The Elision of Prepositions (Hurûf Al-Jarr) in The Holy Quran

Year 2025, Issue: 13, 105 - 134, 15.06.2025

Mehmet Nafi Arslan , Faruk Polat

Abstract

Arabic prepositions (hurûf al-jarr) are linguistic elements that connect sentence components, concisely convey detailed meanings, and enrich the language. Due to their significance, they have drawn the attention of linguists and grammarians, leading to numerous studies on the subject. The topic of prepositions in the Qur’an has been examined from various perspectives in different studies; however, the phenomenon of their deletion has not been sufficiently explored. In particular, no independent study focusing exclusively on the deletion of prepositions in the Qur’an has been identified in either Arabic or Turkish literature. Existing research does not seem to address this issue comprehensively. Based on this gap, our study investigates the deletion of prepositions in the Qur’an, an essential topic in Arabic grammar. First, prepositions are examined conceptually, providing information on their number and types. Subsequently, instances where prepositions are omitted in the Qur’an—both analogically (qiyāsī) and irregularly (samāʿī)—are identified and exemplified. The research findings indicate that seven prepositions (ilā, al-bāʾ, ʿalā, ʿan, fī, al-lām, and min) are omitted both analogically and irregularly in the Qur’an. These deletions serve various purposes, such as facilitating linguistic ease, enhancing conciseness, and adding rhetorical depth. By offering a detailed examination of preposition deletion in the Qur’an, this study aims to contribute to the existing literature in the field.

Keywords

Arabic Language and Rhetoric , Arabic Prepositions (Hurûf al-Jarr) , Deletion Analogical Deletion , İrregular Deletion , al-Qur’an

Kur’ân-ı Kerim’de Harf-i Cerlerin Hazfi

Abstract

Harf-i cerler, cümle ögelerini birbirine bağlayan, detaylı anlamları özlü bir şekilde sunan ve dili zenginleştiren kelimelerdir. Bu nedenle, dilcilerin ve gramercilerin ilgisini çekmiş ve haklarında birçok araştırma yapılmıştır. Kur'an-ı Kerim'deki harf-i cerler konusu da çeşitli çalışmalarda farklı yönleriyle ele alınmış olmakla birlikte bu edatların hazfedilmesi olgusu üzerinde yeterince durulmamıştır. Özellikle Kur'an-ı Kerim'de harf-i cerlerin hazfi konusuna odaklanan müstakil bir çalışma, Arapça ve Türkçe literatürde tespit edilememiştir. Mevcut çalışmaların bu konuyu kapsamlı bir şekilde ele almadığı görülmektedir. Bu eksiklikten hareketle çalışmamız, Arapça dilbilgisinde önemli bir yere sahip olan harf-i cerlerin Kur'an-ı Kerim'de hazfedilmesini konu almaktadır. Çalışmamızda, öncelikle harf-i cerler kavramsal olarak ele alınmış, sayıları, çeşitleri ve harf-i cerlerin hazfinin kısımları hakkında bilgi verilmiştir. Ardından, Kur'an-ı Kerim'de kıyasî (kurallı) ve semaî (kuralsız) olarak harf-i cerlerin hazfedildiği yerler tespit edilerek örneklendirilmiştir. Araştırma sonucunda, Kur'an-ı Kerim'de yedi harf-i cerin (إلي, الباء, على, عن, في, اللام, من) hem kıyasî hem de semaî olarak hazfedildiği belirlenmiştir. Bu haziflerin, dilde kolaylık sağlama, ifadenin vecizliğini artırma ve belagatli anlamlar katma gibi amaçlarla yapıldığı görülmüştür. Bu çalışma, Kur'an-ı Kerim'de harf-i cerlerin hazfedilmesi konusunda detaylı bir inceleme sunarak, alandaki literatüre katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Keywords

Arap Dili ve Belagatı , Harf-i Cer , Hazif , Kıyâsî Hazif , Semâî Hazif , Kur’an-ı Kerim.

References

• Amayra, Muhammed. Mucemu’l edevat va’d demair fil Kuran’l-Kerim, Beyrut: Dâru’l-Fikir, 1988.
• Bâkûlî, Ali b. Hüseyin. Cevâhirü’l-Kur’ân ve netâici’s-san‘a, thk D. Muhammed Ahmed ed-Dâlî. Şam: Dâru’l-Kalem, 2019.
• Beyzâvî, Abdullāh b. Ömer. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. thk. Muhammed el-Maraşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyye, 1418.
• Birgivî, Takıyyüddin Mehmed. İzhârü’l-esrâr. İstanbul: Dâru’ş-Şifa, 2020.
• Bu‘aymî, İbrahim b. Süleyman. el-Mansûbu ‘alâ nez‘i’l-hâfid fi’l-Kur’ân. Medine: Câmi‘atu’l-İslâm. 2002.
• Buklî, Tahanî Hasaneyn. “Hazfu’l-harfi fi’l-Kur’âni’l-Kerîm”, Mısır: Câmi‘atu’l-Ezher, Havliyyetu Kulliyyeti Usûlu’d-Dîn 32.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-luga ve sıhâhü’l-Arabiyye. nşr. Ahmed Abdulgafûr ’Attâr (Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1407/1987).
• Derâcî, Ahmet Halef. “Delâletu hurufu’l-cerri fî siyâki’l-kur’ânî”. Irak: el-Câmi‘atu’l-Mustansırıyye, el-Mecelletu’l-Arabiyyetu li’d-Dirâsêti’l-İslâmiyyeti ve’ş-Şer‘iyye 4/11 (2020).
• Dervîş, Muhyiddîn. İ‘râbu’l-Kur’ân ve beyânuhu, 10 cilt, Suriye: Dâru’l-İrşâd, 1995.
• Duleymî, Ömer Ali. “Hazfu harfi’l-cer”. Irak: Mecelletu’l-Câmi‘ati’l-İslâmiyye 1/24.
• Durmuş, İsmail. “HARF”, TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 28 Aralık 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/harf--alfabe#1.
• Ensârî, Cemâluddîn İbn Hişâm. Şerhu Şüzûri’z-zeheb. thk. Abdulgani el-Dakr. Suriye: Şeriketu’l-Muttehide li’t-Tevzî‘.
• Ensârî, Cemâluddîn İbn Hişâm. Muğni’l-lebîb ʿan kütübi’l-eʿârîb. Thk. Mazin el-Mubârek. 4 cilt. Dimeşk: Dâru’l-Fikir, 6. Basım, 1985.
• Ensârî, Cemâluddîn İbn Hişâm. Evdahu’l-mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. Thk. Berekêt Yusuf Hubûd. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikir. tsz.
• Ensârî, Cemâluddîn İbn Hişâm. Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Thk. İmil Bedi‘ Ya‘kub. Beyrut: Dâru’Kutubi’l-‘İlmiyye, 2009.
• Fâkihî, Abdullah b. Ahmet. Mucîbu’n-nidâ ilâ şerhi Katri’n-nedâ. thk. Mümin Ömer Muhammed el-Bedârîn. Umman: Dâru’l-Osmâniyye, 2008.
• Galâyînî, Mustafa. Câmi‘u’d-durûsi’l-‘Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 28. Basım, 1993.
• Halabı, Abdulgafur. Nahiv ile Belagatta Harf-i Cerlerin Hazfedilmesi Olgusu. Mardin: Artuklu Üniversitesi Arap Dili ve Kültürü Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Hâzimî, Ahmet b. Ömer. Şerhu’l-muhtasar alê nazmi’l-Âcrûmiyye. https://shamela.ws/book/36106/89
• İbn Akîl, Ebû Muhammed Bahâuddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh. Şerḥu İbn ʿAkîl ʿalâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhâmid. 4 Cilt. Kahire: Dâru Mısır, 20. Basım, 1980.
• İbn Mâlik, Muhammed b. Abdullah. Şerhu’t-Teshîl. Thk. Abdurrahman es-seyyid. 4 cilt. Mısır: Dâru’l-Hicr. 1990.
• İbn Mâlik, Muhammed b. Abdullah. Elfiyyetu İbn Mâlik. thk. Abdulmuhsin b. Muhammed Kâsım. Riyad: Dâru’t-Te‘âvun, 4. Basım, 2021.
• İbnu’l-Hâcib, Osmân b. Ömer b. Ebî Bekr b. Yûnus. el-Kâfiye fî ‘ilmi’l-nahv. thk. Salih Abdulazîm eş-Şâ‘ir. Kahire: Mektebetu’l-Êdâb, 2010.
• Merzibânî, Muhammed b. İmrân. Mü‘cemü’ş-şü‘arâ, Lübnan: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, 1982.
• Meylânî, Muhammed b. Abdulhalim. Şerhu’l-Muğnî fî’n-nahf. Diyarbakır: Seyda yayınları. 2022.
• Sâfî, Muhammed. el-Cedvel fî i‘râbi’l-kur’ân, 17 cilt, Şam: Dâru’r-Reşîd, 1995.
• Semîn el-Halebî, Ahmet b. Yusuf. Ed-Durru’l-masûn fî ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn, thk. Ahmet Muhammed el-Harrât. 11 cilt. Dımeşk: Dâru’l-Kalem.
• Semmâre, Mâriye Hasan Mansur. Sukûtu harfi’l-cerri fî’l-lugati semâen. Filistin: Câmi‘atu Necah Vatanî, Külliyyetu’d-Dirâseti’l-‘Ulyâ, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Şâtıbî, İbrâhîm b. Mûsâ. el-Makâsıdü’ş-şâfiye fî şerhi’l-Hulâsati’l-kâfiye (Şerḥu Recezi İbn Mâlik). 10 cilt. Mekke: Câmi‘atu’l-Ummi’l-Kurâ, 2007.
• Tahânevî, Muhammed b. Ali. Keşşâfu istilâhâtu’l-funûn. Thk. Ali Dehrûç. 2 cilt. Beyrut: Mektebetu Lübnân. 1996.
• Tüccar, Zülfikar. “Cerîr b. Atıyye” TDV İslâm Ansiklopedisi, Erişim 12 Mayıs 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/cerir-b-atiyye
• Üşmûnî, Alî b. Muhammed. Menhecü’s-sâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• Üzayma, Muhammed Abdulhalık. Dirâsêtün li-üslûbi-l’Kur’âni’l-kerîm. 11 cilt . Kahire: Dâru’l-Hadîs.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf ʿan hakaʾikı gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. thk. Mustafa Hüseyin Ahmet. 4 cilt. Kahire: Dâru’r-Reyyân, 3. Basım, 1987.
• Ziriklî, Hayruddin. el-A’lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-Melayin, 15. Bas