Ortadoğu’da Oluşan Yeni Dengeler Ve “Şii Hilali” Söylemi

Year 2011, Volume: 3 Issue: 4, 183 - 202, 01.06.2011

Emin Salihi

Abstract

9/11 event is a turning point for the political change in the Middle East. Following the 9/11 event, the US invasion of Afghanistan and Iraq, tensions in Lebanon have made the active foreign policy of Iran more visible. The networks that Iran has created with the Shiite groups in the region and its expanding power zone through these networks have invited the discourse of “Shiite Crescent”. In this work, Tehran’s regional policies are scrutinized with special reference to its relations with Shiite groups and effects of these policies on Turkey taking the Iran’s nuclear program into account.

Keywords

Iran, Shiite Crescent, Middle East, Iraq, Turkey, USA.

ORTADOĞU’DA OLUŞAN YENİ DENGELER VE “Şİİ HİLALİ” SÖYLEMİ

Abstract

Ortadoğu’da siyasi dengelerin değişimi adına 11 Eylül olayı önemli bir köşe taşıdır. Bu tarihten sonra ABD’nin Afganistan ve Irak işgali, Lübnan’da yaşanan çatışmalar, İran’ın aktif dış politikasının daha açık bir şekilde görülmesini sağlamıştır. İran’ın bölgedeki diğer Şii gruplarla kurduğu bağlantılar ve bu bağlantılar sonucunda etki alanının genişlemesi, Ortadoğu Şiilerinin bulunduğu coğrafya ile ilgili “Şii Hilali” söylemini gündeme getirmiştir. Bu çalışmada, Tahran’ın bölgesel politikaları Şii gruplarla ilişkileri özelinde incelenmiş ve Türkiye’nin bu süreçte nasıl etkilenebileceği İran’ın nükleer programı göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.

Keywords

İran, Şii Hilali, Ortadoğu, Irak, Türkiye, ABD

References

• Kitaplar ATACAN, Fulya (Ed.), Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2004
• AYMAN, Gülden, Iranian Nuclear Crises and Turkey, ISPI, 12 Nisan 2010
• CLEVELAND, William L., A History of the Modern Middle East, Westview Press, 2009
• DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, 2010
• GOLD, Dore, Iran, Hizbullah, Hamas and the Global Jihad, Jerusalem Center for Public Affairs, 2007
• LEIGH, James, Predrag Vuković, Potential Iranian Hegemony, MP1, Şubat 2010
• LUGO, Luis, Mapping the Global Muslim Population, Pew Research Center, Ekim 2009
• MALMVIG, Helle, The US and the Middle East from the War in Iraq to the War in Gaza, Royal Danish Defence College, Mart 2009
• NASR, Vali, The Shia Revival, w.w. Norton & Company, 2006
• RABINOVICH, Itamar, Orta Doğu’da Etnisite Çoğulculuk ve Devlet, Avesta Yayınları, 2004
• RIZVI, Sayyid Muhammad, Shi’ısm Imamate and Wilayat, Ansarian Publication, 2000
• ZE’EVI, Dror, The Present Shia-Sunna Divide: Remaking Historical Memory, Crown Center For Middle East Studies, Nisan 2007 Makaleler
• ATACAN, Fulya, “Küçük Ülke Büyük Sorunlar: Lübnan”, Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (Ed.) ATACAN, Fulya, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2004
• JUAN, Cole, “The United States and the Shi’ite Religious Faction in Post Ba’thist Iraq”, Middle East Journal Volume 57, No:4, Güz 2003.
• KATZMAN, Kenneth, “Iran’s Influence in Iraq”, CRS Report for Congress, Kasım KESKİN, Arif, “İran’ın Irak Politikası: Tarihi Bir Rövanşın Anatomisi”, Global Strateji, İlkbahar 2008
• SEVER, Ayşegül, “Bağımsızlıktan Bugüne Suriye”, Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (Ed.) ATACAN, Fulya, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2004
• ŞAHİN, Mehmet, “Şii Jeopolitiği: İran İçin Fırsatlar ve Engeller”, Akademik Ortadoğu, Cilt 1, Sayı1, 2006
• WRIGHT, Robin and Baker, Peter, “Iraq, Jordan See Threat from Iran” Washington Post, 8.12.2004
• YOUSEFI, Amir M. Haji, “Whose Agenda Is Served by the Idea of a Shia Crescent?”, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, Vol. 8, No. 1, Sonbahar 2009 İnternet Kaynakları http://arabic.cnn.com/2007/middle_east/4/9/shiite.lebanon/index.html, 05.2007) (erişim http://arabic.cnn.com/2007/middle_east/4/9/shiite.lebanon/index.html, 05.2007) (erişim http://www.aljazeera.net/NR/exeres/92C989F5-4683-440B- C317B03D360.htm, (erişim 14.10.2010) http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1544535/Iran-poised-to-strike-in wealthy-Gulf-states.html, (erişim 04.05.2007)