Uyarlama Davalarının Hukukî Niteliği ile Hüküm ve Sonuçları

Year 2023, Volume: 4 Issue: 7, 3 - 26, 01.08.2023

Selma Çetiner Uğur Bulut

Abstract

Sözleşme hukukunun en temel ilkesi olan ahde vefa ilkesi, sözleşme ilişkisinin kurulduğu andaki koşulların bir taraf aleyhine ciddi olarak değişmesi hâlinde terk edilmekte ve ilgili tarafa sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını talep hakkı verilmektedir. Böyle bir talep ile açılan dava inşaî dava niteliğindedir ve inşaî davalarda verilen hükümler, kural olarak, geleceğe etkilidir. Ancak, uyarlama davasında olduğu gibi özel bir sebebin varlığına dayanan inşaî davalarda verilen hükümler geçmişe etkili kabul edilmelidir. Böylece, bu davada verilen hüküm, uyarlama talebinin koşullarının oluştuğu ve ileri sürüldüğü andan itibaren geçerli olmak üzere hukukî sonuç doğurmalıdır. Ancak, bu sonuçların ortaya çıkması her hâlükârda hükmün kesinleşmesine bağlıdır.

Keywords

Uyarlama Davası , İnşaî Dava , İnşaî Etki , Kesin Hüküm , Menfî Tespit

References

• Alangoya Y, Yıldırım MK and Deren-Yıldırım N, Medenî Usul Hukuku Esasları (8th edn, İstanbul 2011)
• Aldemir Toprak İpek B, ‘İnançlı İşlemden Kaynaklanan Tescile Zorlama Davası’ (2022) (2) Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1149-1175
• Arat A, Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması (Ankara 2006)
• Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S and Hanağası E, Medenî Usul Hukuku (8th edn, Ankara 2022)
• Atalı M, Ermenek İ and Erdoğan E, Medenî Usûl Hukuku (5th edn, Ankara 2022)
• Aybay ME, ‘Sözleşmelerin Değişen Koşullara Göre Uyarlanması’ (2016) 1 Cevdet Yavuz’a Armağan 324-348
• Baştuğ İ, Borçlar Hukuku -Genel Hükümler- (İzmir 1977)
• Bingöl I, Mücbir Sebep (Ankara 2011)
• Budak AC and Karaaslan V, Medenî Usul Hukuku (6th edn, İstanbul 2022)
• Bulut U, Medeni Usul Hukukunda Davaların Yığılması (Ankara 2017)
• Büyük EI, Medeni Usul Hukukunda İnşai Dava ve İnşai Hüküm (İstanbul 2021)
• Dauener-Lieb B and Dötsch W, ‘Prozessuale Fragen rund um § 313 BGB’ (2003) NJW/13 921-927
• Dauener-Lieb B and Langen W, Nomos Kommentar BGB, Band 2 (4. Auflage, Baden-Baden 2021) (NK-BGB/Yazar)
• Dayınlarlı K, Milletlerarası Sözleşmelere İlişkin İlkeler (Ankara 2005)
• Doğan G, ‘Aşırı İfa Güçlüğü Nedeniyle Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanması’ (2014) 111 TBB Dergisi 9-36
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25th edn, Ankara 2020)
• İnal T, Borca Aykırılık (Ankara 2014)
• Jauernig, Bürgerliches Gesetzbuch (18. Auflage, München 2021) (Jauernig/Yazar)
• Kaplan İ, Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi, Sözleşmenin Yorumu, Sözleşmenin Tamamlanması, Sözleşmenin Değişen Hâl ve Şartlara Uydurulması (Ankara 1987)
• Kılıç S, ‘Aşırı İfa Güçlüğü ve Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanması’ <https//www.mondaq.com > Erişim tarihi: 07.11.2022
• Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20th edn, Ankara 2016)
• Kocayusufpaşaoğlu N, Borçlar Hukukuna Giriş (6th edn, İstanbul 2014)
• Krüger W, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 3 (9.Auflage, München 2022) (MüKo-BGB/Yazar)
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Vol. II (6th edn, İstanbul 2001)
• Kuru B and Budak AC, Tespit Davaları (2nd edn, İstanbul 2010)
• Oğuzman K and Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Vol. I (18th edn, İstanbul 2020)
• Önen E, İnşai Dava (Ankara 1981)
• Özdilek H, ‘Ahde Vefa –Pacta Sund Servanda– İlkesinin İklim Değişikliğine Bağlı Doğa Felaketleri Kapsamında Değerlendirilmesi’ (2021) Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 123-148
• Özkaya Ferendeci HÖ, ‘Alman ve İsviçre Hukukları’ndaki Kademeli Dava (Stufenklage) ile 6100 Sayılı HMK’ya Göre Belirsiz Alacak Davası’nın Karşılaştırılması’ (2012) 18(1) MÜHF-HAD 353-382
• Pekcanıtez H, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, Vol. II (15th edn, İstanbul 2017)
• Postacıoğlu İE and Altay S, Medenî Usûl Hukuku Dersleri (8th edn, İstanbul 2020)
• Rauscher T and Krüger W, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen, Band I (6. Auflage, München 2020)
• Rosenberg L, Schwab KH and Gottwald P, Zivilprozessrecht (18. Auflage, München 2018)
• Serozan R, ‘Karşılıklı Sözleşmelerde Baştan Dayatılmış veya Sonradan Oluşmuş Edimler Arası Dengesizliğin Uyarlama Yoluyla Düzeltilmesi’ (2020) Prof. Dr. M.Kemal Oğuzman Anısına Armağan 1013-1030
• Schlosser P, Gestaltungsklagen und Gestaltungsurteile (Bielefeld 1966)
• Schmidt-Kessel M and Baldus C, ‘Prozessuale Behandlung des Wegfalls der Geschäftsgrundlage nach neuem Recht’ (2002) NJW/29 2076-2078
• Schulze R, Bürgerliches Gesetzbuch Hadkommentar (11. Auflage, Baden-Baden 2022) (HK-BGB/Yazar)
• Sirmen AL, Eşya Hukuku (9th edn, Ankara 2021)
• Spühler K, Tenchio L and Infanger D, Basler Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung (3. Auflage, Basel 2017) (BSK-ZPO/Yazar)
• Staab H, Gestaltungsklage und Gestaltungsklagerecht im Zivilprozeß (Saarbrücken 1967)
• Sungurtekin ÖM, ‘İnşai Karar ve Özellikleri’ (2004) 75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı 553-576
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (İstanbul 2005)
• Thomas H and Putzo H, Zivilprozessordnung (41. Auflage, München 2020) (Thomas/Putzo/Yazar)
• Topuz S, Denge Bozulması ve İfa Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye Müdahale –Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi– (Ankara 2009)
• Ülgen C, ‘Uyarlama Davaları’ (2002) 49 Mevzuat Dergisi https://www.mevzuatdergisi.com/2002/01a/03.htm Erişim tarihi: 07.11.2022
• Üstündağ S, Medeni Yargılama Hukuku (7th edn, İstanbul 2000)
• Yılmaz E, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Vol. II (4th edn, Ankara 2021)
• Bilgin Yüce M and Özmen Ethem S, ‘Verilen Karar Sonrasında Tapuda Tescil Değişikliği Yaratan Davalarda Verilen (TMK m.1010/b.1 ve TMK m.1011/b.1) Şerhleri ve Sonuçları’ (2022) (4) Ankara Barosu Dergisi 323-361