Senâî-yi Gaznevî’nin Gazellerindeki Geçen Ayet ve Hadisler

Year 2020, Volume: 3 Issue: 7, 15 - 36, 15.09.2020

Deniz Erçavuş

Abstract

VI./XII. yüzyılın tanınmış İranlı şairi ve Farsça tasavvufi mesnevi tarzının kurucusu Senâî-yi Gaznevî, Farsça gazelin kasideden ayrılıp ayrı bir nazım şekli haline dönüşmesindeki en önemli isimdir. Tasavvufi konulara gazelde yer veren ilk şair olan Senâî, gazellerinde dinî ve tasavvufi konuları işlerken sıkça ayet ve hadislere de yer vermiştir.
Ayet ve hadisler Fars edebiyatının beslendiği en önemli kaynaklardandır. Klasik Fars şiiri incelendiğinde pek çok ayet ve hadis karşımıza çıkar, şairler sözlerini daha etkili kılmak için iktibas veya telmih yoluyla şiirlerinde ayet ve hadislere sıkça yer vermişlerdir. Şairler, iktibası ayetin tamamı, yarısı veya ayete ima şeklinde kullanmışlardır. Bu çalışmada Fars şiirinin en büyük şairlerinden olan Senâî-yi Gaznevî’nin Kur’ân-ı Kerîm ve hadis ilmine olan hâkimiyetini gözler önüne sermeyi amaçladık. Şairin gazelleri incelenerek içinde geçen ayet ve hadisler belirlenmiştir. Öncelikle belirlenen ayet ve hadislerin Arapçası ve anlamı verilmiş ardından da ayet ve hadislerin geçtikleri beyitler örnek olarak verilmiştir. Senâî, ayet ve hadisleri hem iktibas yoluyla hem de telmih yoluyla başarılı bir şekilde kullanmıştır.

Keywords

Senâî-yi Gaznevî, Gazeller, Ayet, Hadis, Kur'ân-ı Kerîm

References

• Kanar, Mehmet, Büyük Farsça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2016. Senâî-yi Gaznevî, Dîvan-ı Ebu’l-Mecd Mecdûd b. Âdem Senâî-yi Gaznevî (Tsh.: Muderris-i Razevî), İntişârât-î Senâî, Tahran 1388 hş. Yıldırım, Nimet, Fars Mitolojisi Sözlüğü, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2017.