Küresel Doğan İşletmelerin Ulusal ve Uluslararası Alan Yazınında Bibliyometrik Analizi

Year 2024, Volume: 21 Issue: 2, 53 - 75, 29.12.2024

Danyal Peker , Deniz Zeren , Gülay Güler

Abstract

Teknolojik gelişmelerin, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemelerinin ve küreselleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan içinde yaşadığımız dijital çağ her şeyi radikal şekilde değiştirmiş, ekonomik hayatta bundan nasibini almıştır. Sanayi toplumunun genel kabulleri artık bilgi toplumunda genel geçerliğini yitirmiş durumdadır. Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ), girişimcilik, dijitalleşme, uluslararasılaşma, yenilikçilik, yalınlık, esneklik, entelektüel sermaye (soyut varlıklar) vb. terimler bu yeni dönemin önemli kavramlarındır. 1990’lı yıllarda ortaya çıkan “Küresel Doğan İşletmeler” (KDİ) kavramı; küçük ve orta büyüklükteki işletmeciliğin, girişimciliğin, uluslararasılaşmanın, yenilikçiliğin ve dijitalleşmenin tam keşişim noktasında yer almaktadır. Bu önemli konum, kavramın akademik açıdan da ilgi görmesine neden olmuştur. Uluslararasılaşma, girişimcilik, yenilikçilik ve dijitalleşmeye olan ilgi sürdükçe kavrama olan ilginin de artarak sürmesi öngörülmektedir. Bu nedenle bu çalışma ile küresel doğan işletmeler kavramının alan yazındaki tarihsel genel gelişimi anlaşılmaya çalışılmış, kavram üzerine yapılan akademik yayınlar hem uluslararası hem de ulusal bazda listenmiş, tasnif edilmiş, analiz edilerek ileride yapılacak çalışmalara referans oluşturması amaçlanmıştır. Bu bağlamda, çalışma kapsamında küresel doğan işletmelerin uluslararası ve ulusal alan yazında bibliyometrik bir analizi yapılmıştır. Uluslararası yazında Scopus veri tabanında taranan, 1997-2024 yılları arasındaki 692 akademik çalışma ele alınırken, ulusal yazında YÖKTEZ ve Dergipark veri tabanında 2024 yılına kadar incelenen doktora/yüksek lisans tezi ve akademik çalışmalardan oluşan 36 yayınlık bir koleksiyona ulaşılmıştır. Sonuçlar teorik ve yönetimsel açıdan yorumlanmıştır.

Keywords

Küresel doğan işletmeler, Bibliyometrik analiz, Ulusal yazın, Uluslararası yazın.

A Bibliometric Analysis of Born-Globals In Turkish and International Literature

Abstract

The digital age we live in, which emerged as a result of technological developments, advances in information and communication technologies and globalisation, has radically changed everything and economic life has taken its share from this. The general assumptions of the industrial society have lost their general validity in the information society. Small and medium-sized enterprises (SMEs), entrepreneurship, digitalisation, internationalisation, innovation, leanness, flexibility, intellectual capital (intangible assets) etc. terms are important concepts of this new era. The concept of ‘Global Born Enterprises’ (GBE), which emerged in the 1990s, is located at the intersection of small and medium-sized enterprises, entrepreneurship, internationalisation, innovation and digitalisation. This important position has caused the concept to attract academic attention. As the interest in internationalisation, entrepreneurship, innovation and digitalisation continues, it is predicted that the interest in the concept will continue to increase. For this reason, this study aims to understand the historical general development of the concept of global emerging enterprises in the literature, to list, classify and analyse the academic publications on the concept on both international and national basis and to provide a reference for future studies. In this context, within the scope of the study, a bibliometric analysis of global emerging businesses in international and national literature has been conducted. In the international literature, 692 academic studies scanned in the Scopus database between 1997 and 2024 were examined, while in the national literature, a collection of 36 publications consisting of doctoral / master's theses and academic studies examined until 2024 in the YÖKTEZ and Dergipark databases was reached. The results are interpreted theoretically and managerially.

Keywords

Global born enterprises, Bibliometric analysis, Turkish literature, International literature.

References

• Andersson, S., & Wictor, I. (2003). Innovative internationalization in new firms: Born globals the Swedish case. Journal of International Entrepreneurship, 1(3), 249–276. https://doi.org/10.1023/A:1024110806241
• Arun, K. (2013). International new ventures and basel criteria effect. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 1(1), 50-67.
• Atlı, H. (2017). Küresel doğan işletmelerin uluslararasılaşma sürecinde örgütsel kabiliyetleri ve bunların ihracat performansına etkileri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma (Yayın no. 470398) [Doktora Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Atlı, H., & Kartal, B. (2014). Küresel doğan işletmelerde girişimcinin bireysel özelliklerinin erken uluslararasılaşmadaki rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 145–158.
• Atlı, H., & Kartal, B. (2020). Küresel doğan işletmelerin uluslararasılaşma sürecinde örgütsel kabiliyetleri ve bunların ihracat performansına etkileri üzerine ampirik bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (TBMM 100. Year Special Issue), 207-234. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.553741
• Autio, E., Sapienza, H. J., & Almeida, J. G. (2000). Effects of age at entry, knowledge intensity, and imitability on international growth. The Academy of Management Journal, 43(5), 909–924. https://doi.org/10.2307/1556419
• Beğendik, B. (2013). Küresel doğan işletmelerin uluslararasılaşma sürecine etki eden girişimcilik yönelimi boyutları ve girişimci özellikleri (Yayın no. 331225) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Beğendik, B. (2017). Dimensions of entrepreneurial orientation and entrepreneur’s characteristics that affect the internetionalization process of Turkish born global firms. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 454-474.
• Bellis, N. D. (2009). Bibliometrics and citation analysis: From the science citation index to cybermetrics. Scarecrow Press.
• Berber, Ş. (2020). Türkiye'deki küresel doğan işletmelerin erken uluslararasılaşmasında ağ ilişkilerinin rolü (Yayın no. 629523) [Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Berber, Ş., & Can, E. (2019). Erken uluslararasılaşmada ağ ilişkilerinin rolü üzerine bir örnek olay çalışması: turkuaz yatak örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 7(5), 2489-2524. https://doi.org/10.15295/bmij.v7i5.1331
• Chetty, S., & Campbell-Hunt, C. (2004). A strategic approach to internationalization: A traditional versus a “born-global” approach. Journal of International Marketing, 12(1), 57–81. https://doi.org/10.1509/jimk.12.1.57.25651
• Çavuşgil, S. T., Knight, G. (2015). The born global firm: An entrepreneurial and capabilities perspective on early and rapid internationalization. Journal of International Business Studies, 46, 3–16. https://doi.org/10.1057/jibs.2014.62 Çavuşgil, S. T., Knight, G., & Üner, M. M. (2011). Türkiye’de küresel doğan işletmeler. Detay Yayıncılık.
• Çavuşgil, S. T., & Zou, S. (1994). Marketing strategy-performance relationship: An investigation of the empirical link in export market ventures. Journal of Marketing, 58(1), 1–21. https://doi.org/10.1177/002224299405800101
• Çöğürcü, İ. (2016). İktisadi doktrinlerde geçmişten günümüze girişimciliğin önemi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 65–80.
• Daghmi, H. (2023). Analysing the relationship between integrated marketing channels and born global companies (Yayın no. 787657) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• De-Miguel-Molina, B., De-Miguel-Molina, M., & Albors, J. (2015). How to undertake a literature review through bibliometrics: An example with review about user innovation. 1st International Conference on Business Management, 100, 104. https://doi.org/10.4995/ICBM.2015.1327
• Demirdaş, G. (2017). Uluslararasılaşma modeli olarak küresel doğan işletmeler: Balıkesir ili ihracatçı işletmeleri üzerine bir araştırma (Yayın no. 7475358) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Dzikowski, P. (2018). A bibliometric analysis of born global firms. Journal of Business Research, 85, 281–294. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2017.12.054
• Erdem, A. T. (2019). X ve Y kuşakları açısından kurumsallaşma, kurumsal girişimcilik ve örgütsel yenilikçilik arasındaki ilişkilerin analizi: Küresel doğan aile işletmelerinde bir araştırma (Yayın no. 547540) [Doktora Tezi, Aksaray Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Ersoy, A., Saygılı, M., & Yalçın, S. (2020). Marco polo seyahatnamesinde uluslararasılaşma yaklaşımlarının izini sürmek. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3901-3929. https://doi.org/10.15869/itobiad.792874
• Faiz, E. (2013). Uluslararası girişimcilik yöneliminin proaktiflik boyutu: Küresel doğan işletmeler üzerine bir araştırma (Yayın no. 348091) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Faiz, E., & Üner, M. M. (2015). Uluslararası girişimciliğin proaktiflik boyutu: Küresel doğan işletmeler üzerine nitel bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(4), 957–981. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002378
• Freeman, S., & Çavuşgil, S. T. (2007). Toward a typology of commitment states among managers of born-global firms: A study of accelerated internationalization. Journal of International Marketing, 15(4), 1–40. https://doi.org/10.1509/jimk.15.4.1
• Gabrielsson, M. (2005). Branding strategies of born globals. Journal of International Entrepreneurship, 3, 199-222. https://doi.org/10.1007/s10843-005-0401-5
• Güler, S. (2010). İstanbul menkul kıymetler borsasına (İMKB) kayıtlı küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ) sermaye yapıları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 353–371.
• Haghighi, E. (2017). Uluslararasılaşma sürecinde küresel doğan işletmelerin analizi: Un ve unlu ürünler sanayi örneği (Yayın no. 489297) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Kalyoncuoğlu, S. (2010). İşletmelerin küresel doğmasına etki eden kurucu/üst düzey yönetici özellikleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma (Yayın no. 277255) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Kalyoncuoğlu, S., & Üner, M. M. (2010). Küresel doğan işletme kavramı ve işletmelerin küresel doğmasına etki eden kurucu/üst düzey yönetici özellikleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 1-42.
• Kaplan, B. (2015). Uluslararası girişimci KOBİ'lerde e-pazarlama odaklılık ve web sitesi kullanımı: Küresel doğan işletmeler üzerine bir araştırma (Yayın no. 396819) [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Karadağ, H. (2018). Küçük ve orta ölçekli işletmelerde uluslararasılaşma: Küresel doğan işletmelerin süreç, strateji ve örgütsel yetkinlikleri üzerine bir değerlendirme. Beykoz Akademi Dergisi, 6(2), 142-157. https://doi.org/10.14514/BYK.m.26515393.2018.6/2.142-157
• Karaarslan, M. H. (2021). Yeni Kurulan Girişimlerin Uluslararasılaşması: Nasıl? Ve Neden?. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16(1), 61-75.
• Knight, G. A., & Çavuşgil, S. T. (1996). The born global firm: A challenge to traditional internationalization theory. Advances in International Marketing, 8, 11–26.
• Knight, G. A., & Çavuşgil, S. T. (2004). Innovation, organizational capabilities and the born-global firm. Journal of International Business Studies, 35(2), 124–141. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8400071
• Konaklıoğlu, E. (2011). Küresel doğan işletmelerin erken uluslararasılaşmasını tetikleyen kurucu ve/veya yönetici özellikleri (Yayın no. 280273) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Madsen, T. K., & Servais, P. (1997). The internationalization of born globals: An evolutionary process? International Business Review, 6(6), 561–583. https://doi.org/10.1016/S0969-5931(97)00032-2
• Melen, S., & Nordman, E. R. (2009). The internationalisation modes of born globals: A longitudinal study. European Management Journal, 27(4), 243–254. https://doi.org/10.1016/j.emj.2008.11.004
• Moen, Ø., & Servais, P. (2002). Born global or gradual global? Examining the export behavior of small and medium-sized enterprises. Journal of international marketing, 10(3), 49-72. https://doi.org/10.1509/jimk.10.3.49.19540
• Mort, GS., & Weerawardena, J. (2006). Networking capability and international entrepreneurship: How networks function in Australian born global firms. International marketing review, 23(5), 549-572. https://doi.org/10.1108/02651330610703445
• Nardalı, S. (2015). New trends in international entrepreneurship: Insights from contemporary Turkish firms including born globals. International Journal of Social Sciences and Humanity Studies, 7(2), 16-31.
• Nardalı, S. (2017). Systematic literature review on born global firms. Yönetim ve Ekonomi, 24(2), 563–578. https://doi.org/10.18657/yonveek.335267
• Oviatt, B. M., & McDougall, P. P. (1994). Toward a theory of international new ventures. Journal of International Business Studies, 25(1), 45–64. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8490193
• Paul, J., & Rosado-Serrano, A. (2019). Gradual internationalization vs born-global/international new venture models: A review and research agenda. International Marketing Review, 36(6), 830-858. https://doi.org/10.1108/IMR-10-2018-0280
• Paul, J., & Criado, A. R. (2020). The art of writing literature review: What do we know and what do we need to know? International Business Review, 29(4), 101–117. https://doi.org/10.1016/j.ibusrev.2020.101717
• Pişkinsüt, Ş. E. (2013). Doğuştan küresel işletmelerde girişimciye ait özelliklerin yurt dışı pazarlara erken açılmaya etkisi: Sektörel bir karşılaştırma (Yayın no. 330361) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi].
• Qadir, S. A. (2019). Born-global firms' export performance considering innovation, business relations and country-level contextual factors: An analysis using GEM data from 2008 to 2015 (Yayın no. 575413) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Rennie, M. W. (1993). Born global. The McKinsey Quarterly, 4, 45–53.
• Rialp, A., Rialp, J., & Knight, G. A. (2005). The phenomenon of early internationalizing firms: What do we know after a decade (1993–2003) of scientific inquiry? International Business Review, 14(2), 147–166. https://doi.org/10.1016/j.ibusrev.2004.04.006
• Şengüler, E. P. (2013). Doğuştan küresel işletmelerde girişimciye ait özelliklerin yurt dışı pazarlara erken açılmaya etkisi: Sektörel bir karşılaştırma (Yayın no. 330361) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Toker, A. (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür incelemesi: Meta-sentez yöntemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 313–340. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227360
• Türk, A. (2021). Küresel doğan işletmelerin uluslararasılaşma sürecinde karşılaştıkları zorluklar ve hayatta kalma stratejileri (Yayın no. 698367) [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Türk, A., & Acar Erdur, D. (2022). Türkiye’de küresel doğan işletmelerin karşılaştıkları zorluklar ve izledikleri stratejiler. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetim Dergisi, 11(2), 86–120. https://doi.org/10.15659/jeim.11.2.004
• Ural, T., & Küçükaslan, A. (2008). Yeni tip işletmeler: Global doğan işletmelerin oluşum nedenleri ve özellikleri. Öneri Dergisi, 8(29), 23-32. https://doi.org/10.14783/maruoneri.680617
• Uygun, R., & Aykut, F. (2023). Uluslararası Girişimcilerin Uluslararasılaşma Sürecine Yönelik Nitel Bir Araştırma. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 7(12), 96-107. https://doi.org/10.55775/ijemi.1148148
• Weerawardena, J., Mort, G. S., Liesch, P. W., & Knight, G. (2007). Conceptualizing accelerated internationalization in the born global firm: A dynamic capabilities perspective. Journal of world business, 42(3), 294-306. https://doi.org/10.1016/j.jwb.2007.04.004
• Wenchen, L., & Meizi, L. (2007). The effects of entrepreneurship for the internationalization of SMEs. 2nd International Forum of Business Education, 1–15. https://doi.org/10.25916/sut.26283994.v1
• Yalçın, A. (2018). Uluslararası girişimcilik yöneliminin yenilikçilik boyutu: Küresel doğan işletmeler üzerine nitel bir çalışma (Yayın no. 504628) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Yalçın, A., & Üner, M. M. (2019). Uluslararası girişimcilik yöneliminin yenilikçilik boyutu: küresel doğan işletmeler üzerine nitel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(4), 721-745. https://doi.org/10.17065/huniibf.454560
• Yavuz, R. I. (2022). A theoretical model on the role of aspirations in the ınternationalization of born global companies. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(2), 404-418. https://doi.org/10.17065/huniibf.951173
• Yıldırım, M. H., & Erdem, A. T. (2016). Küreselleşme ve küresel doğan işletmeler: konya karatay organize sanayi bölgesinde nitel bir araştırma. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 12-28. https://doi.org/10.25204/iktisad.292102
• Yılmaz, S. (2021). Küresel doğan işletmelerin erken uluslararasılaşmasını etkileyen faktörler (Yayın no. 659981) [Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Zhou, L., Wu, W. P., & Luo, X. (2007). Internationalization and the performance of born-global SMEs: The mediating role of social networks. Journal of International Business Studies, 38(5), 673–690. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8400282