MÂTÜRîDî'NİN GAYB MESELESİNE BAKIŞI

Year 2019, Volume: 3 Issue: 2, 98 - 121, 29.12.2019

Selim Gülverdi

Abstract

B I

Keywords

Gayb, Kehanet, Mâtürîdî

References

• Albayrak, Halis, Kur’an’da İnsan-Gayb İlişkisi (İstanbul: Şule Yayınları, 1993), 243.
• Abdüllatîf Harpûtî, Tenkîhü’l-Kelam Fi Akâid-i Ehli’l-İslam,(Kelam İlmine Giriş), ed. Fikret Karaman (İstanbul: Çelik yay, 2016), 257
• Âmûş, Beşşâr Ali Selame. el-Îmanu bi’l-Gayb, Ürdün: Dârü’l-Me’mun, 2009. 354.
• Âlûsî, Seyyid Mahmut Şükrü. Rûhu’l-Meânî. Beyrut: İhyau’t-Türasi’l-Arabi, Trsz,.XVI:18.
• Alper, Hülya, İmam Matûrîdi’de Akıl-Vahiy İlşkisi (İstanbul: İz yay, 2013), 145.
• Bedreddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah eş-Şiblî, Acaib garaibu’l-Cin, thk. İbrahim Mahmut Cemil (Kahire: Mektebetü’l-Kur’ân, Trsz), 15.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil b. İbrahîm b. Muğîre b.Merdezbehe. Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi. Trc. Ahmet Naim. Ankara: DİBY, 1993. III:308.
• Bursevî, İsmâîl Hakkı. Rûhu’l-beyân. Beyrut: Darü’l- İhyau’t-Türâsi’l-Arabi, Trsz, IX: IV/61.
• Carl Gustav Jung, Man and His Symbols, (New York: Ferguson Publishing, 1964), 28. Çelebi, İlyas, İslam İnancında Gayb Problemi, (İstanbul: MÜİFY, 1996), 159.
• Çelebi, “Rüya”, DİA, XXXV:309.
• Çelebi, “Hızır”, DİA, XVII: 422-423.
• Çelebi, “Mugayyebât”, DİA, XXX: 374-375.
• Çelebi, “Şeytan”, DİA, XXXIX: 99-101.
• Düzgün, Şaban Ali, “Bir Problem Alanı Olarak Metafizik ve Metafiziksel Olmayan Bir Teolojinin İmkânı”, Kelam Araştırmaları Dergisi, II:I (2003)57-81.
• Durusoy, Ali, İbn-i Sînâ Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri, İstanbul: MÜİFAV, 1983.89.
• Ebü’l-Hasen Ali b. el-Hüseyin b.el-Ali el-Hüzeli el-Mes’ûdî, Mürûcü’z-Zeheb ve Meadinü’l-Cevher, ed. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd (Kahire: Müessesetü Darü’l-Hicre, 1948), II: 172-193.
• Ebü’l-Hasen Ali b.Muhammed b. Habîb el-Basrî el- Maverdî, Â’lâmü’n-Nübüvve (Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1987), 136
• Ebû Muhammed Nureddin Ahmed b.Mahmûd b. Ebi Bekr es-Sabûnî, el-Bidaye Mine’l-Kifaye fi’l-Hidaye, fi-Usûlü’d-Din, ed. Fethullah Huleyf (İskenderiye: Dârü’l-Meârif, 1996), 113.
• Ebû Osman Ömer b. Bâhr Câhız, Kitabü’l-Hayevân, ed. Abdüsselam Muhammed Hârûn, (Mısır: Matbâatu Mustafa Elbanî, 1966), IV:370.
• Ebû Ubeyde Ma’mer İbnü'l- Müsemmâ, Mecâzü’l-Kur’an, thk. Muhammed Fuad (Kahire: Mektebetü Hancî, Trsz), 16.
• Ebû Yûsuf Ya’kûb b. İshâk, el- Kindî, Felsefi Risaleler, trc. Mahmut Kaya (İstanbul: İz yayıncılık, 1994), 133-135.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. İhyâü Ulûmi’d-Dîn, İstanbul: Bedir Yayınları, 1974, IV:903.
• Gölcük, Şerafettin - Toprak, Süleyman, Kelam, (Konya: SÜİFY, 1988), 210.
• Gülverdi, Selim, “Lokmân Sûresi Otuz dördüncü Ayetin Kelami Açıdan Yorumu”, ADYÜİİD, II, (2018): 22-58
• Harun Çağlayan, Din Felsefesi Açısından Matûrîdi Gelen-Ek-i içerisinde Matûrîdilikte İlhamın Epistemolojik Değeri, ed. Recep Alpyağıl (İstanbul: İz yay, 2016), 439
• İbn-i Teymiyye, Takiyuddīn Ebû Abbās Aḥmed b. Abdulhalīm b. Abduseelām. Mecmu’l-Feteva. Suudi Arabistan: Dârü’l-İrşad, 2004. V:508.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükrim, Lisânü’l-Arab. Beyrut: Daru’s-Sadr, Trsz, III: XV:496;
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Ali.Tefsiru’ş-Şeyhi’l-Ekber, thk. Dr. Muhammed seyyid Hüseyin ez-Zehebi (Medine: Camiatu’l-İslamiyye, t.y.), I: 406
• İbnü’l-Arabi, el-Fütûhatü’l-Mekkiyye, Ed..Ahmet Şemseddin. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, trsz,.I:434.
• İbn-i Haldûn, Veliyuddin Abdurrahman b. Mahmut,. Mukaddime. Ed. Abdullah Muhammed Derviş. Şam: Mektebetu’l-Hidaye, 2003. I:245.
• İmam Kadî Ali b. Ali b.Muhammed Ebû İzz, Şerhu Akîdetü’t-Tahâvî, thk.. Abdullah b.Abdulmuhsin et-Turki (Dimeşk: Müessesetü Risâle, Trsz), II:774.
• İsfahânî, Ebu’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredat, (Beyrut, 1975), 668.
• Kadî, Ebü’l-Hasan Kadı Abdülcebbâr b.Ahmed b. Abduülcebbar el-Hemedani,. Tenzihu’l-Kur’an ani’l-Metain. Beyrut: Daru’n-Nehdetu’l-Hadiseh, Trsz, 231.
• Kadî, Ebü’l-Hasan Kadı Abdülcebbâr b.Ahmed b. Abduülcebbar el-Hemedani, Müteşâbihü’l-Kur’ân, Ed. Muhammed Adnan Zerzûr. Kahire: Dârü’t-Türas, 1972, 551.
• Kadî, el-Muğnî fi-Ebvabi’t-Tevhîd ve’l-Adl, Ed. İbrahim el-Medkûr. Mısır: şirketü’l-Arabiyye, 1990.XII: 344.
• Karadeniz, Osman, Ecel Üzerine (Anadolu yayınları, 1992), 23.
• Kelly Bulkeley, Psiokolojik Kültürel ve Dini Boyutlarıyla Rüyalar, trc. Dilek Cenkçiler, (Ankara: ODTÜ yay, 2008), 206
• Kummî, Saîd b. Abdullah Ebî Halef el-Eş’arî, Kitâbü’l-Makalât ve’l-Fırak, thk. Muhammed Cevâd el-Meşkûr (Tahran: Mektebetü Haydarî, 1971), 51.
• Kuşeyrî, Ebû'l-Kasım, Abdulkerim b. Hevazin b. Abdülmelik. Kuşeyrî Risâlesi. Trc. Dilaver Selvi. İstanbul: Semerkand yay, 2009, 398.
• Kuşeyrî, Letâifü’l-İşarat. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1971. III:93.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim, Ed. Nezr b. Muhammed Faryabi Ebu Küteybe, Daru’t-Tayyibe. Riyad: Daru’t-Tayyibe, 2006. 1061.
• Mâtûrîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandi, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, ed. Bekir Topaloğlu İbrahim Halil Kaçar (İstanbul: Mizan Yayınları, 2008), I: 15
• Mâtûrîdî, Kitâbü’t-Tevhîd, Terc. Bekir Topaloğlu,.İstanbul: İSAM Yayıncılık, 2013. 356.
• Muhammed b. Yusuf Ebû Hayyân. el-Endelûsî, Bahrü’l-Muhît, ed. Şeyh Ahmed Abdulmevcud (Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1993), VI: VI/139،
• Özcan, Hanifi. Mâtürîdî’de Bilgi Problemi, İstanbul: MÜİFY, 201 64.
• Râzî, Muhammed Fahreddin b.Dİyauddin Ömer, Mebâhisü’l-Meşrikıyye (Tahran: Mektebetü’l Esedî, 1996), 148.
• Râzî, Metalibu’l-Aliye min İlmi’l-İlahi, Ed. Ahmet, Mecâzi sefâ. 1. Beyrut: Dârü’l-Kütübİ’l-Arabî, 1989,230.
• Râzî, Mefatihü’l-Ğayb, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981, XVII:406.XXX:157
• Yeprem, Saim İrade Hürriyeti ve İmam Mâtüridî, (İstanbul: MÜİFVY, 1984), .283.
• Semerkandi, Ebubekir Alâeddin Muhammed b. Ahmed b. Ebi Ahmed, Şerh-i Semerkandî, Süleymaniye Kütüphanesi istanbul: Hamidiye Bölümü, t.y.vr.681a.
• Sigmund Freud, Düşlerin Yorumu, trc. Emre Kapkın (İstanbul: Payel yay, 19991), 115.
• Seyfuddin Âmidî, Ebkâru’l-Efkâr fİ Usûlü’d-Din, thk Ahmed Muhammed Mehdi, Daru’l-Kutubu’l-Vesakiyye, Kahire,2004, s.62.
• Tabâtabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin. Tefsîru’l-Mîzan. Beyrut: Müessesetü’l-â’Lâ, 1998. XVI:246.
• Taberî,Ebû Cafer Muhammed ibn-i Cerîr,. Tefsirü’t-Taberî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1999, IV:380
• Tepehan, Selma, Beyin Ölümü ve Organ Naklinin Sağlık Personeli ve Hukuki Mevzuat Açısından İncelenmesi Yüksek Lisans Tezi, (İÜATESB, 2012), 5.
• Polat, “Gayb Meselesi ve İmam Mâtürîdî”, EÜSBED, III, (1983): 261-280.
• Uludağ, Süleyman, “Marifet”, DİA, XVI:18.
• Uludağ, Süleyman, “Rüya”, DİA, XXXVII:316.
• Uludağ, “Ledün İlmi”, DİA, XII: 412-413.
• Uludağ, İslam Düşüncesinde Gayb Problemi-II İçerisinde (Gaybın Bilinmesinde Keşf ve İlhamın Rolü (İstanbul: Ensar Neşriyat, 2003), 273.
• Vâhidi, İmam Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed en-Nîsâbûrî. Esbabü’n-Nüzûl. Beyrut: Darü ibn-i Kesir, 1998 300.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Vahiy”, DİA, XXXXII: 402-403
• Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Cârullah Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an-Hakaiki’t Tenzîl, Beyrut: Daru’l-Mearif, Trsz, IV:56.