deyim ve atasözleri varlığı. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 3(2), 111-146.
• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil (Ana çizgileriyle dilbilim). Türk Dil Kurumu.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.
• Alyılmaz, S. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde hedef kitlenin / “öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463.
• Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Byram, M., & Morgan, C. (1994) Teaching-and-learning language and culture. Clevedon: Multilingual Matters.
• CEFR. (2020). Common european framework of reference for languages: learning, teaching, assessment companion volume with new descriptors. Council of Europe.
• Çakmak, C. (2019). Yedi İklim Türkçe öğretim setinin (A1-A2) kültür aktarımı açısından değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 12(65), 756-763.
• Çangal, Ö. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür taşıyıcısı olarak türküler. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, 2(2), 9-20.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Gün, M., & İkizçınar, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki okuma metinlerinde atasözü ve deyimlerin dağılımı: Yedi İklim örneği. International Journal of Language Academy. 7/3, 214- 233.
• Hamidov, H. (2002). Türkçede insan ilişkileriyle ilgili deyimler. Türk Dili Dergisi, (610), 58-60.
• Koparıcı, I. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe B1 seviyesinde deyim öğretimi / öğrenimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Mılosavljevıc, M., & Eroğlu, S. (2022). Yedi İklim Yabancılar İçin Türkçe ve Ucimo Srpski 1 temel düzey ders kitaplarında kültürel unsurlar. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 8(1), 27-41.
• Nasuh, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarında dil düzeylerine göre deyim ve kalıp söz kullanımı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
• Özkan, E. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında Türk kültür ögeleri olarak atasözleri ve deyimler. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4 /10, 295-300.
• Özyar, B. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde deyimler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şahin, H., & Baştürk, Ş., & Özlem, G., & Hamaratlı, E., & Özkan, A. (Ed.). (2023). Uludağ Türkçe öğretim seti B1 ders kitabı. Bursa: Bursa Detay Copy Matbaa & Yayıncılık.
• TDK. (1949). Dilbilim terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
• TDK. (2009). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zorpuzan, S. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan kitaplardaki kalıp söz ve deyim varlığı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.