تناولت هذه الدراسة تعريف الاجتهاد وأنه من
الواجبات الكفائية، ثم بينت أنواعه ومراتبه بدءًا بالاجتهاد المطلق وانتهاءً
بالفقيه الحافظ للمذهب، وتطرقت إلى دعوى غلق باب الاجتهاد مبينة سبب نشوئها.
وأكدت
الدراسة على حقيقة استمرار باب الاجتهاد المطلق وعدم إغلاقه، وذلك من خلال وجود
قامات علمية رفيعة وصلت إلى مرتبة الاجتهاد المطلق، وأثبتت ذلك من خلال أنموذج من
الاجتهاد المطلق متمثلة في الخطابي 388ه.
وقد أظهرت الدراسة أن الإمام الخطابي إمام مجتهد
مستقل في أصوله وفروعه، وأن دعوى انتسابه للمذهب الشافعي دعوى غير صحيحة، وقد بينت
هذه الحقيقة من خلال أمرين، الأول: كلام الإمام الخطابي نفسه في كتبه، فليس فيها
ما يدل على انتسابه واتباعه للمذهب الشافعي، بل فيها ما يدل على استقلاله عنهم وعن
غيرهم، كما أنه ذم تقليد الفقهاء وأنكر عليهم. الثاني: اجتهاداته في الفروع
الفقهية التي خالف فيها الإمام الشافعي خصوصًا والشافعيةَ عمومًا، حيث لم يعدّه
الشافعية من أصحاب الوجوه في المذهب، بل كان في آرائه مجتهدًا مستقلًا،
This study handles the subject of Independent Reasoning “Ijtihad’’, and
it assures the fact that the Ultimate Independent Reasoning is continuous and
unclosed. I have approved that depending on al-Imam Abu Suleiman al-Khattabi’s
the Ultimate Independent Reasoning samples, who passed away in 388 H.
I have shown that al-Khattabi is an independent and indisputable
‘’Mujtahid” Imam in his origins and branches and the claim that he joined Shafi'ischool
is false. I have approved that by two things:
First, al-Imam al-Khattabi’s talk in his books shows that he is
independent. Second, his jurisprudence in the doctrinal branches where he was against
al-Imam al-Shafi’i in particular and Shafi’I school in general.
I concluded my study with samples from those doctrinal branches that
assure his judgmental independence.
Reasoning al-Imam al-Khattabi Abu Suleiman Ijtihad in the 4th century H
Bu çalışmada
ictihadın tanımı, kifâî farz oluşu, çeşitleri ve mutlak müctehitten mezhep
fakihine kadar ictihadın mertebeleri konu edilmektedir.
Çalışmada;
mutlak ictihat derecesine ulaşan bireylerin varlığı da kanıt gösterilerek
ictihat kapısının kapanmadığı ve ictihadın devam eden bir olgu olduğu gerçeği
kanıtlanmış ve bunun en bariz örneği olarak hicrî dördüncü asırda yaşayan İmam
Hattâbî örnek gösterilmiştir. Ayrıca iki gerekçeye dayanılarak, Hattabî’nin hem
usûlde hem de furu’da mustakil müctehit olduğu gerçeği ve Şâfiî mezhebine
müntesip olduğu iddiasının doğru olmadığı tespit edilmiştir. Birincisi:
Hattâbî’nin kendi kaynaklarındaki ifadelerinde Şâfiî mezhebine mensup olduğunu
ifade eden herhangi bir kayıt yoktur. İkincisi: Fıkhın ferî konularında
özelde İmam Şâfii’ye genelde de Şâfiîlere muhalefet etmiş ve Şâfiîler
tarafından ehl-i vucûhtan da sayılmamıştır. Bu durum, imam Hattâbî’nin Şâfiî
mezhebine müntesip müçtehit olmadığı; bilakis müstakil müçtehit olduğunu
desteklemektedir. Son olarak da Hattâbî
ile ilgili bu tespitimizi destekler ferî meselelere yer
verilmiştir.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2018 |
Kabul Tarihi | 27 Aralık 2018 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 2 Sayı: 2 |