Tip 2 Diyabetik Bireylerin Beslenme Durumu, Yeme Bağımlılığı ve Farkındalığının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 226 - 242, 30.12.2020

Özlem Baran Perim Türker , Muhittin Tayfur

Öz

Amaç: Bu çalışma, Tip 2 diyabetli bireylerin beslenme durumu, yeme bağımlılığı ve farkındalığını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Endokrinoloji Bölümü’ne başvuran, 18-65 yaş arası, 64 Tip 2 diyabet olan ve 64 Tip 2 diyabetik olmayan toplam 128 birey çalışmaya alınmıştır. Hastalara anket formu uygulanarak demografik özellikleri, hastalık bilgileri ve yaşam tarzı özellikleri sorgulanmıştır. Yeme bağımlılığı “Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği”, yeme farkındalığı ise “Yeme Farkındalığı Ölçeği” ile belirlenmiştir. Bireylerin antropometrik ölçümleri alınarak anket formuna kaydedilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya 92 kadın (%71.9) ve 36 erkek (%28.1) olmak üzere toplam 128 birey alınmıştır. Katılımcıların 64’ü tip 2 diyabet tanısı almıştır. Bireylerin yaş ortalaması 47.23±9.95 yıl olarak belirtilmiştir. Yeme bağımlılığı değerlendirildiğinde Tip 2 diyabeti olan bireylerin 25’inde (%39.1) yeme bağımlılığı olduğu, 39’unda (%60.9) ise yeme bağımlılığı olmadığı tespit edilmiştir. Tip 2 diyabeti olmayan bireylerin
19’unda (%29.7) yeme bağımlılığı olduğu, 45’inde (%70.3) ise yeme bağımlılığı olmadığı belirlenmiştir. İki grup arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). Yeme bağımlılığı olan ve olmayan bireylerin diyabet durumlarına göre antropometrik ölçümlerinin karşılaştırılması yapılmıştır ve sadece vücut yağ yüzdesi (%) ölçümü arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.05). Tip 2 diyabet olan ve olmayan bireylere göre Yeme Farkındalığı Ölçeği-30 (YFÖ-30) alt faktör skorlarının karşılaştırılması yapıldığında “duygusal yeme”, “odaklanma” ve “yeme disiplini” faktörleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir (p<0.05; p<0.01).
Sonuç: Tip 2 diyabet olan ve olmayan bireyleri arasında yeme bağımlılığı açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Yeme farkındalığı alt faktörlerinden ise “duygusal yeme”, “odaklanma” ve “yeme disiplini” arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diyabet, obezite, beslenme

Kaynakça

• Bayraktar, F., Erkman, F., & Kurtuluş, E. (2012). Yale yeme bağımlılığı ölçeğinin Türkçe uyarlama çalışması. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 22 (Ek Sayı 1), 38.
• Becker, J., Emmert-Fees, K. M., Greiner, G. G., Rathmann, W., Thorand, B., Peters, A., … & Schwettmann, L. (2020). Associations between self-management behavior and sociodemographicand disease-related characteristics in elderly people with type 2 diabetes - New results from the population-based KORA studies in Germany. Primary Care Diabetes, 14, 508-514.
• Boye, K. S., Lage, M. J., & Terrel, K. (2020). Healthcare outcomes for patients with type 2 diabetes with and without comorbid obesity. Journal of Diabetes and Its Complications, 34(12), 1-7.
• Campana, B., Brasiel, P. G., Aguiar, A. S., & Dutra, S. G. (2019). Obesity and food addiction: Similaritiesto drug addiction. Obesity Medicine, 16, 1-5.
• Chaudhary, G.M., Chaudhary, F. M., Tanveer, A., Din, A. T., Chaudhary, S.M., Din, A. T., … & Shafi, A. (2019). Demographic and clinical characteristics of 4556 type 2 diabetes mellitus patients at a Tertiary Care Hospital in Southern Punjab. Cureus, 11(5), 4592. doi: 10.7759/cureus.4592
• Cim, E.F., & Atlı, A. (2017). Yeme Bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 18(3), 90-97.
• Colosia, A.D., Palencia, R., & Khan, S. (2013). Prevalence of hypertension and obesity in patients with type 2 diabetes mellitus in observational studies: a systematic literature review. Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy, 6, 327-338.
• Crovetto, M., Valladares, M., Espinoza, V., Mena, F., Onate, G., Fernandez, M., … & Duran-Agüero S. (2018). Effect of healthy and unhealthy habits on obesity: a multicentric study. Nutirion, 54, 7-11. doi: 10.1016/j.nut.2018.02.003
• Damian, D. J., Kimaro, K., Mselle, G., Kaaya, R., & Lyaruu, I. (2017). Prevalence of overweight and obesity among type 2 diabetic patients attending diabetes clinics in northern Tanzania. BMC Research Notes, 10(1), 515.
• Davis, C., Curtis, C., Levitan, R., Carter, J., Kaplan, A., & Kennedy, J. (2011). Evidence that ‘food addiction’ is a valid phenotype of obesity. Appetite, 57, 711-717.
• Deneen, K. M., & Liu, Y. (2011). Obesity as an addiction: Why do the obese eat more? Maturitas, 68, 342-345.
• Denis, C. M., Rosa, M., Serre, F., Kervran, C., Henry, M., Cherifi, B., …& Fatseas, M. (2017). Are DSM-5 criteria for sud transferable to food addiction? IRT analysis for alcohol, tobacco, cannabis, opiate and food addciton in a clinical sample. Drug and Alcohol Dependence, 171, 2-226.
• Eichen, D. M., Lent, M. R., Goldbacher, E., & Foster, G. D. (2013). Exploration of “Food Addiciton” in overweight and obese treatment-seeking adults. Appetite, 67, 22-24.
• Forouhi, N. G., & Wareham, N. J. (2018). Epidemiology of diabetes. diabetes: Basic facts. Medicine, 47(1), 22-27.
• Gearhardt, A. N., Davis, C., Kuschner, R., & Brownell, K. D. (2011). The addiction potentail of hyperpalatable foods. Current Drug Abuse Reviews, 4, 140-145.
• Hammad, M. A., Syed Sulaiman, S. A., & Mohamed Noor, D. A. (2018). Prevalence of obesity among patients with type 2 diabetes mellitus. Value in Health, 21(3), 437.
• Imperatori, C., Fabricatore, M., Vumbaca, V., Innamorati, M., Contardi, A., & Farina, B. (2016). Food Addicion: definition, measurement and prevalence in healthy subjects and patients with eating disorders. Rivista di Psichiatria, 51(2), 60-65.
• International Diabetes Federation (IDF). (2019). IDF Diabetes Atlas. 5 Aralık 2020 tarihinde https://www.diabetesatlas.org/en/ adresinden erişildi.
• Kalangadan, A., Puthiyamadathil, S., Koottat, S., Rawther, S. C., & Beevi, A. (2020) Sociodemographics, clinical profile and health promotion behaviour of people with type 2 diabetes mellitus. Clinical Epidemiology and Global Health, 8, 845-849.
• Kramer, H., Caoi G., Dugas, L., Luke, A., Cooper, R., & Durazo-Arvizu R. (2010). Increasing BMI and waist circumference and prevalence of obesity among adults with Type 2 diabetes: the National Health and Nutrition Examination Surveys. Journal of Diabetes and Its Complications, 24, 368-374.
• Leigh, S. J., & Morris, M. J. (2018). The role of reward circuitry and food addiction in the obesity epidemic: An update. Biological Psychology, 131, 31-42.
• Lofgren, I. E. (2015). Minful Eating: An emerging approach for healthy weight management. American Journal of Lifestyle Medicine, 9(3), 212-216.
• Meule, A. (2012). Food addiction and body-mass-index: A non-linear relationship. Medical Hypotheses, 79, 508-511.
• Moradinazar, M., Pasdar, Y., Najafi, F., Shakiba, E., Hamzeh, B., Samadi, M., …& Dobson, A. J. (2020). Validity of self-reported diabetes varies with sociodemographic charecteristics: Example from Iran. Clinical Epidemiology and Global Health, 8, 70-75.
• Murphy, C. M., Stojek, M. K., & Mackillop, J. (2014). Interrelationships among impulsive personality traits, food addiction, and body mass index. Appetite, 73, 45–50.
• Nelson, J. B. (2017). Mindful eating: The art of presence while you eat. Diabetes Spectrum, 30(3), 171-174.
• Onaolapo, A. Y., & Onaolapo, O. J. (2018). Food additives, food and the concept of ‘food addiction’: Is stimulation of the brain reward circuit by food sufficient to trigger addiction? Pathophysiology, 25, 263-276.
• Pedram, P., Wadden, D., Amini, P., Gulliver, W., Randell, E., Cahill, F., …& Sun, G. (2013). Food addiction: its prevalence and significant association with obesity in the general population. Plos One, 8(9), 74832.
• Pivarunas, B., & Conner, B. T. (2015). İmpulsivity and emotion dysregulation as predictiors of food addiction. Eating Behaviors, 19, 9-14.
• Punthakee, Z., Goldenberg, R., & Katz, P. (2018). Definition, classification and diagnosis of diabetes, prediabetes and metabolic syndrom. Diabetes Canada Clinical Practice Guidelines Expert Committee. Canadian Journal of Diabetes, 42, 10-15.
• Randolph, T. G. (1956). The descriptive features of food addiction; addictive eating and drinking. Quarterly Journal of Studies on Alcohol, 17(2), 198-224.
• Raymond, K. L., & Lovell, G. P. (2015). Food addiction symptomology, impulsivity, mood, and body mass index in people with type two diabetes. Appetite, 95, 383-389.
• Rogers, P. J. (2017). Food and drug addictions: Similarities and differences. Pharmacology, Biochemistry and Behavior, 153, 182-190.
• Satman, İ., Yılmazi T., Şengül, A., Salman, S., Salman, F., Uygur, S., …& King, H. (2002). Populationbased study of diabetes and risk characteristics in Turkey. Results of the Turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care, 25(9), 1551-1556.
• Satman, İ., Ömer, B., Tütüncü, Y., Kalaca, S., Gedik, S., Dinccağ, N., …& Tuomilehto, J. (2013). Twelveyear trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. European Journal of Epidemiology, 25, 169-180.
• World Health Organization. (2020). Obesity and overweight. 27 Ekim 2020 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight adresinden erişildi.