Cam Tavan Sendromunda Yeni Temaların Keşfedilmesi: Öğretmenler Üzerine Nitel Bir Araştırma

Year 2023, Volume: 20 Issue: 2, 25 - 35, 01.01.2024

Ufuk Orhan , Nesibe Büşra Özden

Abstract

Çalışmanın amacı, kadın öğretmenlerin cam tavana ilişkin algılarını detayları ile ortaya koymak ve bu algılar doğrultusunda yeni temalar keşfetmektedir. Çalışmanın deseni olgu bilim olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın örneklemini, Mersin’de çalışan ve kasıtlı örneklem tekniği ile seçilen on üç kadın öğretmen oluşturmaktadır. Çalışmada iki adet ölçek kullanılmıştır. Bunlardan ilki Eroğlu Toraman (2011), Çalışkan (2012) ve Büyükyaprak (2015) tarafından geliştirilen cam tavan ölçeği, diğeri ise sekiz sorudan oluşan demografik soru formudur. Çalışmadaki veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve nitel içerik analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulguları üç ana ve on alt tema ile incelenmiştir. Ana temalar; iş ile ilgili sorunlar, toplumsal sorunlar ve aile ile ilgili sorunlardır. Alt temalar; pozitif cinsiyet ayrımcılığının olmaması, yöneticiler tarafından yapılan baskılar, kadın yöneticinin tek olma arzusu, sendika, erkek yönetici ile rahat iletişim kuramama, kadınların liderlik yeteneğinin zayıf görülmesi, kadınların yönetilmeye alıştırılması, kadın olmak, anne olmak ve eşin evdeki sorumluluklarını üstlenmemesidir.

Keywords

Cam tavan, nitel içerik analizi, öğretmenler

References

• Aksu, A., Çek, F. ve Şenol, B. (2013). Kadınların Müdür Olmalarının Önündeki Cam Tavan ve Cam Tavanı Aşma Stratejilerine İlişkin İlköğretim Okulu Müdürlerinin Görüşleri, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 133-160.
• Anafarta, N., Sarvan, F. ve Yapıcı, N. (2008). Konaklama İşletmelerinde Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısı: Antalya İlinde Bir Araştırma, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8 (15), 111-137.
• Avlar Kaygısız, M. (2022). Öğretmen Ve Yöneticilerin Cam Tavan Algıları İle Örgüt Kültürü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aycan, Z. (2001). Kadınların Kariyer Gelişimlerini Etkileyen Bireysel, Ailevi, Kurumsal ve Toplumsal Tutumlar ve Destek Mekanizmaları, 9. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 24-26 Mayıs, 173-186.
• Barreto, M., Ryan, M. ve Schmitt, M. (2009). The Glass Ceiling in The 21st Century: Understanding Barriers To Gender Equality, American Psychological Association: Washington.
• Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9 (1), 23-28.
• Bryman, A (2012). Social Research Methods, 4th ed. New York, NY: Oxford University Press.
• Büyükyaprak, F. (2015). Çalışan Kadın Personelin Kariyer Gelişimi Engellerinden Cam Tavan Sendromu: Millî Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı Örneği, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Cherian, J. (1993). Asian Americans: An Emerging Force to Break the Glass Ceiling, Journal of Library and İnformation Science, 24-31.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches, Sage Publications, Thousand Oaks California.
• Çalışkan, A. (2012). Kamu Sektöründe İstihdam Edilen Kadınların Kariyer Engellerini ve Cam Tavan Sendromunu Algılamalarına İlişkin Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• Çetin, A. (2011). Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısının Cam Tavanı Aşma Stratejilerine Etkisi: Bursa İli Tekstil Sektöründe Bir Alan Araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• De Vos, A. S., Strydom, H. ve Fouche, C.B. (2011). Research at Grass Roots: For Social Sciences and Human Service Professions, 3rd ed. Pretoria: Van Schaik Publishers.
• Er, O. ve Adıgüzel, O. (2015). Cam Tavan Gölgesindeki Kraliçe Arılar: Kadınların Kariyer İlerlemelerinde Karşılaştıkları Engeller ve Etkili Liderlik, Recep Tayyip Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 163-175.
• Eroğlu Toraman, B. (2011). Eğitim Örgütlerinde Kadınların Yönetsel Konuma Yükselmelerinde Cam Tavan Etkisi, Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tokat.
• Gökkaya, B.V. (2014). Cam Tavan, Kadın ve Ekonomik Şiddet, International Journal of Social Science, 26, 371-383.
• Gül, H. ve Oktay, E. (2009). Türkiye ve Dünya'da Kadınların Çalışma Hayatında Yaşadıkları Cam Tavan Algıları Üzerine Kavramsal Bir Çalışma, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1 (18), 421- 436.
• Güney, Ö. (2022). Kadın Öğretmenlerin Önündeki Cam Tavan Engelleri Ve Algılanan Örgütsel Adalet Arasındaki İlişki (Konya-Selçuklu Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• İpçioğlu, İ., Eğilmez, Ö. ve Şen, H. (2018). Cam Tavan Sendromu: İnsan Kaynakları Yöneticileri Bağlamında Bir Araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (25), 686-709.
• Karaca, A. (2007). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: Cam Tavan Sendromu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karcıoğlu, F. ve Leblebici, Y. (2014). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28 (4), 1-20.
• Kyngäs, H., Elo, S., Pölkki, T., Kääriäinen, M. ve Kanste, O. (2011). Sisällönanalyysi Suomalaisessa Hoitotieteellisessä Tutkimuksessa [The Use Of Content Analysis in Finnish Nursing Science Research], Hoitotiede, 23 (2), 138-148.
• Li, L. ve Leung, R.W. (2001). Female Managers in Asian Hotels: Profile and Career Challenges, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13 (4), 189-196. Moustakas, C. (1994). Phenomenological Research Methods, Thousand Oaks, CA:Sage.
• Onat Kocabıyık. (2016). Olgubilim ve Gömülü Kuram: Bazı Özellikler Açısından Karşılaştırma, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 55-66.
• Örücü, E., Kılıç, R. ve Kılıç, T. (2007). Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örneği, Yönetim ve Ekonomi, 14 (2), 118-135.
• Özcan, N. M. ve Sarıcı Bulut, S. (2012). Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eğitimle İlgili Anılarının Nitel Bir İncelemesi, The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (8), 313-336.
• Padilla-Diaz, M. (2015). Phenomenology in Educational Qualitative Research: Philosophy as Scienceor Philosophical Science?, International Journal of Educational Excellence, 1 (2), 101-110.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş. Nicel ve Nitel Yaklaşımlar (Çev.: Z. Etöz), Siyasal Kitapevi Yayınları, Ankara.
• Severinsson, E. (2003). Moral Stress and Burnout: Qualitative Content Analysis, Nursing and Health Sciences, 5, 59-66.
• Soysal, A. (2010). Türkiye’de Kadın Girişimciler: Engeller ve Fırsatlar Bağlamında Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (1), 83-114.
• Terre Blanche, M.T., Durrheim, K. ve Painter, D. (2006). Research in Practice: Applied Methods for The Social Sciences, Cape Town: University of Cape Town Press. "The Persistence of Racial and Gender Inequalities in the 21st Century Workplace" by Williams and O'Reilly (2020).
• Tükeltürk, Ş.A. ve Perçin, N.Ş. (2008). Turizm Sektöründe Kadın Çalışanların Karşılaştıkları Kariyer Engelleri ve Cam Tavan Sendromu: Cam Tavanı Kırmaya Yönelik Stratejiler, Yönetim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 113-128.
• Van Manen, M. (1990). Researching Lived Experience: Human Science For An Action Sensitive Pedagogy, Albany: State University of New York Press.
• Yoğun Erçen, A. E. (2008). Kadınların Cam Tavanı Aşma Stratejileri: Büyük Ölçekli Türk İşletmelerinde Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Zeybek, E. (2010). Kariyer Engelleri ve Cam Tavan: Ankara'da Faaliyet Gösteren 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Ankara.