Non-Alkolik Yağlı Karaciğer Hastalarında Akdeniz Diyetine Uyumun Beslenme Durumlarıyla İlişkisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 12 - 27, 30.04.2023

Aybüke Coşkun Perim Fatma Türker

Öz

Amaç: Bu çalışma non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAYKH) tanısı almış bireylerde Akdeniz diyetine (AD) uyum ve beslenme durumu ile hastalık arasındaki ilişkiyi araştırmak, hastaların besin tüketimi, biyokimyasal bulgular ve antropometrik ölçüm sonuçlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma, Şubat 2021- Aralık 2022 tarihleri arasında, Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Gastroenteroloji Polikliniği’ne başvuran ve NAYKH tanısı almış 26-65 yaş arasındaki 75 birey ile, yüz yüze ve Covid-19 pandemisi nedeniyle telefonla anket uygulama yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Anket formu sosyodemografik özellikleri, beslenme alışkanlıkları, antropometrik ölçüleri, biyokimyasal bulguları ve Akdeniz Diyetine Bağlılık Ölçeği (MEDAS) ile ilgili soruları içermektedir.
Bulgular: Çalışmaya 39 (%52) kadın, 36 (%48) erkek olmak üzere toplam 75 yetişkin birey katılmıştır. Bireylerin %30,7’sinin AD’ye kabul edilebilir uyumları olduğu, %69,3’ünün ise AD’ye uyumlarının olmadığı belirlenmiştir. Bireylerin MEDAS puanları ortalama 5,28 ± 2,153 olarak bulunmuştur. Bireylerin AD’ye uyumları ile yapılan ara öğün sayısı arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p<0,05). Erkek ve kadın bireylerin antropometrik ölçüleri, vücut bileşimleri ve AD’ye uyumları arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Bireylerin MEDAS puanları ile kan AST düzeyleri arasında istatiksel olarak anlamlı negatif yönde bir ilişki olduğu görülmüştür (r=-0,295) (p<0,05).
Sonuç: AD’ye uyum ile antropometrik ölçüm değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gözlenmemiş olsa da AD'ye uyumu olmayan hastaların bazı antropometrik ölçümlerinin ve vücut yağ oranlarının, AD’ye kabul edilebilir uyumu olanlara kıyasla daha yüksek olduğu dikkat çekmektedir. AD’ye uyum azaldıkça karaciğer yağlanmasına ilişkin bazı kan bulgularının arttığı da görülmüştür. Sağlıklı bir diyet modeli olan AD’ye uyumlu beslenmenin, NAYKH ile ilişkili semptomlarda ve NAYKH’lı bireylerin antropometrik ölçümlerinde daha olumlu sonuçlar sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı, akdeniz diyeti, MEDAS

Kaynakça

• Abd El-Kader, S. M. ve El-Den Ashmawy, E. M. S. (2015). Non-alcoholic fatty liver disease: the diagnosis and management. World journal of hepatology, 7(6), 846.
• Abenavoli, L., Greco, M., Milic, N., Accattato, F., Foti, D., Gulletta, E., ve Luzza, F. (2017). Effect of Mediterranean diet and antioxidant formulation in non-alcoholic fatty liver disease: a randomized study. Nutrients, 9(8), 870.
• Anania, C., Perla, F. M., Olivero, F., Pacifico, L., ve Chiesa, C. (2018). Mediterranean diet and nonalcoholic fatty liver disease. World Journal of Gastroenterology, 24(19), 2083.
• Baratta, F., Pastori, D., Polimeni, L., Bucci, T., Ceci, F., Calabrese, C., … Angelico, F. (2017). Adherence to mediterranean diet and non-alcoholic fatty liver disease: effect on insulin resistance. The American Journal of Gastroenterology, 112(12), 1832-1839.
• Brunt, E. M., Wong, V. W.S., Nobili, V., Day, C. P., Sookoian, S., Maher, J. J., … Rinella, M. E. (2015). Nonalcoholic fatty liver disease. Nature reviews Disease primers, 1(1), 1-22.
• Buzzetti, E., Pinzani, M., ve Tsochatzis, E. A. (2016). The multiple-hit pathogenesis of non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD). Metabolism, 65(8), 1038-1048.
• Byrne, C. D., Patel, J., Scorletti, E., ve Targher, G. (2018). Tests for diagnosing and monitoring non-alcoholic fatty liver disease in adults. BMJ, 362, k2734.
• Gerges, S. H., Wahdan, S. A., Elsherbiny, D. A., ve El-Demerdash, E. (2021). Non-alcoholic fatty liver disease: An overview of risk factors, pathophysiological mechanisms, diagnostic procedures, and therapeutic interventions. Life Sciences, 271, 119-220.
• Käräjämäki, A. J., Pätsi, O.P., Savolainen, M., Kesäniemi, Y. A., Huikuri, H., ve Ukkola, O. (2015). Non-alcoholic fatty liver disease as a predictor of atrial fibrillation in middle-aged population (OPERA Study). PLoS One, 10(11), 142-937.
• Kaya, E., ve Yılmaz, Y. (2019). Türkiye’de ve dünyada nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri, Özel Konular, 1-7
• Kontogianni, M. D., Tileli, N., Margariti, A., Georgoulis, M., Deutsch, M., Tiniakos, D., … Papatheodoridis, G. (2014). Adherence to the Mediterranean diet is associated with the severity of non-alcoholic fatty liver disease. Clinical Nutrition, 33(4), 678-683.
• Kwak, M.S., ve Kim, D. (2018). Non-alcoholic fatty liver disease and lifestyle modifications, focusing on physical activity. The Korean Journal of Internal Medicine, 33(1), 64.
• Le, M. H., Devaki, P., Ha, N. B., Jun, D. W., Te, H. S., Cheung, R. C., … Nguyen, M. H. (2017). Prevalence of non-alcoholic fatty liver disease and risk factors for advanced fibrosis and mortality in the United States. PLoS One, 12(3), 173-499.
• Lonardo, A., Leoni, S., Alswat, K. A., ve Fouad, Y. (2020). History of nonalcoholic fatty liver disease. International Journal of Molecular Sciences, 21(16), 5888.
• Manne, V., Handa, P., ve Kowdley, K. V. (2018). Pathophysiology of nonalcoholic fatty liver disease/nonalcoholic steatohepatitis. Clinics in Liver Disease, 22(1), 23-37.
• Martínez-González, M. A., García-Arellano, A., Toledo, E., Salas-Salvado, J., Buil-Cosiales, P., Corella, D., … Gómez-Gracia, E. (2012). A 14-item Mediterranean diet assessment tool and obesity indexes among high-risk subjects: the PREDIMED trial.Plos One, 7(8), e43134.
• Mills, S., Brown, H., Wrieden, W., White, M., ve Adams, J. (2017). Frequency of eating home cooked meals and potential benefits for diet and health: cross-sectional analysis of a population-based cohort study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(1), 1-11.
• Monteagudo Sánchez, C., Mariscal Arcas, M., Lorenzo Tovar, M. L., Tur Marí, J. A., ve Olea Serrano, F. (2015). Proposal of a Mediterranean Diet Serving Score.Plos One, 10(6), e0128594.
• Moosavian, S. P., Arab, A., ve Paknahad, Z. (2020). The effect of a Mediterranean diet on metabolic parameters in patients with non-alcoholic fatty liver disease: A systematic review of randomized controlled trials. Clinical Nutrition ESPEN, 35, 40-46.
• Murakami, K., ve Livingstone, M. B. E. (2016). Associations between meal and snack frequency and diet quality and adiposity measures in British adults: findings from the national diet and nutrition survey. Public Health Nutrition, 19(9), 1624-1634.
• Muthiah, M. D., Cheng Han, N., ve Sanyal, A. J. (2022). A clinical overview of non‐alcoholic fatty liver disease: a guide to diagnosis, the clinical features, and complications-what the non‐specialist needs to know. Diabetes, Obesity and Metabolism, 24, 3-14.
• Neuschwander‐Tetri, B. A., Clark, J. M., Bass, N. M., Van Natta, M. L., Unalp‐Arida, A., Tonascia, J., … McCullough, A. J. (2010). Clinical, laboratory and histological associations in adults with nonalcoholic fatty liver disease. Hepatology, 52(3), 913-924.
• Pan, J.J., ve Fallon, M. B. (2014). Gender and racial differences in nonalcoholic fatty liver disease. World Journal of Hepatology, 6(5), 274.
• Pehlivanoğlu, E. F. Ö., Balcioğlu, H., ve Ünlüoğlu, İ. (2020). Akdeniz diyeti bağlılık ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Osmangazi Tıp Dergisi, 42(2), 160-164.
• Ryan, M. C., Itsiopoulos, C., Thodis, T., Ward, G., Trost, N., Hofferberth, S., … Wilson, A. M. (2013). The Mediterranean diet improves hepatic steatosis and insulin sensitivity in individuals with non-alcoholic fatty liver disease. Journal of Hepatology, 59(1), 138-143.
• Sanyal, A. J. (2019). Past, present and future perspectives in nonalcoholic fatty liver disease. Nature reviews Gastroenterology and Hepatology, 16(6), 377-386.
• Schröder, H., Fitó, M., Estruch, R., Martínez‐González, M. A., Corella, D., Salas‐Salvadó, J., … Fiol, M. (2011). A short screener is valid for assessing Mediterranean diet adherence among older Spanish men and women. The Journal of Nutrition, 141(6), 1140-1145.
• Tosti, V., Bertozzi, B., ve Fontana, L. (2018). Health benefits of the Mediterranean diet: metabolic and molecular mechanisms. The Journals of Gerontology: Series A, 73(3), 318-326.
• Trovato, F. M., Martines, G. F., Brischetto, D., Trovato, G., ve Catalano, D. (2016). Neglected features of lifestyle: Their relevance in non-alcoholic fatty liver disease. World Journal of Hepatology, 8(33), 1459.
• Younossi, Z. M., Marchesini, G., Pinto-Cortez, H., ve Petta, S. (2019). Epidemiology of nonalcoholic fatty liver disease and nonalcoholic steatohepatitis: implications for liver transplantation. Transplantation, 103(1), 22-27.