Öz
Özet
İhmal edilen kültürler yavaş yavaş değişir ve bir süre sonra ortadan kalkar. Bu çalışmada Bingöl’de yaşayan Zazaların evlilik ve düğün adet/geleneği nasıl olmakta ve hangi aşamalardan geçmektedir, bunu gözler önüne sermek amaçlanmıştır. Çeşitli kısıtlama, standart alfabe sorunu ve Zazaca’nın okullarda formal bir öğretiminin olmayışı nedeniyle; bu dil ve kültüre ait yazılı eserlerin mevcudu arzulanan düzeyde değildir. Küreselleşmenin de etkisiyle Zazaların gelenek ve görenekleri unutulmakta ve yeni nesillere bu kültürel sermaye aktarılamamaktadır.
Çalışmada öncelikle on soru çerçevesinde Bingöl’deki evlilik ve düğün kültürü tanıtılmaya çalışılmıştır. Evlilik zamanı, aşık olma, söz alma, kız kaçırma, kız isteme, başlık parası, nişan, çeyiz, kına gecesi, nikah kıyma ve düğün gecesi gibi konular hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiştir.
Daha sonra evlilik ve düğün terminolojisiyle ilgili bazı sözcükler açıklanarak izah edilmeye çalışılmıştır. Evlilik kültürüyle ilgili bazı önemli terimler ve düğün esnasında yepılagelen bazı ritüeller açıklanmıştır. Bu adetler yer yer değişse de halen köysel ve kentsel yaşamda varlığını sürdürmektedir. Son olarak ise akrabalık terminolojisinden bahs edilmiştir. Çünkü evlilik sonrası kız tarafı ve erkek tarafı arasında bir akrabalık ilişkisi oluşmaktadır. Burada amaç oluşan bu akrabalık ilişkisiyle meydana gelen terminolojiyi kavramaktır.
Kaynakça
- Espar, J.İhsan, Tani estaniki u deyirê ma, Weşanxaneyê Vateyi, Payiz, Îstanbul 2004.
- Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Fırat Üniversity Journal of Social Science), Cilt:10, sayı:2, Elazığ 2000, r.167-168-171
- Gökalp, Ziya, Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojîk Tetkîkler(Eşiretanê Kurdan Sero Tetkikê Sosyolojiki), sosyal yayınlar, İstanbul 1992, r.27
- Güler, Ali, “Cumhuriyet Öncesinde Aşiret Aileleri” Sosyo-Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi, C. I, Ankara 1992, r. 167.
- Güntaş Aldatmaz, Nadire, Folklorê Kırmancan (Zazayan /Kırdan / Dımıliyan) Ser o Cıgêrayişê, Tezê Masteri, Mêrdin 2013, r.90
- Kaşgarlı Mahmut, Divanü Lügat-it Türk (Haz. B. Atalay), C. III, r.371
- Koyo Berz, Kormışkan, Zıwan u kulturê Zazayan, (Vinayenı, Waştena Keynekı Veyvı u Veyve, r.37-43), Amor:2, Stockholm 1995.
- Mela Mehmûdê Bazîdî, Adet û Rusûmatnameyê Ekradîye, r. 54, weş Lîs, Tîrmeha 2010-Dîyarbekir.
- Röportaj (03 Tışrin verin 2013): Gürcü Bayar, yew dewê Çolig Şirnan (Sudüğünü/Sancak) ra wa, ciniyê Keyi ya, Wendış-nuştış nêzuna, serrê yê: 55
- Röportaj (20 Tışrin verin 2013): Saime Bor, yew dewê Çolig Wısfun (Aşağı Akpınar) ra wa, ciniyê Keyi ya, Wendış-nuştış nêzuna, serrê yê: 60
- Veroj, Seid, Termînolojîya Waztişê Cinî û Veyve. 2 Eylül 2012 par Kovarabir (http://www.kovarabir.com/tag/kird/), 02/10/2013, seat:14.00
- http://www.sivereknet.com/siverekte_dugun_ve_evlilik.html, 20/10/2013, seat:13.00
- http://www.angelfire.com/country/cemisgezek/culture/tradition/marriage.html, 23/10/2013, seat:13.00
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 8 Sayı: 15 |
