Çok partili Hayata Geçiş Sürecinde Nadir Nadi'nin Demokrasi Algısı

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 61 - 73, 29.11.2023

Dilek Tarikçi

Öz

Türkiye’de çok partili hayata geçiş süreci demokratikleşmenin önemli bir aşamasıdır. Bu süreçte Cumhuriyet gazetesinin kurucusu Yunus Nadi’nin oğlu Nadir Nadi, yazıları ile demokrasiye yön vermiş, halkın siyasi bilincinin gelişmesine ve özgürce tercih yapabilmesine katkı sağlamıştır. Atatürk İlke ve İnkılaplarına bağlı bir aydın olan Nadi, çok partili hayata geçiş sürecini demokrasi denemesi olarak nitelendirmiş, bu denemenin başarıya ulaşması için demokrasinin kurallarına ve ilkelerine uyulması gerektiğini vurgulamıştır. Nadi’nin görüşüne göre demokrasi, sadece seçim yapmak değil, aynı zamanda hukukun üstünlüğü, basın özgürlüğü, insan hakları, eğitim, ekonomi, dış politika gibi alanlarda da ilerleme kaydetmek demektir. Bu çerçevede Nadi, 1946-1950 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde kaleme aldığı yazılarında, iktidar ve ana muhalefet partisinin demokratikleşme sürecindeki rollerini, sorumluluklarını, eksikliklerini ve başarılarını eleştirel bir gözle incelemiş ve değerlendirmiştir. Çalışmada; Türkiye’nin demokratikleşme dönemini Nadir Nadi’nin perspektifinden anlamak amacı ile Cumhuriyet gazetesinin 1946-1950 yılları arasındaki tüm sayıları taranmış, Nadir Nadi’ye ait olduğu tespit edilen köşe yazıları kategorilere ayrılarak içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nadir Nadi, çok partili hayat, demokrasi

Kaynakça

• Ahmad, Feroz ve Bedia Turgay Ahmad. Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 2020.
• Ayhan, Hasan. “İnönü Dönemi Basını (1938-1950)”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Ayten, Adem. “Türkiye’de Basın ve Rejimi”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Çavuşoğlu, Hüseyin. “12 Temmuz Beyannamesi Süreci ve Beyannamenin Türk Siyasal Hayatına Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12\23 (2021): 141-154.
• Çelebi, Onur. “Türkiye’de Demokrasi’nin Sancılı Doğumu: 1946 Seçimleri”. Turkish Studies 10\1 (2015): 251-272.
• Çelebi, Onur. “Taşradan Demokrasiye Açılan Kapı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10\54 (2017): 279-297.
• Demir, Şerif. “İktidar-Basın İlişkilerinin Türkiye’de Görünümü (1918-1960)”. Akademik Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 5\6 (2012): 119-137.
• Demirci, Pervin. “1946 ve 1950 Seçimleri: Siyaset, Bürokrasi, Propaganda ve Demokrasiye Geçiş Eğilimleri”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 9\1 (1946): 119-142.
• Emre Kaya, Ayse Elif. “Cumhuriyet Gazetesi’nin Demokrat Parti’nin Basın Politikalarına Bakışı: Nadir Nadi’nin Başyazıları Üzerine Bir İnceleme”. Erciyes İletişim Dergisi 1\4 (2010): 63-77.
• Gülen, Ahmet. “Türkiye'de Demokratikleşme Sürecinin İlk Yansımaları: 1946 Genel Seçimleri ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 15\30 (1946): 221-249.
• Gülsevin, Filiz. “Demokrat Parti Döneminde Nadir Nadi Gazeteciliği”. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009.
• Güven, Seren ve Selim Hilmi Özkan. “Demokrat Parti’nin İktidara Gelişinde Basının Rolü (1950 Seçimleri ve Basın Faaliyetleri)”. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi 8\15 (Haziran 2023): 115-141.
• İlgen, Ferhat. “Türk Siyasal Hayatında Çok Partili Hayata Geçiş Süreci: İç ve Dış Siyasette Yaşanan Gelişmelerin Genel Değerlendirmesi”. Journal of Universal History Studies 3\1 (2020): 126-147.
• İlknur M. 30 Ağustos 2003, “Başyazar Nadir Nadi”. Cumhuriyet.
• Kaan, Oğuz. “Demokrat Parti'nin İkinci Kongresinde Kabul Edilen Milli Teminat Andı'nın İktidar-Muhalefet İlişkilerine Etkisi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 37 (2021): 508-539.
• Kaan, Oğuz. “İktidar ve Muhalefet İlişkileri Çerçevesinde Demokrat Parti'nin Birinci Kongresi”. Akademik Hassasiyetler 8\15 (2021): 165-187.
• Koloğlu, Orhan. Osmanlı’dan 21.Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Kitabevi, 2020.
• Nadi, Nadir. Perde Aralığından. İstanbul: Cumhuriyet Yayınları, 1965.
• “Nadir Nadi’yi Anıyoruz”. Cumhuriyet, 20 Ağustos 1998.
• Nadi N. 07 Ağustos 1946, “Yanlış ve Doğru Yollar”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 27 Eylül 1946, “Hissi Muhalefetten Fikri Muhalefete”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 11 Ağustos 1946, “Halk Partisinin Kuvveti ve Zaafı”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 13 Ocak 1946, “Yeni Partinin Kuvvetli ve Zayıf Tarafı”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 28 Ağustos 1946, “Fırtınadan Sonra” Cumhuriyet.
• Nadi N. 10 Eylül 1946, “Bu Dönüş Nereye?”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 08 Ocak 1947, “Demokratların Kongresi”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 10 Ocak 1947, “Demokrasinin Alfabesi”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 23 Temmuz 1948, “Millet Partisi”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 13 Temmuz 1947, “İnönü’nün Demeci”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 26 Temmuz 1947, “Demokratların Beyannamesi”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 11 Eylül 1947, “Şahıs Değil Zihniyet”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 11 Şubat 1950, “Ha Gayret”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 25 Ocak 1949, “Ümid”. Cumhuriyet.
• Nadi N 21 Haziran 1949, “Hava”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 06 Eylül 1947, “35’ler ve 47’ler”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 22 Ocak 1949, “Hayırlı Bir Başlangıç”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 20 Eylül 1946, “Bilanço”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 15 Eylül 1946, “Millet Sağ Olsun”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 16 Haziran 1945, “Ellinci Madde” Cumhuriyet.
• Nadi N. 11 Aralık 1947, “Sıkıyönetim Kaldırılırken”. Cumhuriyet.
• Nadi N. 24 Haziran 1949, “Netice”. Cumhuriyet.
• Öz, Eyüp. “Demokrat Parti’nin Kuruluşu ve İzmir’de Teşkilatlanma Süreci (7 Haziran 1946-9 Eylül 1946)”. Journal Of Emerging Economies And Policy 7\2 (2022): 539-554.
• Özkandaş, Yaşar. “Tek Partili Dönemden Çok Partili Siyasal Yaşama: Nadir Nadi”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 18\36 (2022): 844-871.
• Ugan, Ahmet Ali. “İsmet İnönü Türkiye'sinin İç ve Dış Politikasına Genel Bir Bakış (1938-1950)”. Yüksek Lisans Tezi, Sıtkı Koçman Üniversitesi, 2014.