YEREL KALKINMANIN GERÇEKLEŞMESİNDE KADIN KOOPERATİFLERİNİN ROLÜ: URLA (İZMİR) ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 279 - 308, 26.07.2025

Ferhat Arslan , Sıla Güler

https://doi.org/10.30517/cihannuma.1680513

Abstract

Kooperatifler gönüllü olarak bir araya gelen kişilerin oluşturduğu ve yardımlaşmayı esas alan bir yapıdır. Ülkemizin temel değerlerinden olan toplumsal dayanışmayı da yaşatmaları açısından önemli bir görevi olan kooperatifler; üyelerinin bilgi birikimini, deneyimlerini ve ekonomik güçlerini bir araya getirerek daha büyük amaçlara hizmet eder. Bu amaçlardan birisi olan yerel kalkınmanın gerçekleştirilmesi ise üyelerin özverisine ve uyumlu çalışmasına bağlıdır. Yerel kalkınmanın önemli aktörlerinden birisi olan kadınlar ise bireysel çabalarının yanında bir araya gelerek oluşturdukları kadın kooperatifleri ile kendi ekonomik ihtiyaçlarının karşılamalarının yanında ülke ekonomisinin de can damarlarından birini oluşturmaktadır. Yerel kalkınmada kadın kooperatiflerinin rolünü Urla örneğinde ele almayı amaçlayan bu çalışma, kadınların çalışma şartlarındaki deneyim ve tecrübeleri ile yaşadıkları sıkıntıları ilk ağızdan ortaya koymayı hedeflemiştir. Çalışma ile ayrıca kadın kooperatifleri özelinde kadınların yerel kalkınmanın gerçekleşmesindeki rolünün belirlenerek Türkiye’de yerel kalkınma için bir rol model olabilme durumunun sorgulanması planlanmıştır. Kadınların gözünden kooperatifçilik ve yerel kalkınma öğelerinin belirlenecek olması nedeniyle çalışmada temel araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve kooperatif üyesi 14 kadın ile görüşülmüştür. Çalışma ile kadınların kooperatif üyeliklerinin temelinde sosyal fayda açısından kazanım elde etmek istemelerinin olduğu, maddi kazancın ise onlar için ikinci planda kaldığı sonucuna varılmıştır.

Keywords

Yerel kalkınma , kadın , kooperatif , İzmir , Urla

Ethical Statement

Etik Kurul Onayı eklenmiştir

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

1919B012317833

The Role of Women's Cooperatives In The Realization of Local Development: The Case of Urla (Izmir)

Abstract

Cooperatives are a structure formed by people who come together voluntarily and are based on cooperation. Cooperatives, which have an important duty in terms of keeping social solidarity, one of the basic values of our country, alive; serve greater purposes by bringing together the knowledge, experience and economic power of their members. The realization of local development, which is one of these purposes, depends on the dedication and harmonious work of the members. Women, who are one of the important actors of local development, not only meet their own economic needs with the women's cooperatives they form by coming together with their individual efforts, but also constitute one of the lifeblood of the country's economy. This study, which aims to address the role of women's cooperatives in local development in the case of Urla, aims to reveal first-hand the experiences and difficulties experienced by women in working conditions. In addition, the study plans to determine the role of women in local development in the context of women's cooperatives and to question whether they can be a role model for local development in Türkiye Since the elements of cooperatives and local development were to be determined from the perspective of women, the qualitative research method was used as the basic research method in the study and 14 women cooperative members were interviewed. The study concluded that women's membership in co-operatives is based on their desire to gain social benefits, while financial gain is secondary for them.

Keywords

Local development , woman , cooperative , Izmir , Urla

Project Number

1919B012317833

References

• Adar, Şahankaya Aslı, Dedeoğlu Saniye ve Güneş Kurtuluş, "Türkiye’de Kadın Kooperatifleri: Mevcut Durum Analizi, Kadın Güçlenmesi ve İstihdam Yaratma Potansiyeli", Çalışma ve Toplum, 2(77), 2023, s. 1174-1208. https://doi.org/10.54752/ct.1280833
• Baş, Türker ve Ulun, Akturan, Ulun. (2017). Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2017.
• Bayram, Selahattin, "Osmanlı Devleti'nde Ekonomik Hayatın Yerel Unsurları: Ahilik Teşkilâtı Ve Esnaf Loncaları" Journal of Istanbul University Faculty of Theology, (21), 2012, s. 81-114.
• Bilgin, Necdet ve Şaban Tanıyıcı, "Türkiye’de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi" Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2008(2), 2008, s. 136-159.
• Boz, Nezihe ve Ayşe İrmiş, "Bir Sosyal Girişimcilik Örneği Olarak Kadın Kooperatifleri" Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(3), 2023, s. 2088-2124.
• Çağatay, Neşet, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik. Türk Tarih Kurumu Yayınları; VII. Dizi - Sa. 104¹.
• Çalışkan, Gülçin ve Songül Çınaroğlu, "Yapay Zekânın Maliyet Etkililiğini İnceleyen Yayınların Bibliyometrik, Kelime Bulutu ve Duygu Analizi" Bilişim Teknolojileri Dergisi, 16(2), 2023, s. 151-165. https://doi.org/10.17671/gazibtd.1197021 Çetin, Murat, "Yerel Kalkınma Ajansları", Ege Academic Review, 6(2), 2006, s. 127-139.
• Çetin, Hakkı, "Kalkınma Sürecinde Kooperatifçiliğin Sosyal, Ekonomik ve Demokratik Etkileri Üzerine Genel Bir Değerlendirme", Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 4(2), 2009, s. 35-50.
• Darıcı, Bülent, "Yerel kalkınma’ Da Küresel Yaklaşımlar Ve Türkiye’nin Konumu. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(3), 2007, s. 215-221.
• Demirpolat, Anzavur ve Gürsoy Akça, "Ahilik ve Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Katkıları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(15), 2004, s. 355-376.
• Deni̇z, Mehmet. “Kayaağıl Köyünde Turizmin Etkileri Üzerine Yerel Halkın Turizm Algısı.” Journal of Turkish Studies, vol. 11, no. Volume 11 Issue 18, 2016, pp. 57–57.
• Duguid, Fiona, Durutaş Gökçen ve Wodzicki Michael, Current Status of Women's Cooperatives in Turkey, World Bank Report, 2025, https://www.aile.gov.tr/KSGM/PDF/ Turkiyede _Kooperatifcilik_Kadin.pdf adresinden 04.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Emiroğlu, Mukadder, "Kooperatifçilik ve Kadın Kooperatifleri, 2019, https://ticaret.gov.tr/data/5d41e48b13b87639ac9e02df/7458fc6b5805cfbbaf4a3 f0d76ad0bf5.pdf adresinden 11.11.2024 tarhinde erişilmiştir.
• Everest, Bengü, Kılıç Murat ve Güngör Damla, "Kadın Çiftçilerin Kooperatifçilik Farkındalıkları ve Tarımsal Kooperatif Yönetimine Katılma İstekleri: Bir Örnek Olay Araştırması", COMU Journal of Agriculture Faculty, 10(1), 2022, s. 77-86. https://doi.org/10.33202/comuagri.953933
• Gönüllü Atakan, Ayşe ve Aslı Çoban, Türkiye’de Kadınların Kooperatifler Yoluyla Güçlenmesi: Yasal ve Yapısal Stratejiler, ILO Yayınları, 2022, https://www.ilo.org/ sites/default/files/ wcmsp5/groups/public/%40europe/%40ro-geneva/%40ilo-ankara/documents/ publication/wcms_855923.pdfı adresinden 12.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Göymen, Korel, Yerel Kalkınma Önderi ve Paydaşı Olarak Belediyeler içinde Yerel Kalkınmada Belediyelerin Rolü Uluslararası Sempozyum Kitabı, Pendik Belediyesi Kültür Yayınları, (21), 2004, s. 5-6.
• Gümüşoğlu, Firdevs, "Kadınların Toplumsal Alanda Güçlenmesine Bir Örnek: Yağlar Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi", Kadın Araştırmaları Dergisi(10), 2014, s. 39-60.
• Gülpak, Mehmet, Türkiye’de Kooperatifçilik Hareketinin Gelişimi ve Bu Gelişmede Ahmet Hamdi Başar’ın Yeri ve Önemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1997. Gürbüz, Ahmet, "Tourism and Safranbolu Model in The Strategy Of Local Development", Bilig (24), 2003, s. 29-48.
• Hazar, Nurettin, Kooperatifçilik Tarihi, Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı Yayınları, No: 3. Ankara, 1990, https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/pdf_goster?file=9f7ea27f888a 468ee852f41c498cff9e#book/3 adresinden 15.12.2024 tarihinde ulaşılmıştır.
• Hazar, Nurettin, Atatürk ve Türk Kooperatifçiliği. Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayın No: 45, Göksü Matbaacılık, Ankara, 2024.
• ICA (2024). What is a Cooperative?. https://ica.coop/en/cooperatives/what-is-a-cooperative adresinden 12.12. 2024 tarihinde erişilmiştir.
• İleri, Suphi Nuri, Koperativler. Istanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Talebe Cemiyeti Neşriyatından: 77, İstanbul, 1935, https://mtkoopvakfi.org/arsiv/kitaplar/ adresinden 10.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• KADAV (2024). Hakkımızda. https://kadav.org.tr/biz-kimiz/hakkimizda/ adresinden 10.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Kandemir, Nebiye Konuk, "Bir Meslek Organizasyonu Örneği Olarak Ahilik Anlayışı: Meslek Ahlakı ve Gruplar", TURAN: Stratejik Arastirmalar Merkezi; Kars. Vol. 14, Iss. 53, 2022, s. 73-84. DOI:10.15189/1308-8041
• Karabıyık, İlyas, "Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı", Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 2015, s.231-260.
• Karakuş, Gülden, Kadın Kooperatifçiliği Ve Türkiye’de Kadın Kooperatifleri’ne Genel Bakış. Selçuk Hasan (Der.), Ekonomi, Finans, İşletme ve Pazarlama Alanında Akademik Çalışmalar–I, 2022, s. 101-113, İstanbul: Arkitel Akademi.
• Karakuş, Şenay, "Kadın Kooperatiflerinin Başarısında Yönetsel Yetkinliğin Etkileri: Karşılaştırmalı Örnek Olay Analizi", Parion Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 2023, s. 14-27.
• KEİG (2018). Kadın Kooperatifleri Kılavuzu. Keig Yayınları Dizisi, KEİG Platformu, İstanbul: Hazal Matbaa.
• Kooperatifler Kanunu (1969). 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu (Kabul Tarihi: 24/4/1969). https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuatmetin/1.5.1163.pdf adresinden 10.10.2024 tarihinden erişilmiştir.
• McNaught, C.armel & Paul Lam, "Using Wordle as a Supplementary Research Tool", Qualitative Report, 15(3), 2010, s. 630-643.
• Miser Rıfat, "Kalkınma, Toplum Kalkınması Yöntemi Ve İnsanın Gelişimi", Ankara Ün. Eğitim Bil. Fak. Dergisi Cilt:32, Sayı:1-2, 1999, s.102.
• Özdemir, Gülen, "Türkiye’de Kadın Kooperatifleri, Büyüme ve Gelişme Perspektifleri", I. Kadın Kooperatifleri Buluşması, İstanbul, 2005.
• Özdemir, Gülen, "Günümüz Kooperatiflerinde Dönüşümün Örneği: Kadın Kooperatifleri”, XIX. Milletlerarası Türk Kooperatifçilik Kongresi, Ankara, 9-10 Ekim 2008, Bildiri Kitabı Ed. Parıltı, N. ve Özer M.A., Ankara 2008, s. 213-219.
• Özdemir, Gülen ve Emine Yılmaz, "Kadın Girişimciliği ve Kooperatifler", Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma - Girişimcilik Sempozyumu Bildiri Kitabı I, Kırklareli, 2011, s. 71-79.
• Salzano, Carmela, Local Economic Development İn The War-Torn Areas Of Croatia: Supporting The Transition Towards A Participatory And Decentralized Market Economy. ILO, 2020, https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/@ed_emp/@emp_ent/@led/documents/publication/wcms_111549.pdf adresinden 11.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Serinikli, Nilüfer, "Kırsal Alandaki Mikro Kadın Girişimcilerin Kooperatifleşmeye Karşı Tutumları: Agro-Turizm Kadın Kooperatifleri", Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 14(1), 2019, s. 45-57.
• Taş, H. Yunus ve Esra Nur Kazar, "İstanbul’daki Kadın Kooperatiflerinin Kadın Yoksulluğuna Etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 2019: s. 1836-1863. https://doi.org/10.26466/opus.590744
• Türk Dil Kurumu, Türk Dil Kurumu Sözlükleri, 2022, https://sozluk.gov.tr/ adresinden 0.7.12.2024 tarhinde erişilmiştir.
• Ticaret Bakanlığı, Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Kooperatifçilik Eğitim Kitabı, Ankara, 2023a, https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/data/640 edeac13b8761b449cca71/KOOPERAT%C4%B0F%C3%87%C4%B0L%C4%B0K%20E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M%20K%C4%B0TABI.pdf adresinden 11.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Ticaret Bakanlığı, Türkiye’de Kooperatifçilik. 2023b, https://ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/ kooperatifler-hakkinda-bilgiler/tarihce#_ftn1 adresinden 11.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Ticaret Bakanlığı, "Kooperatif Bülteni" Eylül 2024. https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/da ta/670cc06f13b876dc68d93013/ Kooperatif% 20%20B%C3%BClteni%20Eyl% C3%BCl%2011.10.2024.pdf adresinden 10.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2024, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/ GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 adresinden 11.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Urlakadinkoop, Hakkımızda, 2024, https://www.urlakadinkoop.com/hakkimizda adresinden 14.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Ültay, Eser, Hakan Akyurt ve Neslihan Ültay, "Sosyal Bilimlerde Betimsel İçerik Analizi", IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (10), 2021, s. 188-201.
• Yeşil, Yeliz, Fethiye Karasu ve Kerime Alpaslan, "Amacı, İçeriği Ve Yararlılığı Bağlamında Türkiye’de Kadın Kooperatiflerinin Eğitim Faaliyetleri", The Journal of Academic Social Science, 4(35), 2016, s. 501-512.
• Yıldırım, Pelin Demircan, "Kırsal Kalkınmada Kadın Kooperatiflerinin Rolü: Ahatlı Kadın Kooperatifi Örneği", Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 2020, s. 159-170.
• Yıldırımalp, Sinem, "Ayrımcılık Temelli Dışlanma: Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadınlar", Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 11 Sayı 2 (Sayı 2), 2021, s. 321-346. https://doi.org/10.32331/sgd.1049046
• Zengin, Eyüp, Mustafa Başkurt ve Muharrem Es, "Yerel yönetimler ve yerel kalkınma", MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 2016, s. 95-124.