Geleneksel İnanmalar Bağlamında Sözel Bir Tarih Metninin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 12, 1 - 11, 26.10.2023

Fatma Yıldırmış

Öz

Sözlü tarih, geçmişe dair bilgi ve anıların ağızdan ağıza, nesilden nesile aktarıldığı ve yazılı belgelerle kaydedilmediği, yani sözlü iletişim yoluyla korunan bir tarih türüdür. Bu, sıradan insanların yaşadıkları deneyimleri, tanık oldukları olayları, hikâyeleri ve gelenekleri ağızlarından aktardıkları bir süreçtir. Sözlü tarih, yazılı tarihsel kaynakların eksik olduğu veya bulunmadığı durumlarda tarihi olayları ve toplumsal yaşamı anlamak için önemli bir kaynaktır. Bu çalışmada incelenen ürün ise ağıttır. Bu ağıt, geleneksel Türk halk şiirinin ağıt türüne özgü bir örnektir. Ölüm ve kayıp gibi evrensel temaları içeren ağıtlar, toplumun duygusal deneyimlerini ifade etmek ve paylaşmak için önemli araçlardır.
Bu çalışma, Yörük kökenli bir aileye mensup olan Bekir Erdinli'nin ölümüne dair yazılmış bir ağıtı incelemeyi amaçlamaktadır. Bu ağıtın incelenmesi, sözlü tarih ve kültürel bellek açısından oldukça önemli bir kaynağı ele alırken, aynı zamanda özgün bir içeriğe sahip olduğunu vurgulamaktadır. Bu çalışma, sözlü kültürün korunması ve anlamının vurgulanması açısından önemli bir örnek sunar.

Anahtar Kelimeler

Ağıt, Sözlü Tarih, Yörükler, İnanma.

Kaynakça

• Artun, E. (2008). Çukurova Ağıt Söyleme Geleneğinde Ölüm Dışı Söylenen Ağıtlar. Karadeniz. 1: 52-72.
• Artun, E. (2016). Çukurova ve Kıbrıs Halk Kültüründe Ölümü Algılama. Folklor/Edebiyat. 22(85): 9-22.
• Boratav, P. N. (1982). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yay.
• Çobanoğlu, Ö. (2002). Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2011). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Ekici, M. (2007). Halk Bilgisi Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınevi. Elçin, Ş. (2005). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gönen, S. (2005). Efsanelerde Kara Renginin Görünümü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 17: 225-236.
• Görkem, İ. (2001). Türk Edebiyatında Ağıtlar- Çukurova Ağıtları- İnceleme Metinler. Ankara: Akçağ Yay.
• Kaya, D. (2007). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay.
• Oğuz, Ö. (2001). Halk Şiirinde Tür, Şekil ve Makam. Ankara: Akçağ Yay.
• Sever, M. (2008). Toplumsal Bellek ve Geleneksel Eylem Bağlamında Bir Sözel Tarih Metninin Değerlendirilmesi. Millî Folklor. 77: 61-68.
• Thompson, P. (1999). Geçmişin Sesi: Sözlü Tarih. çev. Şehnaz Layıkel. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yardımcı, M. (2019). Başlangıcından Günümüze Türk Halk Şiiri. İzmir: Kanyılmaz Matbacılık.
• Yıldırım, D. (1998). Türk Bitiği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahin, Ö. (2004). Geçmiş, tarih ve sözlü tarih. Mülkiye Dergisi. 28(244): 111-126.
• Metin, C. (2002). Sözlü tarih ve Türkiye’deki gelişimi. Türk Kültürü Dergisi. 40(469): 288-299.
• Güçlü, M. (2013). Eğitim Tarihi Araştırmalarında Sözlü Tarih Uygulaması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 11(1): 100-113.
• Avcı Akçalı, A. & Aslan E. (2012). Tarih Öğretiminin İyileştirilmesi Yolunda Alternatif Bir Yöntem: Sözlü Tarih. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20(2): 669-688.
• Mete, F. (2023). Atasözlerine Yansıyan Hayatlar: Gaziantep Atasözlerinde Aile. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 27(2): 407-414.
• Ersoy, R. (2004). Sözlü Kültür Ve Sözlü Tarih İlişkisi Üzerine Bazı Görüşler. Milli Folklor. 61: 102-110.
• Çaykent, Ö. (2015). Sözlü tarih. A. Şimşek (Ed.). Tarih İçin Metodoloji (126-134) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Dursun M. T. & Aydın Ç. (2022). Sosyal Bilim Araştırmalarında Sözlü Tarih Yöntemi. AÜSBD. 22(Özel Sayı 2): 1-18.
• Aydın Mahmut (1918), Okuma Yazma Biliyor, Merhum, Yörükler Köyü, Merkez.