HAKEM ÖZ YETERLİK ÖLÇEĞİ’NİN HÖYÖ TÜRKÇEYE UYARLAMA ÇALIŞMASI

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 1, 118 - 128, 01.04.2017

Aydın Karaçam Atilla Pulur

Öz

Çalışmanın amacı Myers, Feltz, Guillen ve Dithurbide’nin 2012 geliştirdikleri Hakem Öz Yeterlik Ölçeği’nin HÖYÖ Türkçe versiyonunu fiziksel yeterlik faktörü ekleyerek geliştirmektir. Araştırma grubu uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırma basketbol, tekerlekli sandalye basketbol, futbol ve hentbol branşında 2016-2017 sezonunda aktif hakemlik yapan 210 hakem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Verilerin çözümlenmesi SPSS 21 ve AMOS programları kullanılarak yapılmıştır. Çeviri-tekrar çeviri tekniği ile Türkçeye çevirisi yapılan ölçeğin yapı geçerliği için temel bileşenler analizi ve varimax dödürme teknikleri kullanılmıştır. HÖYÖ’nün madde ayırt ediciliğini belirlemek için t testi kullanılmıştır. HÖYÖ’nün ölçüt geçerliği pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı ile hesaplanmıştır. HÖYÖ’nün ölçüt geçerliği için Genel Öz Yeterlik Ölçeği GÖYÖ kullanılmıştır. Bileşenlerin analizi sonucu, öz değerleri 1’den büyük beş bileşenli bir yapı ortaya çıkmıştır. Ölçek bileşenleri için alfa iç tutarlık katsayılarının fiziksel yeterlik faktöründe .88, oyun bilgisi faktöründe .71, karar verme faktöründe .85, baskı faktörü .88, iletişim faktöründe .81 ve ölçeğin tümü için .90 olduğu görülmüştür. KMO değerinin ise .86 olduğu görülmüştür. Ölçeğe uygulanan DFA analizi sonucunda 2/sd = 1.842 RMSEA = .06, CFI = .94, GFI = .88, RMR = .01 ve NFI = .88 olduğu görülmüştür. Ölçüt geçerliği için HÖYÖ ile GÖYÖ arsındaki korelasyonun r = .75, p = .00 olduğu görülmüştür. Sonuçlar fiziksel yeterlik faktörü eklenen beş faktörlü ölçeğin Türkçe versiyonunun geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: Hakem, Hakem Öz Yeterliği, Öz Yeterlik

Anahtar Kelimeler

Hakem, Hakem Öz Yeterliği, Öz Yeterlik

THE STUDY OF ADAPTATION OF REFEREE SELF-EFFICACY SCALE REFS INTO TURKISH

Öz

The aim of this study is to develop the Turkish version of Referee Self-Efficacy Scale REFS which was developed by Myers, Feltz, Guillen and Dithurbide 2012 by integrating a physical competence dimension into it. Study group was created with the help of a proper sampling method. The study was conducted on 210 referees who performed active refereeing within the branches of basketball, wheel chair basketball, soccer and handball in 2016-2017 season. Data analysis was conducted via SPSS 21 and AMOS programs. Principal components analysis and varimax rotation techniques were utilized for the construct validity of the scale which was translated into Turkish with the help of translation and re-translation technique. Criterion validity of REFS was calculated with Pearson product moment correlation coefficient. General Self-Efficacy Scale GSE was used for the criterion validity of REFS. A construct with 5 components whose eigenvalues are higher than 5 appeared as a result of component analysis. For scale components, it was seen that internal validity coefficients were .88 for physical competence dimension, .71 for game knowledge, .85 for decision making dimension, .88 for pressure dimension, .81 for communication dimension and .90 for whole scale. KMO value was obtained as .869. It was seen that 2/sd = 1.842 RMSEA = .068, CFI = .941, GFI = .886, RMR = .017 and NFI = .88 as a result of the DFA analysis applied to the scale. Correlation between GSE and REFS was determined as r=.75, p=.00 for criterion validity. Results show that Turkish version of five-dimension scale in which a physical dimension was integrated is valid and reliable

Anahtar Kelimeler

Referee, Self-Efficacy, Referee Self-Efficacy

Kaynakça

• Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin GÖYÖ Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84 (2), 191-215.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 470-473. 6. Büyüköztürk, yöntemleri (5. baskı). Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Kahveci, Ö. & Demirel, F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 210-239. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Scientific research methods. Ankara: Pegem Akademi, 206- 207. Bilimsel araştırma 7. 8.
• Byrne, B. M. (1998). Structural equation modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic concepts, applications, and programming. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Caminsky, J. (2007). The Referee’s Survival Guide. New Alexandria Press; 1st edition.
• Cel, A. (1994). Refereeing Psychology. Trns: KİN
• A. Journal of Soccer Science and Technology, (1).
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş.
• (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem.
• Ekmekçi, R. (2008). Basketbol Hakemlerinin stres
• kaynakları ile stresle başa çıkma yöntemlerinin tesbiti geliştirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. yönetsel uygulamaların
• Ekmekçi, R. (2016). Hakemlikte Psikolojik Hazırlık.
• Ankara: Detay Yayıncılık.
• Eroğlu, A. (2009). Faktör Analizi. Ş. Kalaycı (Ed.)
• SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (ss.321–331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Feltz, D.L. (1982). A path analysis of the causal elements in Bandura’s theory of self-efficacy and an anxiety-based model of avoidance behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 764–781.
• Feltz, D.L., & Lirgg, C.D. (1998). Perceived team and player efficacy in hockey. The Journal of Applied Psychology, 83, 557–564.
• Feltz, D.L., Chase, M.A., Moritz, S.E., & Sullivan, P.J. (1999). A conceptual model of coaching efficacy: Preliminary investigation and instrument development. Journal of Educational Psychology, 91, 765–776.
• Feltz, D.L., Short, S.E., & Sullivan, P.J. (2008). Self- efficacy in sport. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS (2nd. edition) Th ousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Guillén, F., & Feltz, D. L. (2011). A conceptual
• model of referee efficacy. Frontiers in psychology, 2, 25.
• Jackson, B., Beauchamp, M.R., & Knapp, P. (2007). Relational efficacy beliefs in athlete dyads: An investigation using actor-partner interdependence models. Journal of Sport & Exercise Psychology, 29, 170–189.
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8
• Structurel equation modeling with the SIMPLIS command language. Lincolnwood, USA: Scientific Software International.
• Karaçam A. & Pulur A. (2016). Identification the
• Relation between Active Basketball Classification Referees' Problem Solving Abilities. Universal Journal of Educational Research, 4 , 1912 - 1917. Karaçam, hakemlerinin eğitim süreçlerinin incelenmesi ve beklenti düzeyleri. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lawson R. (1976, september/october). Do you have enough wind to blow your wile? Referee, pp. 33-37.
• Lent, R.W., & Lopez, F.G. (2002). Cognitive ties that bind: A tripartite view of efficacy beliefs in growth- promoting relationships. Journal of Social and Clinical Psychology, 21, 256–286.
• Moritz, S.E., Feltz, D.L., Fahrbach, K.R., & Mack, D.E. (2000). The relation of self-efficacy measures to sport performance: a meta-analytic review. Research Quarterly for Exercise and Sport, 71, 280–294 PubMed.
• Myers, N. D., Feltz, D. L., Guillén, F., & Dithurbide
• L. (2012). Development of, and initial validity evidence for, the Referee Self-Efficacy Scale: A multistudy report. Journal of sport and Exercise Psychology, 34(6), 737-765.
• Raykov, T., & Marcoulides, G. A. (2000). A first course in structural equation modeling. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Scholz, U. and Schwarzer, R. (2005). The general self-efficacy scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139 (5), 439-457.
• Short, S.E., Sullivan, P.S., & Feltz, D.L. (2005). Development and preliminary validation of the collective Measurement in Physical Education and Exercise Science, 9, 181–202. for sports.
• Spink, K.S. (1990a). Group cohesion and collective efficacy of volleyball teams. Journal of Sport & Exercise Psychology, 12, 301–311.
• Spink, K.S. (1990b). Collective efficacy in the sport setting. International Journal of Sport Psychology, 21, 380–395.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel
• kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74.
• Thomson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis. Washington: APA.
• Tuero, C., Tabernero, B., Marquez, S., & Guillen, F. (2002). Análisis de los factores que influyen en la práctica del arbitraje [Analysis of the factors affecting the practice of refereeing]. SCAPE, 1(1), 7–16.
• Weinberg, Robert S.; Richardson Peggy A. (1990). “Psychology of Officiating”, Leisure Press, USA.
• Yılmaz, V. & Çelik, E. H. (2009). Lisrel ile Yapısal Eşitlik
• Modellemesi-I: Temel Kavramlar, Uygulamalar
• Akademi Yayıncılık. Ankara: Pegem