Doğu Akdeniz'de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu Ve Türkiye

Year 2012, Volume: 4 Issue: 6, 1 - 70, 01.06.2012

Cihat Yaycı

Abstract

The paper analyzes the respective positions of the littoral states including Turkey with regard to the delimitation of maritime zones taking the significance of Cyprus and the value of Eastern Mediterranean in historical, strategic and economic aspects into consideration. In the light of this analysis, the paper then gives a number of legal and technical recommendations in order for Turkey to effectively advocate and safeguard its legitimate rights and interests. The basic tenet of these recommendations is that Turkey can make treaties on delimitation of maritime zones not just with Egypt, the Turkish Republic of Northern Cyprus, and Syria but also with Libya, Israel, and Lebanon with which it shares coasts facing one another. Through such treaties Turkey will be able to assert a new map of maritime areas in Eastern Mediterranean in accordance with its own rights and interests enshrined in international law.

Keywords

Eastern Mediterranean, Cyprus, relevant littoral, delimitation of the maritime areas, Exclusive Economic Zone (EEZ), energy

Doğu Akdeniz'de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu Ve Türkiye

Abstract

Bu makalede Doğu Akdeniz’in tarihsel, stratejik ve ekonomik değeri ile Kıbrıs’ın önemine istinaden deniz yetki alanlarının paylaşımında Türkiye dâhil kıyıdaş devletlerin takındıkları tutuma ilişkin tespitler yapılmıştır. Bu tespitler ışığında Türkiye’nin hak ve menfaat kaybına uğramaması maksadıyla bir takım hukuki ve teknik önerilerde bulunulmuştur. Uluslararası hukuk çerçevesinde Türkiye’nin sadece Mısır, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ve Suriye ile değil, Libya, İsrail ve hatta Lübnan ile de karşılıklı kıyıları bulunduğu ve Türkiye’nin bu devletlerle de deniz yetki alanı paylaşımı antlaşmaları akdedebileceği hususu tespit ve önerilerin esasını oluşturmaktadır. Bu durumda Türkiye’nin, uluslararası hukuka uygun hak ve menfaatleri doğrultusunda Doğu Akdeniz’de yeni bir deniz yetki alanları haritasını ortaya koyması mümkün olabilecektir. 

Keywords

Doğu Akdeniz, Kıbrıs, ilgili kıyıdaş, deniz yetki alanlarının sınırlandırılması, Münhasır Ekonomik Bölge (MEB), Enerji

References

• “Akdeniz'de Zehirli Balık Uyarısı.” Radikal Gazetesi, 24 Temmuz 2008. Erişim tarihi 17 Şubat 2012.
• http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&Articl eID=890102&CategoryID=85.
• “Case Concerning The Continental Shelf (Libyan Arab Jamahiriya/Malta).” ICJ Reports No.68, 3 June 1985.
• “Court of Arbitration for the Delimitation of Maritime Areas Between Canada and France: Decision on Case Conserning Delimitation of Maritime Areas (Saint Pierre and Miquelon).” ILM, Vol. 31, 10 June 1992.
• “Court of Arbitration for the Delimitation of The Continental Shelf (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and The French Republic).” 30 June 1977.
• “Delimitation of The Continental Shelf (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and The French Republic), 30 June 1977.” İçinde International Boundary Cases: The Continental Shelf, Vol. I. Cambridge: Grotius Publications Limited, 1992.
• “Guine/Guinea-Bissau Maritime Delimitation Case (Court of Arbitration Constituted Under an Agreement of 18 February 1983).” 14 Şubat
• “Hristosyas Türkiye'yi BM'ye Şikayet Etti.” Hürriyet Gazetesi, 24 Kasım 2008. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=10431556.
• “Mediterranean Sea.” Erişim tarihi 12 Ekim 2011. http://www.essentialcrystalsalt.com/crystal-salt/dead-sea-salt-scrub- reviews.
• “Mısır Yeniden Rumlara Destek Çıktı.” Milliyet Gazetesi, 8 Ağustos 2007. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.milliyet.com.tr/2007/08/08/son/sondun21.asp.
• “Osmanlı Döneminde Bir İmparatorluk Dili Olarak Türkçe.” Erişim tarihi 16 Şubat 2012. http://www.osmanli.org.tr/osmanlidaegitim.php?bolum=7&id=200.
• “Osmanlı Tarihi Uygarlığı.” Erişim tarihi 16 Şubat 2012. http://www.scribd.com/doc/75580345/72036939-Osmanl%C4%B1- Tarihi-Uygarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.
• “Rumlar Ege’nin Güneyine de Göz Dikti.” CNNTURK, 10 Şubat 2007. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.milliyet.com.tr/2007/02/10/son/sonsunll.asp.
• “Samsun-Ceyhan Boru Hattı Projesi’nde Önemli Adım.” 22 Ocak 2010. Erişim tarihi 18 Mart 2011. http://www.sanayiden.com/tr/haber/4/samsun-ceyhan-boru-hatti- projesi-8217;nde-onemli-adim.html.
• “TPAO, Akdeniz'deki petrol arama çalışmalarına başlıyor.” Milliyet Gazetesi, 29 Mart 2007. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.milliyet.com.tr/2007/03/29/son/soneko19.asp.
• “Turkish oil exploration ship sets out to contest Cyprus drill rights.” Erişim tarihi 14 Ekim 2011. http://www.cyprus- mail.com/cyprus/turkish-oil-exploration-ship-sets-out-contest-cyprus- drill-rights/20110924.
• “Türkiye Dediğini Yapar .” Akşam Gazetesi, 13 Ağustos 2011. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.aksam.com.tr/turkiye-dedigini-yapar- -61139h.html.
• “Türkiye'ye Akdeniz'de Büyük Oyun.” Bugün Gazetesi, 29 Kasım 2011. Erişim tarihi 16 Şubat 2012. http://medyarazzi.com/haber/20111129/452762/0/turkiye-ye-akdeniz- buyuk-oyun.html.
• 14 Eylül 2007 tarihli NAVAREA III NAVTEX Servisi Ulusal Koordinatörler Toplantısı Tutanağı.
• 19 Ocak 2006 tarihli NAVAREA III NAVTEX Servisi Ulusal Koordinatörler Toplantısı Tutanağı.
• Acer, Yücel. “Doğu Akdeniz’de Deniz Alanlarının Sınırlandırılması ve Türkiye.” Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi Cilt 1 Sayı 1 (2005).
• Akçadağ, Göknur. “Kara Denize Hakimdir İlkesi-2.” Erişim tarihi 26 Ekim 2011. http://www.turkishny.com/drgoeknur-akcada/66738-kara- denize-hakimdir-ilkesi-2-.
• Armaoğlu, Fahir. Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1989.
• Ataergin, Selim., Caner, Oğuz. Türk Deniz Mevzuatı Cilt II. İstanbul: Beta Yayınları, 2006.
• Ataergin, Selim., Caner, Oğuz. Türk Deniz Hukuku İle İlgili Mevzuat Notlu-Açıklamalı-Karşılaştırmalı-İçtihatlı. İstanbul: Beta Yayınları,
• Başeren, Sertaç Hami. Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı- Dispute Over Eastern Mediterranean Maritime Jurisdiction Areas. İstanbul: İlke Yayınevi, 2011.
• Başeren, Sertaç Hami. “Doğu Akdeniz’de Gerilim….” Cumhuriyet Strateji Dergisi, 20 Ağustos 2007.
• Başeren, Sertaç Hami. “Doğu Akdeniz’de İş İşten Geçmeden….” Cumhuriyet Strateji Dergisi, 14 Mayıs 2007.
• Başeren, Sertaç Hami. “Doğu Akdeniz’de İş İşten Geçmeden….” Erişim tarihi 9 Ekim 2011.
• http://www.tudav.org/index.php?option=com_content&view=article&id= 95%3Adou-akdeniz-serhat-h-baeren&catid=40%3Amuenhasr- ekonomik-boelge&Itemid=54&lang=tr.
• Başeren, Sertaç Hami. Ege Sorunları (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayın No.15). İstanbul: TÜDAV Yayınları, 2003.
• Baykal, Ferit Hakan. Deniz Hukuku Çalışmaları. İstanbul: Alfa Basım Yayım, 1998.
• Birleşmiş Milletler. “Law of the Sea Bulletin No.54.” Erişim tarihi 17 Şubat 2012.
• http://www.un.org/depts/los/doalos_publications/LOSBulletins/bulletinpd f/bulletin54e.pdf.
• Birleşmiş Milletler. “UN, 2011, Table of claims to maritime jurisdiction (as at 15 July 2011).” Erişim tarihi 7 Ocak 2012. http://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFIL ES/table_summary_of_claims.pdf.
• Birleşmiş Milletler. “UN, 2011, Table of claims to maritime jurisdiction (as at 15 July 2011).” Erişim tarihi 7 Ocak 2012.
• http://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/STATE FILES/LBN.htm.
• Birleşmiş Milletler. “UN, 2011, Table of claims to maritime jurisdiction (as at 15 July 2011).” Erişim tarihi 26 Ekim 2011. http://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/STATE FILES/SYR.htm.
• Brown, E.D.. The International Law of the Sea, vol. I. Aldershot: Dartmouth, 1994.
• Bulunç, Ahmet Zeki. “Doğu Akdeniz Sorunu ve KKTC'ne Etkileri.” Ocak 2008. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.bilayvakfi.org.tr/konferanslar/doguakdeniz/doguakdeniz2.p df.
• Caminos, H. (ed.). Law of The Sea (The Library of Essays in International Law). Burlington-USA, 2001.
• Charney, I. J., and Alexander, M. L.. International Maritime Boundaries, Vol II. 1991.
• Christopher, Johnson. “Oil Exploration Costs Rocket As Risks Rise.” 11 Şubat 2010. Erişim tarihi 15 Şubat 2012. http://graphics.thomsonreuters.com/0210/OIL_PLRSK0210.gif.
• Christopher, Johnson. “Oil Exploration Costs Rocket As Risks Rise.” 11 Şubat 2010. Erişim tarihi 15 Şubat 2012. http://www.reuters.com/article/2010/02/11/us-oil-exploration-risk- analysis-idUSTRE61A28X201002011.
• Churchill, R.R., Lowe, A.V.. The Law of the Sea, third edition. Manchester: Manchester University Press, 1999.
• Çetingil, Ergon., Kender, Rayegan. Deniz Ticareti Hukuku-Temel Bilgiler Takip Hukuku ve Deniz Sigortaları ile Birlikte. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2011.
• Çolakoğlu, Bayram. “Papandreu'dan Sert Açıklama.” Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://balturk.org.tr/papandreudan-sert-aciklama/. Daşdemir, Cengiz. “Mısır’ın Bölge Ülkeleri ve Türkiye’ye Yönelik Stratejik Yaklaşımı.” Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. “Dz.K.K.lığının NATO Faaliyetlerine Katılım Durumu.” Erişim tarihi 26 Ekim 2011. http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/DzKKUluslarArasiGorevler/NATO_Faal iyetleri.php.
• Dilek, Bahadır Selim. “Akdeniz'de Sanal Petrol Oyunu.” Erişim tarihi 16 Şubat 2012. http://www.emo.org.tr/ekler/c03b704bd986e_ek.pdf?dergi=508.
• Doğan, Ertuğrul., Burak, Semlin., Akkaya, M. Ali. Kıyı Kanunu ve İlgili Mevzuat Yeni Kıyı Kanunu Tasarısı Ekli. İstanbul: Beta Yayınları, 2006.
• Dumlu, İrfan Galip. “Türkiye'ye Büyük Sömürge Planı.” 29 Kasım 2011. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. www.haberform.com/haber/rum- yunanistan-somurge-rum-ve-yunanistanin-türkiyeyi-somurme-plani- 89776.htm.
• Durham Üniversitesi. “Albanian Constituonal Court Nullifies Maritime Boundary Agreement with Greece.” 10 Şubat 2010. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. www.dur.ac.uk/ibrulnews/boundary_news/?temno=9534& rehref=%2Fibru%2Fnews%2F&resubj=Boundary+news%20Headlines
• Ergün, Çağdaş Evrim., Duran, Gökhan Yaşar. Uluslararası Hukukta Adalar. Ankara: Çakmak Yayınevi, 2011.
• Erişim tarihi 11 Ekim 2011. http://www.cyprusweekly.com.cy/main/92,1,283,0,14593-.aspx.
• Erişim tarihi 14 Ekim 2011.
• http://www.tasam.org/modules.php?name=news&file=article&sid= 308.htm.
• Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.sfakia-crete.com/forum2/read.php?3,4992.
• Erişim tarihi 23 Eylül 2011. http://www.sana.sy/tur/237/2010/11/04/317205.htm.
• Erkin, Müfide Zehra. “AB’nin Kıbrıs Stratejisi….” Cumhuriyet Gazetesi. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://cumhuriyet.com.tr/?hn=211208.
• Erksan, Metin. Mare Nostrum Bizim Deniz, Yunan Sorunu. Adıyaman: Hil Yayınları, 1999.
• Eroğlu, Derviş. “Türk Tarafı Eşdeğerde Adımları Atmaktan Çekinmeyecek.” Erişim tarihi 12 Ekim 2011. www.pressturk.com/dunya/haber/18038/kktcden-rumlara-petrol ve doğalgaz-uyarisi.html.
• Fasıl, Ahmet. “Jeopolitik Konuma Farklı Bir Bakış.” Erişim tarihi 16 Şubat konuma-farkli-bir-bakis/.
• http://www.hikayeler.net/yazilar/45522/jeopolitik
• Gounaris, M.. “The Particularity Of The Aegean Sea And The New Regulation Of The International Law Of The Sea, in Mediterranean Sea and the Aegean.” 2008.
• Gürdeniz, Cem. “Security, Stâbility and Co-operation in The Meditarranean Region: building a vision.” 1st International Conference on Mediterranean and Middle East’da sunulmuştur, Roma, Kasım 2005.
• Has, Kerim. “Rusya’nın Suriye Denklemindeki Yeri: İkili ve Bölgesel Çıkarlar.” USAK Stratejik Gündem, 6 Eylül 2011.
• Imersia Gazetesi, 8 Kasım 2010 tarihli haberi ve Eleftherotipia Gazetesi, 27 Aralık 2010 tarihli haberi.
• International Boundary Cases: The Continental Shelf, Vol. I. Cambridge: Grotius Publications Limited, 1992.
• International Boundary Cases: The Continental Shelf, Vol. II. Cambridge: Grotius Publications Limited, 1992.
• İstanbul Üniversitesi. “İstanbul Üniversitesi Yunus Araştırma Gemisi Yurda Döndü.” 24 Kasım 2008. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://ssp.istanbul.edu.tr/duyurular/duyuru_icerik.php?1510=.
• İzmir Deniz Ticaret Odası. “Türk Denizciliğine Tarihsel Bir Bakış.” Erişim tarihi 5 Ekim 2011.
• http://www.dtoizmir.org/turkdenizciligi.pdf.
• Jones, Dow. “Cyprus, Israel define Sea Border for Energy Search.” 17 Aralık 2010. Erişim tarihi 17 Aralık 2010. http://www.rigzone.com/news/article.asp?a_id=102276&hmpn=1.
• Karyotis, Theodoros. “Türkiye, Mısır ile Deniz Sınırları Çiziyor.” Ethnos Gazetesi, 11 Ocak 2010.
• Kaya, Şenay. “Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz Sorunları.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007.
• Kepecioğlu, Halil. “Doğu Akdeniz'de Petrol Krizi ve Türk Dış Politikası.” Yayınlanmamış Tez Çalışması, Silahlı Kuvvetler Akademisi, İstanbul, 2007.
• Kılıç, Altemur. “1571 yılındaki Fetihten Günümüze Kıbrıs Gerçeği.” 20 Şubat 2011. Erişim tarihi 26 Ekim 2011. http://www.ilk-kursun.com/2011/02/1571-yilindaki-fetihten- gunumuze-kibris-gercegi/.
• Kuran, Selami. Uluslararası Deniz Hukuku. İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2009.
• Kurumahmut, Ali. Ege’de Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1998.
• Kutluk, Deniz. Hazar-Kafkas Petrolleri, Türk Boğazları, Çevresel Tehdit (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayın No.16). İstanbul: TÜDAV Yayınları, 2003.
• Meligonis, Yorgos. “İsrail Yunanistan’ın MEB’ini tanıdı.” Avgi Gazetesi, 19 Şubat 2011.
• Ocakoğlu, Neslihan. Gaz Hidratlar ve Önemi: Türkiye Çevresinde Denizlerde Gaz Hidrat ve Hidrat ve Sığ Gaz Aramaları. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, 2009.
• Özman, M. Aydoğan. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 1984.
• Özman, M. Aydoğan. Deniz Hukuku-I. Ankara: Vedat Kitapçılık, 2006.
• Öztürk, Osman Metin. Kıbrıs Annan Belgeleri I, II, III Üzerine Değerlendirmeler. Ankara: Gazi Kitapevi, 2004.
• Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk. Ankara: Beta Yayınları, 2003.
• Pipes, Daniel. Greater Syria: The History of an Ambition. London: Oxford University Press, 1990.
• Prescott, Victor., and Schofield, Clive H.. The Maritime Political Boundaries of the World. Netherlands:Martinus Nijhoff Publishers, 2005.
• Robertson, Jessica. “Natural Gas Potential Assessed in Eastern Mediterranean.” 4 Ağustos 2010. Erişim tarihi 1 Eylül2011. http://www.usgs.gov/newsroom/article.asp?ID=2435.
• Seale, Pat. Struggle For Syria: A Study of Post-War Arab Politics 1945- 1958. London: I. B.Tauris &CoLtd Publisher, 1968.
• Sezer, Sema. “Doğu Akdeniz’de Rum Petrol Arama Ruhsatları ve Ekonomik Bölge Antlaşmaları.” Doğu Akdeniz Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi (DAÜSAM)’nin “International Conference on Middle East and North Cyprus Relations: Perspectives in Political, Economic and Strategic Issues” başlıklı konferansında sunulmustur, Gazi Magosa, 20-21 Mart 2008.
• Slomanson, W.R.. Fundamental Perspectives on International Law, fourth edition. San Diego/California-USA: Thomas Jefferson School of Law, 2003.
• Suriye Petrol ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı. Erişim tarihi 4 Eylül 2011. http:/www.petroleum.gov.sy.
• Suriye Petrol ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı. Erişim tarihi 4 Eylül 2011. http:/www.gpc-sy.com.
• Süveyş Kanalı Resmi İnternet Sitesi. “Süveyş Kanalı Seyir İstatistikleri.” Erişim tarihi 8 Ekim 2011. http://www.suezcanal.gov.eg/TRstat.aspx?reportId=4.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. “181 sayılı açıklama.” Erişim tarihi 5 Ağustos 2011. www.mfa.gov.tr.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. “Türkiye Cumhuriyeti’nin 2 Mart 2004 Tarih ve 2004/Turkuno DT/4739 Sayılı Notası.” 2004.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. “Türkiye Cumhuriyeti’nin 23 temmuz 2007 Tarih ve un.doc. A/61/1011-s/2007/456 Sayılı Notası.” 2007.
• T.C. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı. “Ceyhan İŞGEM'in temeli atıldı.” Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Haberler.aspx?ref=326.
• T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. “Deniz Taşıtları ve Denizyolu Taşıma İstatistikleri.” Erişim tarihi 7 Eylül 2011. http://www.denizcilik.gov.tr/dm/istatistikler/ResmiIstatistikler/.
• T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. “Deniz Taşıtları ve Denizyolu Taşıma İstatistikleri.” Erişim tarihi 11 Eylül 2011. http://www.denizcilik.gov.tr//tr/istatistik -dosyalar/brosur/default.htm.
• Tiryakioğlu, İ.Ethem. “Dünkü ve Bugünkü Türkiye-Mısır İlişkileri.” Stratejik Etüdler Bülteni XIII/65 (Ocak 1979).
• Toluner, Sevin. Milletlerarası Hukuk Açısından Türkiye’nin Bazı Dış Politika Sorunları. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2010.
• Topsoy, Fevzi. Denize İlişkin Bilimsel Araştırmalar (MSR) ve Türkiye. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011. Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi (UHP) Cilt 2 Sayı 5 (2006): 50-74.
• Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği. “İhracatçı Limanlara Sığmıyor.” Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://www.utikad.org.tr/haberler/default.asp?id=8583.
• USGS Fact Sheet 2010-3027. “Undiscovered Oil and Gas of the Nile Delta Basin, Eastern Mediterranean.” Erişim tarihi 24 Ağustos 2011. http://geology.com/usgs/nile-delta-oil-and-gas/.
• Yıldız, Dursun. Akdeniz’in Doğusu (Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından). İstanbul: Bizim Yayınlar Kitapevi, 2008.
• Yıldız, Dursun. Doğu Akdeniz'de Isınan Sular. İstanbul: Bizim Kitaplar Yayınevi, 2009.
• Yüce, Yöney. "Exclusive Area of Conflict." 20 Eylül 2011. Erişim tarihi 17 Şubat 2012. http://bianet.org/english/minorities/132830-exclusive- area-of-conflict.
• Zubari, İsmail. “Samandağ’ın Tarihçesi.” Haziran 1998. Erişim tarihi 3 Kasım 2011. http://www.angelfire.com/sd/samandag/yenitarih.html.