Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın Özel Hastaneler ve Sağlık Sistemi Üzerine Etkileri

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 63 - 79, 30.08.2016

Fikriye Yılmaz , Burcu Tosun , Meriç Yavuz Çolak

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı Sağlıkta Dönüşüm Programının özel hastanelere ve sağlık sistemine etkilerini değerlendirmek ve sağlık sektörünün öncelikli problem alanlarını belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı türde kesitsel bir saha çalışması olarak planlanan araştırmada Ankara’da faaliyet gösteren özel hastanelerde çalışan 120 yöneticiye yüz yüze görüşme yöntemi ile anket uygulanmıştır. Anket formu 3 bölümden ve 16 sorudan oluşmaktadır. İlk bölümde çalışanların eğitim düzeyleri ve mesleki özelliklerinin belirlenmesine yönelik 4 soru, ikinci bölümde Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın etkilerinin değerlendirilmesine yönelik 9 soru ve son bölümde ülkenin sağlık sorunlarının belirlenmesine yönelik 3 soru yer almaktadır. Verilerin analizi SPSS 18.0 paket programında tanımlayıcı istatistikler ile gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Çalışmada, yöneticilerin büyük bir kısmının Sağlıkta Dönüşüm Programı ile hizmet verme süreçleri ve hasta memnuniyetinin olumlu yönde değiştiğini, sağlık personelinin iş yükü ve mesleki bilgi ve becerilerini yenileme ihtiyacının arttığını düşündükleri belirlenmiştir. Yöneticilerin %96,7’si “hastanelerin akreditasyon belgesi almasının teşviki” uygulamasını olumlu, %46,7’si “Özel hastaneler ile ilgili olarak yapılan yeni düzenlemelerle, eskiye oranla daha sıkı kurallar getirilmesi” uygulamasını olumsuz olarak değerlendirmiştir. Ülkenin genel sağlık sorunları arasında en önemlilerinin bilinçsiz ilaç tüketimi ve obezite olduğu, sağlık yönetimi alanında da hem kurumsal hem de genel anlamda kaliteli iş gücü yetersizliğinin büyük bir sorun olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulamalarının yöneticiler tarafından büyük ölçüde olumlu değerlendirilmesine rağmen, sorunların tamamen çözülmediği, değişim sürecini izleyecek araçlara ihtiyaç duyulduğu ve politika belirleme sürecinde hizmet sunucuları ve hizmetlerden faydalananları daha fazla dâhil edilecek bir yapılanmaya gidilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlıkta Dönüşüm Programı, özel hastaneler, hastane yöneticileri, sağlık sistemi, önceliklendirme

Kaynakça

• Adalet ve Kalkınma Partisi. (2003). TC 58. Hükümet Acil Eylem Planı. Erişim http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/aep.pdf
• Aka, A. (2012). Neoliberal dönüşümün sağlıktaki izdüşümleri: temel sağlık aktörlerince bu izdüşümlerin algılanma biçimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 167-186.
• Akinci, F., Mollahaliloğlu, S., Gürsöz, H., & Öğücü, F. (2012). Assessment of the Turkish health care system reforms: A stakeholder analysis. Health Policy, 107(1), 21-30.
• Atun, R., Aydın, S., Chakraborty, S., Sümer, S., Aran, M., Gürol, I. ve ark. (2013). Universal health coverage in Turkey: enhancement of equity. The Lancet, 382(9886), 65-99.
• Bıyık, E. & Tekin, K. (2015). Sağlıkta Dönüşüm Programı’na ilişkin sağlık personelinin görüşlerinin karşılaştırılması. Health Care, 2(2), 103.
• Bostan, S., Kılıç, T., & Acuner, T. (2012). Sağlıkta Dönüşüm Programının hastaneler üzerindeki değişim etkisi: Hastane yöneticilerinin görüşleri. TISK Akademi, 7(14), 108-123.
• Civaner, M. M., Azap, A., Pala, K., Akalın, A., Aksakoğlu, G., Aksu Tanık, F., ve ark. (2013). ‘The Lancet’ Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın ‘başarıları’nı dünyaya pazarlıyor. Toplum ve Hekim, 28(6), 403-421.
• Çelikay, F. & Gumus, E. (2011). Sağlıkta dönüşümün ampirik analizi. Journal of the Faculty of Political Science, 66(3), 55-92.
• Çevik, C. & Kılıç, B. (2013). Manisa İlinde sağlık ocağı ve aile hekimliği dönemlerinde çalışmış sağlık yöneticilerinin görüşleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 22(4), 122.
• Dünya Bankası. (2003). Turkey: Reforming the health sector for ımproved access and efficiency, (In Two Volumes). Human Development Sector Unit, Europe and Central Asia Region. Report No. 24358-TU.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2012). Turkey Global Adult Tobacco Survey (GATS).
• Elbek, O. & Adaş, E. B. (2009). Sağlıkta dönüşüm: Eleştirel bir değerlendirme. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12(1), 33-43.
• Erkoç, Y. & Yardım, N. (Ed.) (2011). Türkiye’de bulaşıcı olmayan hastalıklar ve risk faktörleri ile mücadele politikaları. T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Etiler, N. (2015). Neoliberal politikalar ve sağlık emek gücü üzerindeki etkileri. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi (MSG), 11(42).
• Hurst, J. (2002). Performance measurement and improvement in OECD health systems: Overview of issues and challenges. measuring up: improving health system performance in OECD Countries, OECD, Paris.
• Kerman, U. & Eke, E. (2014). Sosyal Devletten neoliberal devlete Türk Sağlık sektöründeki paydaşların sağlıkta dönüşüm algısı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 65-80.
• Kırılmaz, H., Bağış, M., Salim, B., & Şimşir, İ. (2015). Sağlık yöneticilerinin değişim sürecine bakış açılarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 91-113.
• Koçak, O. & Tiryaki, D. (2011). Sosyal devlet anlayışında sağlık politikalarının önemi Ve Sağlıkta Dönüşüm Programının değerlendirilmesi: Yalova örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 55-88.
• OECD ve Dünya Bankası. (2008). OECD sağlık sistemi incelemeleri: Türkiye. OECD VE IBRD/Dünya Bankası.
• Özkan, D. S. (2012). Sağlıkta Dönüşüm Programının hasta memnuniyeti üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta.
• Pala, K. (2003). Dünya Bankası’nın Türkiye için sağlık politikası ve genel sağlık sigortası. Toplum ve Hekim, 18(2), 115-119.
• Pala, K. (2015). Sağlıkta Dönüşüm Programının toplum sağlığı göstergeleri açısından performansı. Toplum ve Hekim, 30(2), 141-149.
• Pınar, N. (2012). Ülkemizde ilaç harcamaları. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 19(1):59-65.
• Roberts, M., Hsiao, W., Berman, P., & Reich, M. (2009). Getting health reform right: a guide to improving performance and equity. Oxford University Press.
• Sağlık Bakanlığı. (2003). Sağlıkta Dönüşüm Programı. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2014). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010: Beslenme durumu ve alışkanlıklarının değerlendirilmesi sonuç raporu. Ankara, Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü.
• Sağlık Bakanlığı. (2015). Sağlık Bakanlığı’nın tarihçesi. Erişim http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-40121/tarihce.html
• Sayan, İ. Ö. & Küçük, A. (2012). Türkiye’de kamu personeli istihdamında dönüşüm: Sağlık Bakanlığı örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(01), 171-203.
• Sertlek, T. (2008). Sağlık hizmetleri ve taşeronlaştırma. Toplum ve Hekim, 23(4), 309-315.
• Sosyal Güvenlik Kurumu. (2014). SGK İstatistik Yıllığı, 2014.
• Sönmez, M. O. & Sevindik, F. (2013). Sağlıkta Dönüşümün sağlık personelleri üzerine etkisi: Aile sağlığı elemanı olmak. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(1), 43-48.
• TÜSİAD. (2004). Sağlıklı bir gelecek: sağlık reformu yolunda uygulanabilir çözüm önerileri. İstanbul, Eylül.
• Yasar, G. Y. (2011). ‘Health transformation programme’in Turkey: an assessment. The International Journal of Health Planning and Management, 26(2), 110-133.
• Yavuz, M. (2015). Sağlıkta Dönüşüm Programı ve toplum sağlığına etkileri. Toplum ve Hekim, 30(2), 83-85.