Yayalaştırılmış sokaklarda kalite kriterleri bağlamında kullanıcı değerlendirmesi – Siirt Güres Caddesi örneği

Year 2024, Volume: 3 Issue: 1, 68 - 83, 30.06.2024

Esra Şırkı , Nurbanu Özkartal

Abstract

Bu çalışma, kent planlaması ve kentleşme süreçlerinde motorlu taşıt trafiğinin yayaların ihtiyaçları ve kamusal mekânlar üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Motorlu taşıt trafiğinin artmasıyla birlikte, kent merkezlerindeki trafik yoğunluğunun ve çevre kirliliğinin kamusal mekânların kullanımını olumsuz etkilediği görülmektedir. Bu bağlamda, yayalaştırma stratejileri ve yaya odaklı mekânların oluşturulması gerekliliği vurgulanmaktadır. Araştırmanın kapsamı, Siirt İlinde bulunan Güres Caddesi örneği üzerinden yapılan saha çalışmasıyla belirlenmiştir. Bu çalışma, Güres Caddesi'nin 4 temel kriter olarak belirlenen; erişim ve bağlantılar, konfor ve imaj, kullanım ve faaliyetler ve sosyalleşme bağlamında kullanıcı değerlendirilmesi ve mekânın sunduğu olanakların belirlenmesi üzerine odaklanmıştır.
Yapılan anketler ve saha gözlemleri sonucunda, Güres Caddesi'nin kullanıcılarının en fazla yetersiz bulduğu alanlar kullanımlar ve faaliyetler, konfor ve imaj, sosyalleşme, erişim ve bağlantılar olarak belirlenmiştir. Bulgular, caddenin özellikle kapsayıcılık, iklime uygunluk ve sosyal olanaklar açısından yetersiz olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, çalışma, Güres Caddesi'nin kullanıcılarına yönelik yapılan değerlendirme ve analizlerin kentlerdeki yayalaştırılmış sokakların tasarımında ve planlanmasında insan odaklı yaklaşımların benimsenmesine ve kamusal mekanların kullanıcı ihtiyaçlarına daha uygun hale getirilmesine yönelik önemli bir adım olduğunu vurgulamaktadır.

Keywords

Yayalaştırılmış Sokak, Kullanıcı Değerlendirmesi, Kalite Kriteri, Güres Caddesi, Project for Public Spaces

References

• E. Tarakçı Eren, T. Düzenli and D. Akyol, “Kent Merkezinde Caddelerin Yayalaştırılması: Trabzon Kahramanmaraş Caddesi Örneği”, Megaron, vol 13, no 3, pp 480-491, 2018, Doi: 10.5505/MEGARON.2018.17362.
• E. Kalafat and P. Yeşil, “Giresun Kenti Yaya Bölgelerinin Kullanıcı Tercihleri Doğrultusunda İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol 25, no. 3, pp. 658-664, 2021, Doi: 10.19113/sdufenbed.907843.
• R. Keleş, “Kentbilim Terimleri Sözlüğü” İmge Kitabevi Yayınları, pp. 224, 2021.
• O. Ateş, F. Aslan, E. Kabataş and N. Büyükbayraktar, “Kentsel ulaşım sınıflamasında yayalaştırılmış cadde ve sokak uygulamalarının başarı değerlendirilmesi: Kırklareli ili Lüleburgaz ilçesi örneği”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, vol 31 no. Ek sayı 1, pp. 382-389, Aralık 2021, ISSN:2148-2683.
• R. Kaplan and S. Kaplan, “The experience of nature—a psychological perspective”, Cambridge University Press, New York, 1989.
• https://www.pps.org. [Erişim Tarihi: 05.05.2024].
• Y. T. Birişçi, A. E. Özel and P. Oktay, “Yaya Bölgeleri Planlama ve Tasarımı: Çanakkale Çarşı Caddesi Yaya Yolu Örneği'nde”, Uluslararası Trafik ve Yol Güvenliği Kongresi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2002.
• H. S. Çınar, “Yaya Bölgeleri ve Meydan Tasarım İlkeleri”, İstanbul Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Lisansüstü Ders Notları, İstanbul, 2007.
• H. S. Çınar Altınçekiç and B. Doktur, “Yayalaştırılmış Bir Bölge: Antalya-Cumhuriyet Caddesi”, Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, vol 17, no. 1, pp. 57-68, 2017, Doi: 10.17475/kastorman.296494.
• E. Paşalı, “Edirne Tarihi Kent Merkezinin Yaya Konforu Açısından Irdelenmesi” Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne, 2023.
• Erişilebilirlik Kilavuzu, “Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü”, https://www.aile.gov.tr/media/65613/erisilebilirlik_kilavuzu_2021.pdf. [Erişim Tarihi: 05.05.2024].
• N. A. Rahman, S. Shamsuddin and I. Ghani, “What makes people use the street? Towards a liveable urban environment in Kuala Lumpur City Centre”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, no. 170, pp. 624-632, 2015, Doi:/10.1016/j. sbspro.2015.01.064.
• O. Kuntay, “Yaya Mekanı”, İlke Yayınevi, Ankara, pp. 102, 2008.
• B. Çermikli, “Yaya Bölgelerinde Kullanım Analizi Üzerine Bir Araştırma: Beyazıt Meydanı ve Çevresi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• S. Çelikyay and A. S. Karayılmazlar, “Bartın Kent Merkezlerindeki Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi ve Kent Kimliği Açısından İncelenmesi”, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, vol 18, no. 2, pp. 224-238, 2016.
• M. Şerefhanoğlu, “Kentsel Tasarımda Aydınlatmanın Rolü”, I. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 23-24 Mayıs 1991.
• G. F. Yücel, “Kamusal Açık Mekanlarda Donatı Elemanlarının Kullanımı”, Ege Mimarlık Dergisi, vol 4, no. 59, pp. 26-29, 2006.
• S. Özkazanç and H. Ulvi, “Erzincan Kent Merkezi Yayalaştırma Projesine Yönelik Tutum ve Beklentiler”, Online Journal of Art and Design, vol 6, no. 5 - special issue, pp. 223-238, 2018.
• F. Kavi, “İstanbul’daki Yaya Yolu Düzenlemelerinin Bitkisel Tasarım Açısından Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2003.
• D. Gündüz Gezer, “Kentleşme sürecinde ulaşım sorunlarının kentsel tasarım yöntemi ile çözümlenmesine yönelik araştırma: Siirt ili Güres caddesinin yaya yolu olarak kullanılmasındaki sorunlar ve çözüm önerileri” Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Siirt, 2022.
• https://www.sabah.com.tr/yazarlar/donat/2013/02/18/gures-caddesi. [Erişim Tarihi: 05.05.2024].
• https://www.siirtpress.com/gures-caddesi-duzenleme-projesinin-ayrintilari-belli-oldu-29439.html. [Erişim Tarihi: 05.05.2024].
• https://yenisiirt.com/siirtin-gures-caddesi-gece-gunduz-yogun/. [Erişim Tarihi: 05.05.2024].