Orta Asya’da Arayış , “Sosyal Gen” Ve Yeni Modeller

Year 2009, Volume: 1 Issue: 1, 3 - 23, 01.12.2009

Bekir Günay

Abstract

Societies head towards new pursuits when change of centuries, collapse of aged systems, or not keeping up to alteration of existing structures. Pursuits are formed by internal and external factors. The fundamental parameters shaping pursuits are social genes; and social genes are formed by religion, language, and geography. In this article, effects of genes on shaping pursuits will be examined; also, reflections of the pursuits which began with change in Central Asia after 1989 and gained acceleration with September 11th will be analyzed. Those reflections, social genes, and multiplier effects of internal and external factors will attempt to seek in Central Asia. The region witnessed similar collapse at the beginning of the 20th century. This article tries to answer how the region reacted to this collapse, to which side changing and pursuits took societies, whether societies of the region will tend to similar way, and to what extend effects of ideologies, religions, and social genes will be in this century.

Keywords

Pursuit in Central Asia , changing , state , religion , ideology , social genes.

ORTA ASYA’DA ARAYIŞ , “SOSYAL GEN” VE YENİ MODELLER

Abstract

Yüzyıl değişimlerinde, eski sistemlerin çöküşlerinde veya var olan yapıların değişimlere ayak uyduramamalarında, toplumlar yeni arayışlara yönelirler. Arayışlar bazen iç, bazen de dış etkenlerle şekillenir. Arayışları şekillendiren temel parametreler sosyal genlerdir. Sosyal genleri oluşturanlar ise tarih, din, dil ve coğrafyadır. Bu makalede, arayışların şekillenmesinde genlerin etkileri incelenecektir. 1989 sonrası Orta Asya’daki değişimle birlikte başlayan ve 11 Eylül’le ivme kazanan arayışların yansımaları tahlil edilecektir. Bu yansımalar, sosyal genler, dış ve iç etkenlerin çarpan etkileri bölgede aranmaya çalışılacaktır. 20. y.y. başında bölgede benzer çöküşler yaşandı. Bu çöküntülere bölge nasıl refleksler gösterdi, değişim ve arayışlar toplumları hangi taraflara götürdü, bu yüzyılda da bölge toplumları benzer yönlere mi yönelecekler, bu arayışta ideolojilerin, dinlerin, sosyal genlerin etkileri ne kadar olacak gibi sorulara bu makalede cevap aranacaktır.

Keywords

Orta Asya’da arayış , değişim , devlet , din , ideoloji , sosyal genler.

References

• Aslanova, Sevinç, Kutsal Sinodtan Rus Ortodoks Kilisesine, İstanbul 2006
• Aytmatov, Cengiz, Cengizhan’a Küsen Bulut, (Çev. Refık Özdek) İstanbul,2007
• Benningson, Alexandre A.,S.Enders Wimbush, Sultan Galiyev ve Sovyetler Birliğinde Milli Komünizm, İstanbul, 1995.
• Brzezinski, Zbigniew, Büyük Çöküş, (Çev. Gül Keskil, Gülsev Pakkan), Ankara 1994
• Dugin, Aleksandr, Rus Jeopolitiği Avrasyacı Yaklaşım,(Ter. Vügar İmanov),İstanbul,2003
• Günay, Bekir, Avrupa’dan Asya’ya Sorunlu Türk Bölgeleri, İstanbul,2005
• Harmstone, Teresa Rakowska, “Ethnicity in the Soviet Union”, Annals of the American Academy of Political and Social Science, Ethnic Conflict in the World Today, vol.433, (Sep.1977), s.73-87.
• Hayit, Baymirza, Ruslara Karşı Basmacılar Hareketi Türkistan Türklüğünün Milli Mücadelesi, İstanbul 2006
• Hooson, David J.M. “A new Soviet Heartland?” The Geographical Journal, Vol. 128, No. 1, (Mar.1962), s.19-29.
• İmanov, Vügar Ali Merdan Topçubaşı(1865-1934) ,İstanbul, 2003.
• Jones, Stephen B. ,“Siyasi Dünya Görüşleri”,(Çev. Behiç Hazer),Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.10,Sayı 4,s.168-177. Karpat, Kemal H., Türkiye ve Orta Asya (Çev. Hakan Gür), Ankara, 2003.
• Khairmukhanmedov, Nurbek, “Stalin Dönemindeki Siyasi Muhalifleri Tasfiye Uygulamları ve Çalıştırma Kampları”,Bilig, Bahar 2007,Sayı41,s.155-174.
• Mikail, Elnur Hasan, KGB Albaylığından Devlet Başkanlığına Putin Dönemi Rusya, İstanbul,2008.
• Onay, Yaşar, Batıya Direnen Devlet Rusya, İstanbul 2007
• Özsoy, İsmail, “Sovyet Sisteminin Çöküşünden Tarihi ve Evrensel Dersler”, Bilig, Güz ,Sayı 39,s.163-194. Pares, Bernard “Religion in Russia”, Foreign Affairs, Jul.43, vol.21, Issue 4, s.635-643. Sander, Oral, “Sovyet Birliği Komünist Partisinin Sosyal Kompozisyonu”, Ankara Üniversitesi,Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, , C.21,Sayý 1,s.193-207. Saparmyrat Türkmenbaşy, Ruhnama, Aşgabat,2001.
• Swietochowski, Tadeusz ,“1920 öncesinde Rus Azerbaycanında Milli Kimliğin Yükselişi ve Edebi dil politikası”, Ankara Üniversitesi, Dil Tarih Cografya Fakültesi Dergisi, C.22, Sayı34,s.175-182.
• Swietochowski, Tadeusz, Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycanı 1905-1920,
• (Çev. Nuray Mert), Istanbul 1988.
• Tellal, Erel, “ Mirsaid Sultan Galiyev”, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.56, Sayı1,s.105-133. Walters, Philip, “The Russian Orthodox Church and the Soviet State”, Annals of the American Academy of Political and Social Science, Religion and the State: The Struggle for Legitimacy and Power, Vol.483, (Jan.1986), s.135-145.
• Yılmaz, S.Harun, Rusya’da Devlet Merkezli Sistem ve Bürokrasi, İstanbul,2006.