SİPEHSÂLÂR MECDEDDÎN FERÎDÛN B. AHMED’İN RİSÂLE-İ SİPEHSÂLÂR BE-MENÂKIB-I HÜDÂVENDİGÂR ADLI ESERİNİN TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ BAKIMINDAN EHEMMİYETİ

Year 2018, Volume: 1 Issue: 2, 1 - 64, 28.12.2018

Kemal Taşcı , Seda Şat

Abstract

Türkiye
Selçuklu Devletinde sipehsalar (komutan) görevini ifa eden Feridun b. Ahmed’in
görevinden gençliğinden itibaren Konya’daki Mevlana Dergâhına bağlı olması onun
devlet hizmetinden ayrıldıktan sonra kendini Mevleviliğe vakfetmesi Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hüdâvendigâr adlı eserinin önemini arttırmaktadır. Türkiye
Selçuklu Devletinin duraklama ve yıkılış döneminde devlet hizmetinde üst düzey
bir asker olması ve bu dönemde Türkiye Selçuklu Devletinin Mevlevilerin etkisi
altında bulunması Sipehsâlâr’ın verdiği bilgilerin değerini arttırmaktadır.
Ayrıca kendinden sonra yazılan eserlere kaynak olması dikkate şayandır. Eser
içinde yer alan Selçuklu siyasi ve askeri tarihine dair bilgilerin Mevlevi
bakış açısı ile incelenmesi müellifin tarafgirliğini ortaya koymaktadır. Bu
alışma mezkûr müellif ve eserinin Selçuklu tarihine katkısını söylem analizi
metodu takip edilerek incelenmesinden ibarettir.

Keywords

Sipehsalar Feridun b. Ahmed, Türkiye Selçuklu Devleti, Moğollar, Mevleviler

References

• Aka, İsmail, “Eflakî’nin Menâkıbü’l-Ârifin’inde Türkler ve Moğollar’a Dâir Bazı Kayıtlar”, Makaleler, II, nşr. E. Semih Yalçın - Şarika Gedikli, Berikan Yayınevi, Ankara 2005, s. 27-36;Aksarayî, Kerîmeddîn Mahmûd b. Muhammed, Müsâmeretü’l-Ahbâr ve Müsâyeretü’l-Ahyâr, trc. Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2000.Akşit, Ahmet, “Eflaki’nin Alaeddin Keykubad Hakkındaki Rivayetlerine Dair”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 2002, s.245-253.Alican, Mustafa, Tarihin Kara Yazısı Moğollar, Timaş Yayınları, İstanbul 2016.Alptekin, Coşkun, “Türkiye Selçukluları”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, VIII, Çağ Yayınları, İstanbul 1989, s. 209-407.Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi, III, nşr. – trc. Feridun Nâfiz Uzluk, Anadolu Selçuklu Gününde Mevlevi Bitikleri, Ankara 1952.Atalay, Ahmet , “Mevlevilerin Merkezi Hükümetlere Etkileri ve Bozkır Zeynelabidin İsyanı Hakkında Postnişin Abdülhalim Çelebi’nin Merkezi Hükümete Gönderdiği Bir Mektup”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 8, Konya 2000, s. 93-106.Atasoy, Nurhan, “Mevlevilikte Giyim”, Mevlana, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2007, s. 149-175.Atasoy, Nurhan-Çeyizi, Derviş, Türkiye’de Tarikat Giyim Kuşam Tarihi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2005, s. 103-127; Ayan, Gönül, “Sevakıb-ı Menakıb ve Mevlana”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s. 79-84.Bal, Mehmet Suat, “Türkiye Selçuklu Devletine Hükümdarlık Yapan Vezir; Şemseddin İsfahânî”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi,19, Bahar 2006, s. 265-294.Balivet, Michel, Konya Dönen Dervişler Şehri, trc. Mehmet Aydın, Nüve Kültür Merkezi Yayınları, Konya 2012. Barthold, W., “Geyhatu”, İA, 4, Eskişehir 1997, s. 770. Baykara, Tuncer, “Türkiye Selçuklu Döneminde Toplum ve Ekonomi”, Türkler, VII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 223-257.Baykara, Tuncer, “Yassıçemen Nerededir?”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2, Konya 2017, s.11-15; Baykara, Tuncer, Türkiye Selçuklularının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2004.Bayrak, M. Orhan, Türk İmparatorlukları Tarihi, Bilge Karınca, İstanbul 2006.Bayram, Mikail, “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Bazı Yöreler Arasındaki Farklı Kültürel Yapılanma ve Siyasi Boyutları”, Tarih Araştırmalar Dergisi, I, Konya 1994, s. 79-92.Bayram, Mikail, Konya’da Dinî ve Fikrî Hareketler, Nüve Kültür Merkezi Yayınları, İstanbul 2008.Bayram, Mikail, Sosyal ve Siyasi Boyutlarıyla Ahi Evren - Mevlânâ Mücadelesi, Nüve Kültür Merkezi Yayınları, Konya 2012.Brockelmann, Carl, “Kemâleddin”, İslam Ansiklopedisi, VI, Eskişehir 1997, s. 569-570.Burgu, Yavuz Selim, Anadolu Selçukluları -Alâeddin Keykubad ve Zamanı, Selenge Yayınları, İstanbul 2011. Bünyadov, Musaoğlu Ziya, Hârezmşâhlığı ve Enuştekinliler Devleti, trc. Tural Rızayev, Derin Yayınları, İstanbul 2003.Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu, trc. Erol Üyepazarcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2002. Câmî, Nûreddîn Abdurrahman b. Ahmed b. Câmî (898/1492), Nefahâtü’l-Üns min Hadarâtü’l-Kuds: Evliya Menkıbeleri, trc. - şrh. Lâmiî Çelebi, nşr. Süleyman Uludağ - Mustafa Kara, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2011.Can, Şefik, “Selçuklu Kültüründe Hz. Mevlâna’nın Yeri”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s. 205-210.Can, Şefik, Mevlâna Hayatı-Şahsiyeti-Fikirleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2011.Cebecioğlu, Ethem, “Seyyid Burhâneddin’in Bazı Kur’ân Âyetlerine Getirdiği İşarî Yorumlar-I”, 2, İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi Tasavvuf, Ankara 1999, s. 9-19. Ceyhan, Semih, “Seyyid Burhâneddin”, DİA, 37, İstanbul 2009, s. 56-58.Cüveynî, Alâeddîn Atâ Melîk b. Bahâeddîn Muhammed b. Muhammed (681/1283), Tarih-i Cihan Güşa, trc. Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013.Çelebi, Asaf Hâlet, Mevlânâ ve Mevlevîlik, Hece Yayınları, Ankara 2006.Çelik, Züriye, Moğol İstilâsı ve Türkiye Selçuklu Devleti, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya 2014.Çolak, Ridvan, Selçuklular Döneminde Mevlânâ Ailesinin Devlet Bürokratları ile İlişkileri, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar 2012.Değirmençay, Veyis, “Sultan Veled’in Anadolu Selçuklu Devlet Adamları ve Diğer İleri Gelenleri Methi”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 52, Haziran 2014, s. 15-48.Deniz, Arda, Moğolların Anadolu Politikası ve İlhanlılar Devleti Tarihi, Ekim Yayıncılık, İstanbul 2013.Devletşâh, Bahtişâh-ı Semerkandî (900/1494), Tezkiretü’ş-Şuarâ: Şair Tezkireleri, trc. Necati Lugal, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2011.Dikici, Recep, “XIII. Yüzyılda Konya ve Çevresinde Kültür Faaliyetleri”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s. 149-160. Dursun, Gülseren Ceceli, Hârizmşâhlar Devleti’nde İlmî Hayat (1097-1231), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2015.Duru, Necip Fazıl, “Şâir Muhayyilesinde Mevlevî Kisvesi”, Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi (Mevlânâ Özel Sayısı), Konya 2007, s. 119-140.Ebû’l-Ferec, İbnü’l-İbrî, Tarih, II, trc. Ömer Riza Doğrul, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999. Eflâkî, Ahmed, Ariflerin Menkıbeleri, trc. Tahsin Yazıcı, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2011.Ekici, Kansu, Anadolu Selçuklu Devletinde Üç Kardeş Devri (1246-1266), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta 2005.Erdem, İlhan, “Türkiye Selçuklu-İlhanlı İktisadi, Ticari İlişkileri ve Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 21/33, Ankara 2003, s. 49-67;Eren, Mehmet, “Mevlânâ’nın Mektuplarında Hadislerden Mesajlar”, Marife Dergisi, 3, Kış, 2017, s. 261-286.Ermetin, Günnur Yücekal, Mevlevî Usul ve Adabında Eski Türk Dininin İzleri Mevlevîlikte Şamanizm İzleri, Töre Yayın Grubu ve Ön-Törk Uygarlığı Araştırmaları Merkezi, İstanbul.Ersan, Mehmet - Alican, Mustafa, Sorularla Selçuklular Tarihi, Osmanlı’dan Önce Onlar Vardı: Türkiye Selçukluları, Timaş Yayınları, İstanbul 2013. Ersan, Mehmet, Türkiye Selçuklu Devletinin Dağılışı, Birleşik Yayınevi, Ankara 2010.Fürüzanfer, Bediüzzaman, Mevlâna Celâleddin, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2004.Gordlevskiy, Vladimir Aleksandroviç, Küçük Asya’da Selçuklular, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2015.Gottschalk, Hans Ludwig, “İbn Nazif el-Hamevi’nin Yassıçimen Savaşı (7-10 Ağustos 1230 / 25-28 Ramazan 627) Hakkındaki Raporu”, trc. Kadir Kon, Eyyubiler: Yönetim, Diplomasi, Kültürel Hayat, nşr. Önder Kaya, Küre Yayınları, İstanbul 2012, s. 289-302. Göksu, Erkan, Türkiye Selçuklularında Ordu, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2010. Gölpınarlı, Abdülbâki, Mevlânâ Celâleddin-Hayatı, Eserleri, Felsefesi-, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1999. Gölpınarlı, Abdülbâki, Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, İnkılâp ve Arka Kitabevleri, İstanbul 1983. Gölpınarlı, Abdülbâki, Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatler, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1997.Gül, Muammer - Bayram, Atilla - Hakkoymaz, Oğuzhan, Selçuklu’dan Günümüze Konya’nın Sosyo-Politik Yapısı, AR-GE Yayınları, Konya 2003.Günaltay, M. Şemseddin, İslam Tarihinin Kaynakları -Tarih ve Müverrihler-, Endülüs Yayınları, İstanbul 1991.Güven, Rasih - Arpaguş, Sâfi, “Mevlânâ Celâleddin ve Şems-i Tebrîzî”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 27/2, 2004, s. 135-148.Hacıgökmen, Mehmet Ali, “Mevlâna Celaleddin-i Rumî’nin Selçuklu Sultanları ile İlişkileri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz, 36, Konya, 2014, s.115-135.Haykıran, Kemal Ramazan, Moğollar ve Mevlana, Sentez Yayıncılık, İstanbul 2015.Haykıran, Kemal Ramazan, Moğollar Zamanında Yakın Doğu: İlhanlı Hâkimiyeti Altında İran, Azerbaycan ve Türkiye’de Dini, İlmi, Fikri Edebi ve Mimari Hayat, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2016.İbn Bîbî, Nâsıreddîn Hüseyin b. Muhammed b. Ali el-Ca’ferî er-Rugadî, el-Evâmirü’l-Alâ’iye fi’l-Umûri’l-’Alâ’iyye (Selçuk Name), I-II, trc. Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996. İbn Bîbî, Selçuknâme, trc. Mükrimin Halil Yinanç, haz. Refet Yinanç-Ömer Özkan, Kitabevi, İstanbul 2007.İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fî’t-Târîh, X, trc. Ahmet Ağırakça - Abdülkerim Özaydın, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2016.İzgi, Cevat, “Ekmeleddin en-Nahcuvâni”, DİA, 10, İstanbul 1994, s. 548-549.Kafesoğlu, İbrahim, Selçuklular ve Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2014. Kara, Seyfullah, Selçuklular’ın Dini Serüveni -Türkiye’nin Dini Yapısının Tarihsel Arka Plânı-, Şema Yayınevi, İstanbul 2006.Karaismailoğlu, Adnan, Mevlânâ ve Kültürümüz, Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Konya 2005. Kartal, Ahmet, “Anadolu Selçuklu Devleti Döneminde Dil ve Edebiyat”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1, İstanbul 2008, s. 95-168.Kaya, Abdullah, “İlhanlıların Anadolu Türkmen Beylerine Karşı Politikası”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VI/2, 2013, s. 293-326.Kaya, Önder, Selahaddin Sonrası Dönemde Anadolu’da Eyyûbiler, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007. Kayaoğlu, İsmet, “Mevlana’nın Çağdaşı Derviş Tarikatları, Babalar, Kalenderiler ve Diğerleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31, Ankara, 1988, s. 147-155.Kayaoğlu, İsmet, “Mevlâna’nın Moğol Yöneticilerle Münasebetleri”, 2. Milli Mevlâna Kongresi, (Konya, 3-5 Mayıs 1986), Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya 1987, s. 159-164; Kaymaz, Adem - Dağtekin, Hüseyin, Türkiye Tarihi, Dilek Matbaası, İstanbul 1977.Kaymaz, Nejat, Anadolu Selçuklularının İnhitatında İdare Mekanizmasının Rolü, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2011.Kaymaz, Nejat, Perv-âne Muʻînüʼd-dîn Süleyman, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara 1970.Kesik, Muharrem, “Muîneddin Süleyman Pervâne”, DİA, 31, İstanbul 2006, s. 91-93.Koca, Salim, “Türkiye Selçuklu Sultanlarının İzledikleri Ekonomik Politikalar”, Türkler, VII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 344-353. Koca, Salim, Anadolu Türk Beylikleri Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara 2013.Konukseven, Hatice, Hz. Mevlânâ, Ahi Evran ve Şeyh Sadreddin-i Konevi’nin Konya Halkının Eğitimindeki Rolü, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2006. Kozan, Ali, “Yazılı ve Sözlü Kaynaklara Göre Türkiye Selçukluları Devrinde Kayseri’de Şeyh ve Dervişler”, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37/1, 2013, s. 136-166.Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Akçağ Yayınları, Ankara 2003.Küçük, Osman Nuri, Mevlânâ ve İktidar-Yöneticilerle İlişkileri ve Moğol Casusluğu İddiaları, Rûmî Yayınları, Konya 2007. Küçükdağ, Yusuf - Arabacı, Caner, Selçuklular ve Konya, Mikro Yayınları, Konya 1999.Lewis, Franklin, Mevlânâ Geçmiş ve Şimdi, Doğu ve Batı: Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin Hayatı, Öğretisi ve Şiiri, trc. Gül Çağalı Güven-Hamide Koyukan, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2008.Merçil, Erdoğan, “Türkiye Selçukluları”, Türkler, VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 503-528. Merçil, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2006.Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Dîvân-ı Kebîr, III, trc. Abdülbâki Gölpınarlı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2007.Mevlânâ Celâleddin Rumî, Fîhi Mâ-Fîh, trc. Abdülbâki Gölpınarlı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2014.Mevlânâ Celâleddin Rumî, Mektuplar, trc. Abdülbâki Gölpınarlı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1999.Mevlânâ Celâleddin Rumî, Mesnevî, trc. Adnan Karaismailoğlu, Akçağ Yayınları, Ankara 2011.Müneccimbaşı, Ahmed b. Lütfullah (1113/1702), Câmiu’d-Düvel, Selçuklular Tarihi Anadolu Selçukluları ve Beylikler, II, nşr. Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2001.Nesevî, Şehâbeddîn Muhammed b. Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Münşî (639/1241), Sîretü’s-Sultân Celâleddîn Mengübirtî, trc. Necip Asım Yazıksız, Maarif Vekâleti Yayınları, Devlet Matbaası, İstanbul 1934.Niğdeli Kadı Ahmed, El-Veledü’ş-Şefîk Ve’l-Hâfidü’l-Halîk’ı (Anadolu Selçuklularına Dair Bir Kaynak), I, trc. Ali Ertuğrul, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2015.Nizam, Betül Sinan, “Kemâl Ahmed Dede’nin Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ Adlı Eserinde Seyyid Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî ve Menkıbeleri”, Fatih Sultan Mehmet İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 6, Güz, 2013, s. 175-187.Orkun, Hüseyin Namık, Türk Tarihi, III, Akba Kitabevi Yayını, Ankara 1946.Önder, Mehmet, “Mevlâna Müzesinde Bulunan Mevlâna’nın Elbiseleri Üzerinde Bir Araştırma”, Türk Etnoğrafya Dergisi, XIV, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1974, s. 5-14.Önder, Mehmet, “Mevlânâ’nın Giyim Şekli ve Elbiseleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/3, Ankara 1955, s. 79-83.Önder, Mehmet, “Mevlevi Giyimleri”, Türk Etnoğrafya Dergisi, 1, Maarif Basımevi, Ankara 1956, s. 77-82. Öngören, Reşat, “Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî”, DİA, 29, Ankara 2004, s. 441-448.Öngören, Reşat, “Sühreverdiyye”, DİA, 38, İstanbul 2010, s. 42-45.Öngül, Ali, Anadolu Selçukluları, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2017.Özbek, Süleyman, “Türkiye Selçuklularında Kültürel Hayat (Mevlâna’nın Fihi Mâfih ve Mesnevi’sine Göre)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3/1, 2001, s. 41-58.Özköse, Kadir, “Selçuklu Toplumunda Tasavvufî Hayatın Sosyo-Kültürel, Siyasal ve Dinî Sahaya Tesiri”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, II/1, 2014, s. 11-42.Paydaş, Kazım, “Mevlânâ Celâleddin’in Anadolu Selçukluları ile Olan Münasebetleri”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi -Mevlana Özel Sayısı-, 18, Temmuz-Aralık 2007, s. 23-35;Polat, M. Said, “Selçuklu Türkiyesi’nde Ticaret”, VII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 375-385.Polat, M. Said, Moğol İstilasına Kadar Türkiye Selçukluları’nda İçtimaî ve İktisadî Hayat, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1997.Reşîdüddîn Fazlullah, İbn-i İmâdüddevle Ebû’l-Fazl b. Ebû’l-Hayr Hemedânî (718/1318), Câmiu’t-Tevârih (İlhanlılar Kısmı), trc. İsmail Aka - Mehmet Ersan - Ahmad Hesamipour Khelejani, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013. Sahîh Ahmed Dede, Mecmûatü’t-Tevârîhi’l-Mevleviyye: Mevlevîlerin Tarihi, Haz. Cem Zorlu, İnsan Yayınları, İstanbul 2011.Sevgi, Ahmet, “Mevlâna’nın Dilinden Seyyid Burhan Al-Dîn Muhakkık-ı Tirmizî (Seyyid-i Sırdân)”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, Kayseri, 1985, s. 331-337.Sevgi, H. Ahmet, Seyyid Burhaneddin Muhakkık-i Tirmizî (Mevlânâ’nın Hocası) (1166-1240?), Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayınları, Kayseri 1995.Sevim, Ali - Merçil, Erdoğan, Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaseti Teşkilât ve Kültür, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014. Sevim, Ali - Yücel, Yaşar, Türkiye Tarihi, I, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1990. Sevim, Ali, “İbnü’l-Adîm”, DİA, 20, İstanbul 1999, s. 478-479.Sevim, Ali, Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1993.Seyyid Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî, Maârif, trc. Abdülbâki Gölpınarlı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2014.Sipehsâlâr, Ferîdûn b. Ahmed-i (712?/1312?), Mevlânâ ve Etrafındakiler, trc. Tahsin Yazıcı, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2011.Sipehsâlâr, Ferîdûn b. Ahmed-i (712?/1312?), Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hüdavendigâr, nşr. Muhammed Afşîn Vefâyî, İntişârât-ı Sühân, Tehrân 1387/2007.Sipehsâlâr, Mecdeddîn Ferîdûn b. Ahmed-i (712?/1312?), Ahvâl-i Mevlânâ Celâleddîn-i Mevlevî, nşr. Sa’îd Nefîsî, İntişârât-ı İkbâl, Tehrân 1325/1908, 1362/19442.Sipehsâlâr, Mecdeddîn Ferîdûn b. Ahmed-i (712?/1312?), Menâkıb-ı Hazret-i Mevlânâ Celalâddîn Rûmî, trc. Ahmed Avni Konuk, Arşak Garoyan Matbaası, İstanbul 1331/1916; Sipehsâlâr Risalesi: Hz. Mevlana ve Yakınları, haz. Tahir Galip Seratlı, Elest Yayıevi, İstanbul 2004; Risale-i Sipehsâlâr: Hazreti Mevlana’nın Menkıbeleri, Rumi Yayınları, İstanbul 2005; Hz. Mevlânâ’dan Görüp İşittiklerim (Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkib-i Hazret-i Hüdavendigâr), haz. Tahir Galip Seratlı, Sufi Kitap Yayınları, İstanbul 2017.Sipehsâlâr, Mecdeddîn Ferîdûn b. Ahmed-i (712?/1312?), Mevlana ve Etrafındakiler, trc. Tahsin Yazıcı, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul 1977; Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2011.Sipehsâlâr, Mecdeddîn Ferîdûn b. Ahmed-i (712?/1312?), Tercüme-i Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hazret-i Hüdavendigâr, trc. Midhâd Behârî Hüsâmî, Selânik Matbaası, Dersaâdet 1331/1916.Sucu, Ercan, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Anadolu’nun Türkleşme ve İslamlaşma Sürecine Etkisi, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çorum 2017.Sultan Veled, İbtidâ-Nâme, trc. Abdülbâkî Gölpınarlı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2014.Sümer, Faruk, “Anadolu’da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, I, Ankara 1969, s. 1-147.Sümer, Faruk, “Keykubad I”, DİA, 25, Ankara 2002, s. 358-359.Sümer, Faruk, “Kılıcarslan IV”, DİA, 25, Ankara 2002, s. 404-405. Sümer, Faruk, “Selçuklular: Anadolu Selçukluları (Tarih)”, DİA, 36, İstanbul 2009, s. 380-384.Şahinoğlu, M. Nazif, “Bahâeddin Veled”, DİA, 4, İstanbul 1991, s. 460-462.Şeker, Mehmet, “Menâkıbu’l-Ârifîn’e Göre Anadolu’ya Gelenlere Genel Bir Bakış”, Dünyada Mevlâna İzleri Uluslararası Sempozyum, (Konya, 13-15 Aralık 2007), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2010, s. 361-372. Şeker, Mehmet, “Menâkibü’l-Ârifîn’e Göre Anadolu’nun Türk Yurdu Haline Gelişinde Mevlânâ ve Mevlevîliğin Rolü”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s. 221-232.Şeker, Mehmet, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Kültürel Hayatı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2006.Şems-i Tebrizî, Makâlât, trc. Mehmed Nuri Gençosman, Ataç Yayınları, İstanbul 2014.Şeref Hân b. Şemseddîn Bitlisî, Şerefname, I, trc. Abdullah Yegin, Nûbihar, İstanbul 2013. Şeşen, Ramazan, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İslâm Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul 1998.Şeşen, Ramazan, Salahaddin’den Baybars’a Eyyubiler-Memluklar (1193-1260), İslâm Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı (İSAR) Yayınları, İstanbul 2007.Şimşekler, Nuri, “Mesnevi’ye Göre Konya’da Yaşam (Milletler-Meslekler)”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s. 177-192.Şimşekler, Nuri, “Sipehsâlâr, Ferîdun”, DİA, 37, İstanbul 2009, s. 260.Taneri, Aydın, “Celâleddin Hârizmşah”, DİA, 7, İstanbul 1993, s. 248-250.Taneri, Aydın, Celâlu’d-dîn Hârizmşâh ve Zamanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1977. Taneri, Aydın, Harezmşahlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993. Taneri, Aydın, Mevlâna Ailesinde Türk Milleti ve Devleti Fikri, Ocak Yayınları, Ankara 1997. Taneri, Aydın, Türkiye Selçukluları Kültür Hayatı: Menâkıbu’l-Ârifîn’in Değerlendirilmesi, Bilge Yayınları, Konya 1977.Taşcı, Kemal, Selçuklular Zamanında Van Gölü Havzası (1018-1243), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum 2013.Togan, Ahmed Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihi’ne Giriş I - En Eski Devirlerden 16. Asra Kadar, Enderun Kitabevi Yayınları, İstanbul 1981. Topal, Nevzat, “Aksaray’da İki Selçuklu Sultanı: İkinci ve Dördüncü Kılıç Arslan”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 5/15, Kış, 2016, s. 79-91.Turan, Namık Sinan, “Selçuklu ve Osmanlı Anadolu’sunda Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Gelişim Süreci”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 52, 2007, s. 151-187.Turan, Osman, “Kılıç Arslan IV”, İslam Ansiklopedisi, VI, Eskişehir 1997, s. 703-707.Turan, Osman, Selçuklular Târihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1999.Turan, Osman, Selçuklular ve İslamiyet, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2005. Turan, Osman, Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar: Metin, Tercüme ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988. Türk, İdris, “Mevlânâ’nın İlmî-Manevî Şahsiyetinin Oluşumunda Şems’ten Önceki Dönemin Rolü”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15/30, 2016, s. 507-525.Uluçay, Çağatay, İlk Müslüman Türk Devletleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2012. Umar, Bilge, Türkiye Halkının Ortaçağ Tarihi -Türkiye Türkleri Ulusunun Oluşması-, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1998. Usul, Dilber İlimli, Selçuklular Zamanında Kayseri’de İlmi ve Kültürel Faaliyetler, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2007.Uyumaz, Emine, “Sultan I. Alâeddin Keykûbad Devri ve Türkiye Selçuklu Tarihi (1220-1237)”, Türkler, VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s.590-597.Uyumaz, Emine, “Sultan I. Alâeddin Keykubad ve Zamanı”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, 1, nşr. Ahmet Yaşar Ocak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2006, s.107-115. Uyumaz, Emine, Sultan I. Alâeddîn Keykubad Devri Türkiye Selçuklu Devleti Siyasî Tarihi (1220-1237), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2003.Uzluk, Feridun Nafiz, “Celâleddin-i Rumi, [Mevlâna]”, Toplu Makaleler: Mevlânâ, Mevlevilik ve Türk Dili, II, haz. Ahmet Acıduman - Berna Arda - Ayten Altıntaş, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2017, s. 135-169.Uzluk, Şehabeddin, “Mevlâna’nın Tabibleri: Ekmeleddin Müeyyet - Beyhekim ve Gazanfer” 1. Milletlerarası Mevlâna Kongresi, (Konya, 3-5 Mayıs 1987), Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya 1988, s. 211-213.Ünver, Ahmet Süheyl, Selçuk Tababeti, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014.Üremiş, Ali, Türkiye Selçuklularının Doğu Anadolu Politikası, Babil Yayıncılık, Ankara 2005.Yakıt, İsmail, “Batı Düşüncesi ve Mevlâna’da Kadın”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s.135-148.Yazıcızâde Ali, Tevârîh-i Âl-i Selçuk (Oğuznâme-Selçuklu Târihi), (Giriş - Metin - Dizin), nşr. Abdullah Bakır, Çamlıca Basın Yayın, İstanbul 2017.Yeniterzi, Emine, “Mevlâna’nın Gayrimüslimlerle Diyalogu”, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, (Konya, 5-6 Mayıs 2003), Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2004, s.161-167.Yılmaz, Hasan Kâmil, “Sühreverdî, Şehâbeddin”, ”, DİA, 38, İstanbul 2010, s. 40-42.Yinanç, Mükrimin Halil, “Celaleddin Harzemşah”, İslam Ansiklopedisi, III, Eskişehir 1997, s. 49-53.Yinanç, Mükrimin Halil, Türkiye Tarihi: Selçuklular Devri, II, nşr. Refet Yinanç, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014.Yoska, Erhan, Türkiye Selçuklularında XII. Yüzyıldaki Tıbbî Gelişmeler, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 2005.Yuvalı, Abdulkadir, İlhanlı Tarihi, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2017.Yuvalı, Abdülkadir, “İlhanlılar”, Genel Türk Tarihi, 5, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 67-74.