Tükenmişlik ile Mobbing’in İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 19 - 41, 27.12.2021

Fatih Kürşat Alkış , Hakan Yağcı

Öz

Bu çalışmanın amacı, tükenmişlik ve mobbing durumlarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisini incelemektir. Bu araştırmanın modeli taramadır. Araştırmanın örneklemi Sancaktepe belediyesinde istihdam edilmiş 232 kamu çalışanıdır. Uygulama safhası yüz yüze gerçekleşen bu araştırmada kişisel bilgi formu, tükenmişlik, mobbing ve işten ayrılma niyeti ölçeği kullanılmıştır. Toplanan veriler analizinde bağımsız örneklemler t testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon analizi ve basit doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları göstermektedir ki kadın ve erkeklerin yanı sıra gelir dağılımı grupları da birbirlerinden istatistiksel anlamlı şekilde farklıdır. Korelasyon analizi sonuçları ise tükenmişlik ve mobbing düzeyi arttıkça işten ayrılma niyetinin de arttığını belirlemiştir. Regresyon analizi sonuçları ise tükenmişlik ve mobbing’in işten ayrılma niyetini pozitif şekilde yordadığını tespit etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Mobbing, İşten Ayrılma Niyeti.

Kaynakça

• Acar, A. B. ve Dündar, G. (2008). İşyerinde psikolojik yıldırmaya (mobbing) maruz kalma sıklığı ile demografik özellikler arasindaki iliskinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakultesi Dergisi, 37(4), 51-59.
• Aiello, A., Deitinger, P., Nardella, C. & Bonafede, M. (2008). A toll for assessing the risk of mobbing in organizational enviroments: Prevenzione OGGI ,4(3), 9-24.
• Akbolat, M. & Isik, O. (2008). The levels of burnout of health employees: Sample of a public hospital. Journal of Health Administration of Hacettepe, 11(2), 231-254.
• Anafarta, N. (2015). Algılanan örgütsel destek ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: iş tatmininin aracılık rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 26(79), 112-130.
• Asunakutlu, T., ve Safran, B. (2006). Örgütlerde yıldırma uygulamaları (mobbing) ve çatışma arasındaki ilişki. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 6(11) 111-129
• Atalay, E. ve Doğan, A. (2020). Mobbingin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde depresyonun aracı rolünün incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1729-1741.
• Ates, Ö. T. (2019). Examination of the Relationships between Mobbing and Psychological Symptoms in Teachers. Online Submission, 7(3), 863-873.
• Azaklı, Ö. (2011). Çalışanların örgüte bağlılıkları ve iş güvencesizliği algısı ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir uygulama.
• Bauer, J., Stamm, A., Virnich, K., Wissing, K., Müller, U., Wirsching, M., & Schaarschmidt, U. (2006). Correlation between burnout syndrome and psychological and psychosomatic symptoms among teachers. International archives of occupational and environmental health, 79(3), 199-204.
• Bluedorn, A. C. (1982). A unified model of turnover from organizations. Human relations, 35(2), 135-153.
• Brewer, E. W. & Clippard, L. F. (2002). Burnout and job satisfaction among student support services personnel. Human Resource Development Quarterly, 13(2), 169-186.
• Brodsky, C. M. (1976). The harassed worker. DC:Heath & Co.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 2017, 1-360.
• Cam, E. (2011). Çalışma yaşamında stres ve kamu kesiminde kadın çalışanlar. Journal of Human Sciences, 8(1).1-10
• Certel, E. (2018). Çalışanların işten ayrılma niyetini etkileyen faktörlerin incelenmesi.
• Çekmecelioğlu, H. G. (2005). Örgüt İkliminin İş Tatmini ve İşten Ayrilma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 23-39.
• Çekmecelioğlu, H. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: Bir araştırma. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 8(2), 153-168.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. London:Sage publications.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1). 62-77
• Davenport, N., Schwartz, R. D., & Elliott, G. P. (1999). Mobbing: emotional abuse in the American workplace. London:Civil Society Pub.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. Ankara:Türk Psikologlar Derneği Yayınları
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of social issues, 30(1), 159-165.
• Gençöz, T., Durak, E. Ş., & Durak, M. (2008). Ceza infaz kurumu personelinde psikolojik semptomatoloji: iş stresi, psikolojik dayanıklılık, tükenmişlik, sosyal destek ve baş etme tarzları. Ankara: METU\ODTÜ
• Gülova, A., İspirli, D. ve Eryılmaz, İ. (2014). İşkoliklik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik beyaz yakalıların üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(19), 25-39.
• Günay, İ. (2016). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılık, motivasyon ve işten ayrılma niyeti üzerine etkilerinin değerlendirilmesi: Antalya-Kundu oteller bölgesinde bir araştırma.
• Hacıcaferoğlu, S. (2013). Ortaöğretimde çalışan branş öğretmenlerinin yıldırma (mobbing) davranışlarına uğrama düzeyleri ile demografik özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 111-128.
• Kahill, S. (1988). Symptoms of professional burnout: A review of the empirical evidence. Canadian Psychology/Psychologie canadienne, 29(3), 284.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara. Nobel Yayınevi.
• Karatuna Işıl/Tınaz Pınar: İşyerinde Psikolojik Taciz, Sağlık Sektöründe Kesitsel Bir Araştırma, Ankara 2010,
• Karcioğlu, F. ve Çelik, Ü. (2012). Mobbing (Yıldırma) ve örgütsel bağlılığa etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 59-75.
• Karavardar, G. (2015). Örgütsel Adaletin İş Tatmini, Örgütsel Bağlilik Ve İşten Ayrilma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 139-150.
• Kaya, A. (2018). Kariyer gelişim sürecinin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinin yapısal eşitlik modellemesi ile test edilmesi.
• Kaya, B. (2012). Algılanan örgütsel destek düzeyinin ve çalışanların kariyer tatmininin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri: konaklama işletmelerinde bir uygulama.
• Kenan, Ö. ve Yüksel, H. (2012). Geçmişten günümüze çalışma hayatı. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(1), 1-12
• Keser, A. ve Kümbül Güler, B. (2016), Çalışma Psikolojisi, Kocaeli:Umuttepe Yayınları
• Kılıç Özgün, Ş., & Kaplan, M. (2019). Topluluk duyusu ve örgütsel dışlanmanın işten ayrılma niyetine etkisi (Master's thesis, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi).
• Kitapci, H., Kaynak, R. ve Ökten, S. (2013). Güçlendirmenin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisinin incelenmesi. International Review of Economics and Management, 1(1), 49-73.
• Laleoğlu, A. ve Özmete, E. (2013). Mobbing ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(31), 9-31.
• Lee, R. T. & Ashforth, B. E. (1996). A meta-analytic examination of the correlates of the three dimensions of job burnout. Journal of applied Psychology, 81(2), 123.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and victims, 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European journal of work and organizational psychology, 5(2), 165-184.
• Leymann, H. & Gustafsson, A. (1996). Mobbing at work the development of post-traumatic stress disorders. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 251-275.
• Lorenz, K. (2005). On aggression. London:Routledge. Maslach C., Zimbardo P.G. (1982) Burnout: The Cost of Caring. Englewood:Prentice-Hall. Inc.
• Maslach, C. (2003). Burnout: The cost of caring. Washington:Ishk.
• Mercan, N. C. (2017). Paramedik eğitimi uygulama alanlarında yaşanan sorunlar çalıştayı sonuç raporu. Hastane Öncesi Dergisi, 2(2), 127-134.
• Mobley, W. H. (1977). Intermediate linkages in the relationship between job satisfaction and employee turnover. Journal of applied psychology, 62(2), 237.
• Mobley, W. H., Griffeth, R. W., Hand, H. H., Meglino, B. M.(1979). Review and conceptual analysis of the employee turnover process, Psychological Bulletin, 86(62) 493-522.
• O'Connell, P., Calvert, E., & Watson, D. (2007). Bullying in the workplace: Survey Reports 2007. Erişim adresi: https://www.esri.ie/system/files?file=media/file-uploads/2015-07/BKMNEXT094.pdf
• Olcay, Z. F. (2021). Hızlı Tren Şantiyesinde Çalışanların Güvenlik İklimi Algıları ve İşten Ayrılma Niyetleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2902-2915.
• Özdevecioğlu, M. (2004). Algılanan örgütsel desteğin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri. Amme İdaresi Dergisi, 37(4), 97-115.
• Polat, M., & Meydan, C. H. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin sinizm ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 145-172.
• Russell, B., & Ergin, M. (2008). Aylaklığa övgü. Cem yayınevi.
• Sabuncuoglu, E. T. (2007). Egitim, örgütsel baglilik ve isten ayrilma niyeti arasindaki iliskilerin incelenmesi. Ege Academic Review, 7(2), 613-628.
• Salin, D., Lee, R. T. & Hoel, H. (2013). Workplace bullying as a gendered phenomenon. Journal Managing Psychology 28(13) 235-251.
• Sönmezgil, C. A. (2018). Mesleki tükenmişliğin psikopatoloji, inanç ve kontrol odağı yönünden değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
• Süner, Z. (2014). İş yükümlülüklerinin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Tanrıverdi, H., Koçaslan, G., & Taştan, N. O. (2018). Psikolojik şiddet algısı, tükenmişlik sendromu ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: banka çalışanları üzerinde bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 113-131.
• Tatar, Z. B., & Yüksel, Ş. (2019). Mobbing at workplace–psychological trauma and documentation of psychiatric symptoms. Archives of Neuropsychiatry, 56(1), 57. TDK, (2021) Mobbing Nedir? Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Tekingündüz, S., & Kurtuldu, A. (2015). İşten ayrılma niyeti, iş tatmini, örgütsel bağlılık, liderlik ve iş stresi arasındaki ilişkilerin analizi: Bir hastane örneği. International Journal of Human Sciences, 12(1), 1501-1517
• Tett, R. P. & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on metaanalytic findings. Personnel psychology, 46(2), 259-293.
• Turan, N. (2018). Çalışma mutluluğu: kavram ve kapsam. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 37(1) 169-212
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Algılanan örgütsel desteğin çalışanların iş-aile, aile-iş çatışması, örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetine etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 209-232.
• World Health Organization. (2018). ICD-11 for mortality and morbidity statistics.Erişim Adresi: https://icd.who.int/browse11/l-m/en
• Yücesan Özdemir, G. (2010). Despotik emek rejimi olarak taşeron çalışma. Çalışma ve Toplum, 27(4), 35-50.