Fazla Kilolu ve Obez Yetişkin Kadınlarda Ağırlık Kaybının Aşırı Besin İsteği Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 190 - 203, 30.12.2020

Büşra Altınkaynak Mendane Saka

Öz

Amaç: Bu çalışma, fazla kilolu ve obez yetişkin kadınlarda ağırlık kaybı öncesi ve sonrası dönemde antropometrik ölçümler ile duygu durum değişikliklerinin beslenme ve aşırı besin isteği üzerindeki etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma, Başkent Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Araştırma Kurulu kararı alındıktan sonraki 3 ay içerisinde Aris İstanbul Güzellik ve Bakım Merkezi’ ne başvuran 25 fazla kilolu veya obez yetişkin kadın ile yürütülmüştür. Bireylerin ilk görüşmede; sosyo-demografik özellikleri, beslenme alışkanlıkları, diyetsel değişiklikleri, gece yeme alışkanlıkları, uyku düzenleri, antropometrik
ölçümleri, vücut bileşimleri gibi bilgileri alınmış ve bazı besinlere ne kadar yeme isteği duydukları hakkında bilgi alabilmek için Görsel Analog Skalası (Visual Analogue Scale-VAS) uygulanmıştır. Ayrıca bireylerin üç günlük besin tüketim kaydı alınmış, fiziksel aktivite düzeylerini belirlemek için Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (kısa form) (IPAQ), Aşırı Besin İsteği Ölçeği (ABİS) ölçeği uygulanmıştır. Bireyin yaşına, cinsiyetine, fiziksel aktivite durumuna, yaşam biçimine ve fizyolojik durumuna göre alacağı enerjinin %55-60’ı karbonhidrat, %12-15’i protein, %25-30’u yağ olacak şekilde sağlıklı beslenme programı düzenlenmiş, diyet tedavisi öncesi ve sonrası ağırlık kaybının, aşırı besin isteği üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla %10 ağırlık kaybı sonrası bu ölçekler tekrarlanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 30.4±9.52 yıl olarak belirlenmiştir. Bireylerin ağırlık kaybı öncesi vücut ağırlığı ortalaması 86.23±16.45 kg iken, ağırlık kaybı sonrası 76.16±14.62 kg olarak gözlenmiştir. Bireylerin ağırlık kaybı öncesi ve sonrası ABİS skorları arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Enerji, protein (TE%) ve toplam yağ (TE %) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlenmiştir (p<0.05). Bireylerin ağırlık kaybı öncesi ve sonrası; A vitamini, E vitamini, niasin, folat, C vitamini, çinko ve bakır alım ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Ağırlık kaybı öncesi ABİS skoru ile enerji arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki belirlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: Fazla kilolu ve obez bireylerde ağırlık kaybı ile bireylerin yaşam kalitesinde, antropometrik ölçümlerinde ve aşırı besin isteği skorlarında düzelme belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ağırlık kaybı, aşırı besin isteği, beslenme durumu, emosyonel beslenme

Kaynakça

• 1. Akbulut, G., & Rakıcıoğlu, N. (2010). Derleme: şismanlığın beslenme tedavisinde güncel yaklaşımlar. Genel Tip Dergisi, 20(1).
• 2. Aygün, N. (2014). Obezite tanımı, komplikasyonları, endokrin kontrolü ve beslenme tedavisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 30(1), 45-49.
• 3. Besler, H.T. (2015), ‘’Türkiye’ ye Özgü Besin Ve Beslenme Rehberi’’, Ankara, ss 11- 95.
• 4. Cepeda-Benito, A., Fernandez, M. C., & Moreno, S. (2003). Relationship of gender and eating disorder symptoms to reported cravings for food: construct.
• 5. Cepeda-Benito, A., Gleaves, D. H., Williams, T. L., & Erath, S. A. (2000). The development and validation of the state and trait food-cravings questionnaires. Behavior therapy, 31(1), 151-173.
• 6. Çayır, A., Nazlı, A. T. A. K., & Köse, S. K. (2011). Beslenme ve diyet kliniğine başvuranlarda obezite durumu ve etkili faktörlerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 64(01), 13-19.
• 7. Doğan R. (2012). Eskişehir Büyükdere Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Gebelerde Obezite Sıklığının ve Obezitenin Yaşam Kalitesine Etkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi,Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Eskişehir.
• 8. Ferreira, S. C., de Oliveira Penaforte, F. R., Cardoso, A., da Silva, M. V. T., Lima, A. S., Correia, M. I. T.D., & Anastácio, L. R. (2020). Association of food cravings with weight gain, overweight, and obesity in patients after liver transplantation. Nutrition, 69, 110573.
• 9. Flegal, K. M., Carroll, M. D., Ogden, C. L., & Johnson, C. L. (2002). Prevalence and trends in obesity among US adults, 1999-2000. Jama, 288(14), 1723-1727.
• 10. Green, S. M., & Burley, V. J. (1996). The effects of snacking on energy intake and body weight. Nutrition Bulletin, 21(2), 103-108.
• 11. Güçlü, L. P. (2016). Obez bireylerde ağırlık kaybı ile antropometrik ölçümler, bazı biyokimyasal bulgular ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkisinin belirlenmesi (Master's thesis, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• 12. Hajian-Tilaki, K.O., & Heidari, B. (2007). Prevalence of obesity, central obesity and the associated factors in urban population aged 20–70 years, in the north of Iran: a population-based study and regression approach. Obesity reviews, 8(1): 3-10.
• 13. Hallam, J., Boswell, R. G., DeVito, E. E., & Kober, H. (2016). Focus: Sex and Gender Health: Gender related Differences in Food Craving and Obesity. The Yale Journal of Biology and Medicine, 89(2), 161.
• 14. Iani, L., Barbaranelli, C., & Lombardo, C. (2015). Cross-validation of the reduced form of the Food Craving Questionnaire-Trait using confirmatory factor analysis. Frontiers in psychology, 6, 433. 15. Innamorati, M., Imperatori, C., Balsamo, M., Tamburello, S., Belvederi Murri, M., Contardi, A., ... & Fabbricatore, M. (2014). Food Cravings Questionnaire–Trait (FCQ–T) discriminates between obese and overweight patients with and without binge eating tendencies: The Italian Version of the FCQ–T. Journal of personality assessment, 96(6), 632-639.
• 16. Işık, N. B. (2010). Diyarbakır Silvan İlçesi Devlet Hastanesi İç Hastalıkları Polikliniğine herhangi bir sebeple başvura hastalarda obezite-beslenme durumu ve kan lipid profili arasındaki ilişkinin araştırılması. Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 17. Kromschroder, H. M. (2006). Prevalence and types of food cravings in a culturally diverse urban university.
• 18. Kushner, R. F., & Foster, G. D. (2000). Obesity and quality of life. Nutrition, 16(10), 947-952.
• 19. Lei, S. F., Liu, M. Y., Chen, X. D., Deng, F. Y., Lv, J. H., Jian, W. X., ... & Xiao, S. M. (2006). Relationship of total body fatness and five anthropometric indices in Chinese aged 20–40 years: different effects of age and gender. European Journal of Clinical Nutrition, 60(4), 511.
• 20. Meule, A., Hermann, T.,& Kübler, A. (2014). A short version of the Food Cravings Questionnaire—Trait: the FCQ-T-reduced. Frontiers in psychology, 5.
• 21. Müftüoğlu, S. (2016). Majör depresyon tanısı almış hastaların beslenme durumlarının ve aşırı besin isteklerinin değerlendirilmesi.
• 22. Obezite, D., & Grubu, H. Ç. (2014). Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu.
• 23. Pekcan, G. (2008). Şişmanlık belirleyicileri: bugün ve gelecek için olası senaryolar. Yetişkinlerde Ağırlık Yönetimi, Editörler : Ayşe Baysal ve Murat Baş, İstanbul, Türkiye Diyetisyenler Derneği, Ekspress Baskı A.Ş.
• 24. Satman, İ., Yılmaz, T., Şengül, A., Salman, S., Salman, F., Uygur, S.,& et al. (2002). Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: results of the Turkish Diabetes Epidemiology Study (TURDEP). Diabetes Care;25:1551-1556.
• 25. Sınar, D. S., Acar, N. E., & Yıldırım, İ. Kafein ve Obezite. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 10-20.
• 26. White, M. A., Whisenhunt, B. L., Williamson, D. A., Greenway, F. L., & Netemeyer, R. G. (2002). Development and validation of the food-craving inventory. Obesity Research, 10(2), 107-114.
• 27. WHO.‘Obesity and overweight 2016’. ttp://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/ Erişim tarihi: 03.10.2019
• 28. WHO. ‘Global Database on BMI’ http://www.who.int/ bmi/index.jsp?introPage=intro_3.html. Erişim tarihi: 03.10.19.
• 29. Zizza, C., Siega-Riz, A.M., & Popkin, B.M. (2001). Significant increase in young adults’ snacking between 1977– 1978 and 1994–1996 represents a cause for concern. Preventive medicine, 32(4):303-310