Maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.) Yetiştiriciliğinin Güncel Durumu ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 23 - 34, 02.07.2025

Songül Yıldız , Mehmet Zahit Aydın , Mustafa Akbulut

https://doi.org/10.59128/bojans.1697877

Öz

Maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.), yüksek besin değeri ve artan ekonomik önemi nedeniyle son yıllarda dünya genelinde üretimi hızla artan meyveler arasında yer almaktadır. Birçok ülkede kapama bahçelerle gerçekleştirilen üretim, yetiştiricilik yapılan alanların genişlemesiyle paralel olarak büyümektedir. Ancak, maviyemiş üretimi hem küresel hem de yerel ölçekte bir dizi sorunla karşı karşıyadır. Özellikle küresel ısınmanın etkilerinin artması, bu meyvede hastalık ve zararlıların çeşit ve miktarında bir artışa neden olarak üretimi tehdit etmektedir. Bu çalışma, Türkiye'deki maviyemiş üreticileriyle yapılan bir anket çalışmasının sonuçlarını ele alarak mevcut sorunları ve çözüm önerilerini değerlendirmektedir. Ankete katılan üreticilerin görüşlerine göre, taze ürünlerin pazarlanmasındaki güçlükler ve hastalık ile zararlıların artışı, yetiştiriciliğin önündeki en büyük engelleri oluşturmaktadır. Bu sorunlar hem ekonomik kayıplara yol açmakta hem de üretim verimliliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Üreticiler, bu sorunların çözümüne yönelik olarak bilgilendirme ve eğitim faaliyetlerinin artırılmasına, ayrıca hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesine yönelik ıslah çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu ifade etmektedir. Çalışma sonuçları, Türkiye'de maviyemiş yetiştiriciliğinin sürdürülebilirliğini artırmak için çalışmaların yoğunlaştırılması gerektiğini göstermektedir. Çalışma, Türkiye'deki maviyemiş yetiştiriciliğinde karşılaşılan temel sorunlara ışık tutmakta ve bu sorunların çözümüne yönelik bilimsel ve uygulamalı yaklaşımlar geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, kamu kurumları, araştırma merkezleri ve özel sektör arasındaki iş birliğinin artırılması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Küresel ısınma , Maviyemiş yetiştiriciliği , Sürdürülebilir tarım , Tarımsal sorunlar

Current Status of Blueberry (Vaccinium corymbosum L.) Cultivation and Suggestions for Improvement

Öz

Blueberry (Vaccinium corymbosum L.) is one of the fruits whose production has increased rapidly worldwide in recent years due to its high nutritional value and increasing economic importance. In many countries, production, which is carried out with container gardens, is growing in parallel with the expansion of cultivation areas. However, blueberry production faces a few problems both on a global and local scale. In particular, the increasing effects of global warming threaten the production of this fruit by causing an increase in the variety and quantity of diseases and pests. This study analyses the results of a survey conducted with blueberry producers in Turkey and evaluates the current problems and solution proposals. According to the opinions of the surveyed producers, difficulties in the marketing of fresh products and the increase in diseases and pests constitute the biggest obstacles to cultivation. These problems both cause economic losses and negatively affect production efficiency. Producers state that in order to solve these problems, information and training activities should be increased, and breeding studies are needed to develop varieties resistant to diseases and pests. The results of the study show that studies should be intensified to increase the sustainability of blueberry cultivation in Turkey. This study sheds light on the main problems encountered in blueberry cultivation in Turkey and reveals that scientific and practical approaches should be developed to solve these problems. In this context, it is important to increase cooperation between public institutions, research centres and private sector.

Anahtar Kelimeler

Global warming , Blueberry cultivation , Sustainable agriculture , Agricultural issues

Kaynakça

• Akbulut, M., Baykal, H., Şavşatlı, Y. (2013). Çay Üreticisine Ek Gelir Olarak Maviyemiş Yetiştiriciliği. II. Rize Kalkınma Sempozyumu, Rize, Türkiye, 245-253, 3 – 4 Mayıs.
• Akış, N., Aksoy, A. (2023). Tarımsal Eğitimin Çiftçiler Üzerine Etkisi: Atatürk Üniversitesi Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 26(4), 902-911. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1223404
• Ateş U. (2023). Maviyemiş (Vaccinium corymbosum) Meyvesinin Hasat ve Depolama Süresince Kalite Özellikleri Üzerine Biyofilm Uygulama Rejimlerinin Etkisi (Tez no 837466). [Doktora Tezi, Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ballington, J. R. (2001). Collection, Utilization, and Preservation of Genetic Resources in Vaccinium. HortScience, 36(2), 213-220.
• Bayramoğlu, Z., Karakayacı, Z., Ağızan, K., Ağızan, S., Bozdemir, M. (2021). Başlıca Sebze Ürünlerinde Üretim Maliyetlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 24(3), 603-613. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.764181
• Bhatt, R., Hossain, A. (2019). Concept and Consequence of Evapotranspiration for Sustainable Crop Production in The Era of Climate Change. In D. Bucur (Eds.), Advanced Evapotranspiration Methods and Applications (pp. 95–109). BoD–Books on Demand. https://doi.org/10.5772/intechopen.83707
• Brown, G.K., Schulte, N.L., Timm, E.J. Beaudry, R.M., Peterson, D.L., Hancock, J.F., Takeda, F. (1996). Estimates of Mechanization Effects on Fresh Blueberry Quality. Applied Engineering in Agriculture, (12), 21–26.
• Cappai, F., Benevenuto, J., Ferrão, LFV., Munoz, P. (2018). Molecular and Genetic Bases of Fruit Firmness Variation in Blueberry—a Review. Agronomy, 8(9), 174. https://doi.org/10.3390/agronomy8090174
• Chiabrando, V., Giacalone, G., Rolle, L. (2009). Mechanical Behaviour and Quality Traits of highbush Blueberry During Postharvest Storage. Journal of the Science of Food and Agriculture, 89(6), 989-992. https://doi.org/10.1002/jsfa.3544
• Cini, A., Anfora, G., Escudero-Colomar, L. A., Grassi, A., Santosuosso, U., Seljak, G. Papini, A. (2014). Tracking the Invasion of the Alien Fruit Pest Drosophila suzukii in Europe. Journal of Pest Science, 87(4), 559-566. https://doi.org/10.1007/s10340-014-0617-z
• Çelik, H. (2006). Karadeniz Bölgesi için yeni bir meyve türü yaban mersini (Likapa). II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, Tokat, Türkiye,14-15 Eylül 2006, ss.124-228.
• Çelik, H. (2009). Yield And Berry Characteristics of Some Northern Highbush Blueberries Grown at Different Altitudes in Turkey. Acta Horticulture, 838, 63- 66. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.838.9
• Demaree, J.B., Wilcox, M.S. (1947). Fungi Pathogenic to Blueberries in the Eastern United States. Phytopathology 37 (7), 487-506.
• Drummond, F., Ballman, E., Collins, J. (2019). Population Dynamics of Spotted Wing Drosophila (Drosophila suzukii (Matsumura)) in Maine Wild Blueberry (Vaccinium angustifolium Aiton). Insects, 10(7), 205. https://doi.org/10.3390/insects10070205
• FAO, (2024). Food and Agriculture Organization, Crops and livestock products, https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL (Erişim tarihi: 06.09.2024)
• Faria, A., Pestana, D., Teixeira, D. (2010). Blueberry Anthocyanins and Pyruvic Acid Adducts: Anticancer Properties in Breast Cancer Cell Lines. Phytotherapy Research, 24(12), 1862-1869. https://doi.org/10.1002/ptr.3213
• Ferizli, A.G., Emekci, M. (2010). Depolanmış ürün zararlılarıyla savaşım, sorunlar ve çözüm yolları. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Ankara, Türkiye, 11-15 Ocak, ss. 579-587.
• Ferreira, M.D., Sanchez, A.C., Braunbeck, O.A., Santos, E.A. (2018). Harvesting Fruits Using a Mobile Platform: A Case Study Applied to Citrus. Engenharia Agricola, 38(2), 293-299. https://doi.org/10.1590/1809-4430-Eng.Agric.v38n2p293-299/2018
• Gallardo, R.K., Zilberman, D. (2016). The Economic Feasibility of Adopting Mechanical Harvesters By The Highbush Blueberry Industry. HortTechnology, 26(3),299–308. https://doi.org/10.21273/HORTTECH.26.3.299
• Giovanelli, G., Buratti, S. (2009). Comparison of Polyphenolic Composition and Antioxidant Activity of Wild Italian Blueberries and Some Cultivated Varieties. Food Chemistry, 112, 903-908. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2008.06.066
• Gorchov, D.L. (1985). Fruit Ripening Asynchrony is Related to Variable Seed Number in Amelanchier and Vaccinium. American Journal of Botany, 72(12), 1939-1943. https://doi.org/10.1002/j.1537-2197.1985.tb08467.x
• Gough, R.E. (1997). Blueberries-North and south. Journal of Small Fruit & Viticulture, 4(1-2), 71-106. https://doi.org/10.1300/J065v04n01_03
• Grassi, A., Giongo, L., Palmieri, L. (2011). Drosophila (Sophophora) suzukii (Matsumura), New Pest of Soft Fruits in Trentino (North-Italy) and in Europe. Integrated Plant Protection in Soft Fruits IOBC/wprs Bulletin, 70, 121-128.
• Hildebrand, P. D., Renderos, W. E., Delbridge, R. W. (2016). Diseases of Lowbush Blueberry and Their İdentification. Kentville, NS, Canada: Agriculture and Agri-Food Canada (p. 44).
• İstek, N. (2017). Yaban Mersini Meyvesinin Tıbbi Beslenme Tedavisi Uygulanan Fazla Kilolu Bireylerde Kilo Yönetimi Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. [Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı].
• Jensen, K.I., Yarborough, D.E. (2004). An Overview of Weed Management in The Wild Lowbush Blueberry—Past and Present. Small Fruits Review, 3(3-4), 229-255. https://doi.org/10.1300/J301v03n03_02
• Kızıltuğ, T., Fidan, H. (2019). Hatay İlinin Portakal Üretimi ve Dış Ticarette İşletmelerin Pazarlama Stratejileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(2): 281-293. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.464168
• Lobos, G.A., Hancock, J.F. (2015). Breeding Blueberries for a Changing Global Environment: A Review. Frontiers in Plant Science, 6, 782. https://doi.org/10.3389/fpls.2015.00782
• Milholland, R.D. (1973). Blueberry stem canker and dieback caused by Gloeosporium minus. Phytopathology, 64; 727-730.
• Milholland, R.D. (1974). Stem and Root Rot of Blueberry Caused by Calonectria Crotalariae. Phytopathology, 64, 831-834.
• Moggia, C., Graell, J., Lara, I., González, G., Lobos, G.A. (2017). Firmness at Harvest Impacts Postharvest Fruit Softening and Internal Browning Development in Mechanically Damaged and Non-Damaged Highbush Blueberries (Vaccinium corymbosum L.). Frontiers in Plant Science, 8, 535. https://doi.org/10.3389/fpls.2017.00535
• Nelson, G.C., Valin, H., Sands, R.D., Havlík, P., Ahammad, H., Deryng, D., Elliott, J., Fujimori, S., Hasegawa, T., Heyhoe, E., Kyle, P., Von Lampe, M., Lotze-Campen, H., Mason D’Croz, D., Van Meijl, H., Van Der Mensbrugghe, D., Müller, C., Popp, A., Robertson, R., Robinson, S., Schmid, E., Schmitz, C., Tabeau, A., Willenbockel D. (2014). Climate Change Effects on Agriculture: Economic Responses to Biophysical Shocks. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(9) (2014), 3274-3279. https://doi.org/10.1073/pnas.1222465110
• Rodgers, A.D. (2014). Determining Willingness to Adopt Mechanical Harvesters among Southeastern Blueberry Farmers. [Master’s Thesis, Mississippi State University]
• Samaniego, L., Thober, S., Kumar, R., Wanders, N., Rakovec, O., Pan, M., Zink, M., Sheffield, J., Wood E.F., Marx, A. (2018). Anthropogenic Warming Exacerbates European Soil Moisture Droughts. Nature Climate Change, 8 (5), 421-426. https://doi.org/10.1038/s41558-018-0138-5
• Tamtürk, E. (2019). Resveratrolün Drosophila melanogaster'in Gelişimi Üzerine Etkilerinin incelenmesi (Tez no 557582). [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tasnim, R., Calderwood, L., Annis, S., Drummond, F., Zhang, Y.J. (2020) The Future of Wild Blueberries: Testing Warming Impacts Using Open-Top Chambers. The Maine Journal of Conservation and Sustainability. https://umaine.edu/spire/2020/02/10/wildblueberries/ (Erişim tarihi: 05.02.2025)
• TUİK, (2024). Bitkisel Üretim İstatistikleri, Maviyemiş Üretim Verileri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=104&locale=tr (Erişim tarihi: 06.09.2024)
• Tural, S., Sarıcaoğlu, F.T., Turhan, S. (2017). Yenilebilir Film ve Kaplamalar: Üretimleri Uygulama Yöntemleri Fonksiyonları ve Kaslı Gıdalarda Kullanımları. Akademik Gıda 15(1), 84-94. https://doi.org/10.24323/akademik-gida.306077
• Vander Kloet, S.P. (1988). The genus Vaccinium in North America. Research Branch Agriculture Canada, Ottawa, 201pp.
• Wood, M. (2009). The earthwise herbal: a complete guide to new world medicinal plants. North Atlantic Books, California, 571pp.
• Yıldız, S., Özcan, M. (2024) Küresel Isınmanın Çay Tarımına Etkileri. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 10(1), 47-68. https://doi.org/10.24180/ijaws.1394524
• Yu, P., Li, C., Takeda, F., Krewer, G. (2014). Visual Bruise Assessment and Analysis of Mechanical Impact Measurement in Southern Highbush Blueberries. Applied Engineering in Agriculture, 30(1), 29-37.