Çocuk Edebiyatının Temel İlkeleri Açısından Çocuk Dergilerindeki Metinler

Year 2024, Volume: 7 Issue: 1, 44 - 60, 31.05.2024

Tuğba Emirhan Mehmet Kara

Abstract

Çocukların kendilerine has duyguları, düşünceleri ve hayalleri vardır. İlk buluşların yapıldığı, duygu ve düşüncelerin eyleme geçtiği çocukluk döneminde, çocukları desteklemek ve onlara yol göstermek önemlidir. Bu noktada çocuk edebiyatı ürünlerinden bahsetmek gerekir. Çocuk dergileri de çeşitli metin türleriyle (şiir, hikâye, masal, gezi yazısı, anı, günlük, mektup, deneme…) çocuklara hitap eder. Günümüzde Mavi Kırlangıç ve Dama Dama PTT Çocuk dergileri, çocukların internet ortamından kolaylıkla erişebildiği eğitim ve kültür materyalleridir. Dolayısıyla çocukların rahatlıkla ulaştığı bu dergilerdeki metinlerin çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi, sözü edilen dergilerin bu konudaki yeterliklerini ortaya koymak açısından isabetli olacaktır. Bu araştırmada 2020 yılında yayınlanan Mavi Kırlangıç ve Dama Dama PTT Çocuk dergilerinde yer alan metinlerin çocuk edebiyatının temel ilkelerine ait özellikleri taşıyıp taşımadığı tespit edilmiş, ardından sözü edilen dergilerde bu ilkelerin nasıl işlendiğinin analizi örnekler verilerek yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanması, analizi ve yorumlanmasında nitel araştırma yöntemi kullanılmış, belirtilen çocuk dergileri okunarak doküman analizi yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak ise çocuk edebiyatının temel ilkelerinden hareketle hazırlanan çocuk dergilerinin taşıması gereken özelliklerden oluşan bir liste kullanılmış ve değerlendirmeler bu özellikler çerçevesinde yapılmıştır. Buna göre incelenen dergilerde kısa, basit ve kurallı cümleler ön plandadır. Diğer yandan bu dergilerde çocukların yaş ve gelişim düzeylerine uygun şekilde deyim, atasözü ve söz sanatları kullanılmıştır. Sözü edilen metinlerde yazarın, aktarmak istediği "tema" ve çocuklarda geliştirmeyi amaçladığı davranışlar açık seçik belirtilmiş; aile, yurt ve millet sevgisi vurgulanmıştır. Ayrıca sevgi, saygı, hoşgörü, dürüstlük, çalışkanlık, doğruluk gibi ahlaki ve evrensel değerlere dergilerde yer verilmiştir. Çocuk dergileri, dil ve anlatım yönüyle çocukların dikkat ve ilgisini çekebilmeli onların yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmelidir. Çalışma kapsamında incelenen dergilerindeki metinler çocukların hayatı keşfetmesine yardım edecek şekilde yapılandırılmış ve yaratıcı etkinlikler ile desteklenmiştir. Yapılan araştırma neticesinde çalışma kapsamında incelenen dergilerin dil, anlatım, konu, tema vs. açısından 8-12 yaş aralığı için uygun olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla bu dergiler öğretmenler ve ebeveynler tarafından bu yaş grubundaki çocuklara önerilebilir.

Keywords

çocuk edebiyatı, çocuk dergileri, çocuk edebiyatının temel ilkeleri, çocuğa görelik, Türkçe eğitimi

Ethical Statement

Etik beyan formu dosyalara eklenmiştir.

References

• Akbayrak, K. (2014). Erken cumhuriyet döneminde sosyalleşme aracı olarak süreli çocuk yayınları. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Balcı, A. (2003). Bir okuma materyali olarak çocuk dergileri ve Çocuklara Rehber. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13(13): 319-349.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Demirdal, A. (2019). Çocuk dergilerinin çocuk edebiyatının temel ilkeleri bağlamında incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Demirel, Ö. (2014). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem.
• Demiryürek, G. (2009). Türkiye çocuk, diyanet çocuk ve ebe sobe çocuk dergilerinin yapısal özellikler bakımından değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dilidüzgün, S. (2003). İletişim odaklı Türkçe derslerinde Türkçe kitapları. İstanbul: Morpa Kültür.
• Duran, E. & Özkul Dolaylar, İ. (2018). Türk çocuk dergileri ile ilgili öğrenci görüşlerinin belirlenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 7 (1), 467-478.
• Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Emirhan, T. & Kara M. (2023). İkna Teknikleri Açısından Çocuk Dergileri: Mavi Kırlangıç ve Dama Dama PTT Çocuk Dergisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 486-513.
• Geçgel, H. & Güleç Çakmak, H. (2006). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök.
• Gezmen, B. (2019). Bir Eğitim Aracı Olarak Çocuk Dergileri: ‘‘Mavi Kırlangıç’’ Çocuk Dergisi. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 59-80.
• Kaminski, W. (2009). Çocuk ve Gençlik Edebiyatına Giriş, (Y. Baş, Çev.), Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatında bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı içinde (s. 77-125). Ankara: Grafiker.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies. 6(19), 1439-1454.
• Lukens, R. J. (1999). A critical handbook of children’s literature. New York: Longman.
• O’Leary, Z. (2017). The essential guide to doing your research project. SAGE Publications Inc.
• Oğuzkan, A. F. (2010). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
• Özdemir, E. (1983). Anadili olarak Türkçe öğretimi [Özel Sayı]. Türk Dili Dergisi, 379, 18-30.
• Parayno, Salud M. (1997). Children’s literature-revised edition. Qatha Publishing.
• Rundell, K. (2020). Neden çocuk kitapları okumalıyız? (Ş. Taş, Çev.). İstanbul: Domingo.
• Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem.
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. İstanbul: Güzem Can.
• Şirin, M. R. (2000). 99 Soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Waryncia, L. (2006). Why I love children’s magazines. Children and Libraries, 4(3) 40-42.
• Yalçın, A. & Aytaş G. (2012). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yiğitbaşı, K. G. (2014). Türkiye'de çocuk dergiciliği: TRT çocuk dergisi örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (5), 37-56.
• Yurttaş, H. (1997). Çocuk ve kitap. 1. Ana Dili Eğitimi ve Çocuk Kitapları Sempozyumu bildirileri 5, 56-64.