Beden Eğitimi ve Spor Dersine Yönelik Tutumun Bireysel ve Sosyal Sorumluluğa Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 26 - 42

Hasan Uğun , Arif Özsarı

Öz

Amaç: Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersine yönelik tutumları ile bireysel ve sosyal sorumluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Araştırmaya 211 kadın, 220 erkek olmak üzere toplamda 431 ortaokul öğrencisi katılım sağlamıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında demografik bilgi formunun yanı sıra “Beden Eğitimi Dersi Tutum Ölçeği” ile “Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada betimleyici istatistik, t testi, Anova ve Tukey analizlerine yer verilmiştir. İlişkisel model kapsamında ise pearson korelasyon ve basit doğrusal regresyon analizlerine başvurulmuştur.
Bulgular: Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik olumlu bir tutum sergiledikleri, bireysel ve sosyal sorumluluk seviyelerinin iyi derecede olduğu tespit edilmiştir. Ortaokul öğrencilerinin bireysel ve sosyal sorumluluklarının cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi değişkenlerinde anlamlı farklılıklar bulunurken; beden eğitimi dersi tutumlarında yalnızca sınıf düzeyinde anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. İlişkisel model kapsamında korelasyon analizi bulgularına göre ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik tutumları ile bireysel ve sosyal sorumluluk düzeyleri arasında orta dereceli, pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Regresyon analizi ise beden eğitimi dersine yönelik olumlu tutumun, bireysel ve sosyal sorumluluğa pozitif yönde katkı sağladığını ortaya koymuştur.
Sonuç: Beden eğitimi dersine yönelik olumlu tutumun, bireysel ve sosyal sorumluluğa pozitif yönde katkı sağladığı, öğrencilerin beden eğitimi ve spor dersine yönelik tutumları arttıkça, bireysel ve sosyal sorumluluk düzeylerinin de artacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi, Ders, Spor, Sorumluluk, Tutum

The Effect of Attitude Towards Physical Education and Sports Course on Individual and Social Responsibility

Öz

Purpose: The study aims to identify the relationship between middle school students’ attitudes toward physical education and sports classes and their levels of individual and social responsibility.
Method: A total of 431 secondary school students, 211 female and 220 male, participated in the study. Data collection included a demographic information form, the “Physical Education Class Attitude Scale,” and the “Individual and Social Responsibility Scale.” Analysis methods used in the study were descriptive statistics, t-tests, ANOVA, Tukey analysis, Pearson correlation, and simple linear regression analysis.
Results: Middle school students generally displayed a positive attitude toward physical education. Their levels of individual and social responsibility were found to be good. Gender, age, and grade level showed significant differences in individual and social responsibility, while only grade level showed significant differences in attitudes toward physical education. There was a moderate, positive, and significant correlation between students’ attitudes toward physical education and their levels of individual and social responsibility.
Conclusion: Positive attitudes toward physical education contribute to higher levels of individual and social responsibility among students. As students’ attitudes toward physical education improve, their levels of individual and social responsibility also increase.

Anahtar Kelimeler

Attitude, Physical education, Lesson, Responsibility, Sports

Kaynakça

• Açak, M. (2006). Beden Eğitimi Öğretmeninin El Kitabı. Morpa Kültür Yayınları.
• Akandere, M., Demir, B., & Seferoğlu, S.S. (2010). Lise Öğrencilerinin Beden Eğitimi ve Spor Derslerine Yönelik Tutumları: Sınıf Düzeyine Göre Bir İnceleme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 881- 896.
• Akgül F., Dinç F. (2023). Spor Yapan ve Yapmayan Lise Öğrencilerinin Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Durumlarının İncelenmesi: Doğanhisar Örneği. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 17(3), 347-360. Doi: 10.61962/bsd.1379052
• Arabaci, R. (2009). Attitudes Toward Physical Education and Class Preferences of Turkish Secondary and High School Students. İlköğretim Online, 8(1).
• Atan, T., & İmamoğlu, M. (2016). Attitudes of Secondary School Students Towards Physical Education and Sports Lesson in Terms of Various Variables. Turkish Journal of Sport and Exercise, 18(2), 65-68.
• Barker, B., & Forneris, T. (2012). Reflections On The Implementation of TPSR Programming With At- Risk Youth in The City of Ottawa, Canada. Ágora Para La Educación Física Y El Deporte, 14(1), 78-93.
• Beaudoin, S. (2012). Using Responsibility-Based Strategies to Empower In-Service Physical Education And Health Teachers to Learn and Implement TPSR.
• Brown, R.C., Maslen, H., & Savulescu, J. (2019). Against Moral Responsibilisation of Health: Prudential Responsibility and Health Promotion. Public Health Ethics, 12(2), 114-129
• Buchanan, A. M. (2001). Contextual Challenges to Teaching Responsibility in A Sports Camp. Journal of Teaching in Physical Education, 20(2), 155-171.
• Buğdaycı, S. (2019). Examining Personal and Social Responsibility Levels of Secondary School Students. Universal Journal of Educational Research, 7(1), 206-210.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Akademi
• Cecchini, J. A., Montero, J., Alonso, A., Izquierdo, M., & Contreras, O. (2007). Effects of Personal and Social Responsibility on Fair Play in Sports and Self-Control in School-Aged Youths. European Journal of Sport Science, 7(4), 203-211.
• Colquitt, G., Walker, A., Langdon, J. L., McCollum, S., & Pomazal, M. (2012). Exploring Student Attitudes Toward Physical Education and Implıcatıons For Policy. Sport Scientific & Practical Aspects, 9(2),5-12.
• Coşkun, M., Çalışkan, H., & Terzi, T. (2023). Ortaokul Öğrencilerinin Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Düzeylerinin İncelenmesi. International Journal of Social Science Research, 12(1), 48-59.
• Coulter, M., Scanlon, D., Macphail, A., O’Brien, W., Belton, S., & Woods, C. (2020). The (Mis) Alignment Between Young People’s Collective Physical Activity Experience and Physical Education Curriculum Development in Ireland. Curriculum Studies in Health and Physical Education, 11(3), 204-221.
• Çetin, M. (2007). Ortaöğretim Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine İlişkin Tutumlarının Karşılaştırılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dalgın, İ. (2019). Özel ve Devlet Liseleri Öğrencilerinin Beden Eğitimi ve Spor Dersine İlişkin Tutumları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Demirhan, G., & Altay, F. (2001). Lise Birinci Sınıf Öğrencilerinin Beden Eğitimi ve Spora İlişkin Tutum Ölçeği II. Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 9-20.
• Filiz, B., (2016). Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Modelinin Sorumluluk Davranışlarının Kazandırılmasında Kullanılması: TVF Spor Lisesi Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Filiz, B., Demirhan, G., (2015). Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Ölçeği’nin (BSS-Ö) Türk Diline Uyarlanma Çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 26(2), 51-64.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Girgeç, H. (2022). Lise Öğrencilerinin ve Ebeveynlerinin Beden Eğitimi Dersine İlişkin Tutumları (Kahramanmaraş İli Örneği). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Gordon, B., Jacobs, J. M., & Wright, P. M. (2016). Social And Emotional Learning Through A Teaching Personal and Social Responsibility Based After-School Program For Disengaged Middle-School Boys. Journal of Teaching in Physical Education, 35(4), 358-369.
• Gordon, B. (2012). Teaching Personal and Social Responsibility Through Secondary School Physical Education: The New Zealand Experience.
• Göksel, A., & Caz, Ç. (2016). İlköğretim Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine Yönelik Tutumları Üzerine Bir İnceleme. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 7(2), 25-35.
• Gülcemal, S. (2019). Lise Öğrencilerinin Beden Eğitimi Derslerine Yönelik Tutumları ve Cinsiyete Göre Farklılıklar. Spor Bilimleri Dergisi, 10(3), 135-145.
• Güllü, M., & Güçlü, M. (2009). Ortaöğretim Öğrencileri İçin Beden Eğitimi Dersi Tutum Ölçeği Geliştirilmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 138-151.
• Hastie, P. A. (1996). Student Role Involvement During A Unit of Sport Education. Journal of Teaching in Physical Education, 16(1), 88-103.
• Hellison D. (2011). Teaching Responsibility Through Physical Activity (3th Edition). Champaign, IL: Human Kinetics.
• Hemphill, M. A., Templin, T. J., & Wright, P. M. (2015). Implementation And Outcomes of A Responsibility-Based Continuing Professional Development Protocol in Physical Education. Sport, Education and Society, 20(3), 398-419.
• Hogg, M. A., & Vaughan, G. M. (2018). Social Psychology (8th Ed.). Harlow: Pearson Education Limited.
• Kalaycı, Ş. (2018). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 8.Baskı. Ankara, Dinamik Akademi Yayın.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 34. Baskı. Ankara: Nobel Yay.
• Kannan, B. (2015). Attitude of Higher Secondary Students Towards Physical Education. International Journal of Teacher Educational Research, 4(1), 19-25.
• Kesici, A. (2018). Lise Öğrencilerinin Sorumluluk Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 965-985.
• Kılıç, T., & Çimen, P. N. (2018). Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Beden Eğitimi ve Spor Dersine Karşı Tutumlarının İncelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-13.
• Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York:The Guilford Press.
• Korkmaz, R., & Kartal, A. (2022). Devlet Okullarında Öğrenim Gören Suriyeli Öğrencilerin Beden Eğitimi ve Spor Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 60-73.
• Lee, O., & Martinek, T. (2012). Factors Influencing Transfer of Responsibility-Based Physical Activity Program Goals Into Classrooms. Physical Educator, 69(2), 188.
• Li, W., Wright, P.M., Rukavina, P., & Pickering, M. (2008). Measuring Students’ Perceptions of Personal and Social Responsibility and its Relationship To Intrinsic Motivation in Urban Physical Education. Journal of Teaching in Physical Education, 27, 167-178.
• Romance, T. J., Weiss, M. R., & Bockoven, J. (1986). A Program to Promote Moral Development Through Elementary School Physical Education. Journal of Teaching in Physical Education,5(2),126-136.
• İpek, C., & Bayraktar, Ş. (2004). Aday Öğretmenlerin Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimlere Bakışları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1).
• Jung, J., & Wright, P. M. (2012). Application of Hellison's Responsibility Model in South Korea: A Multiple Case Study of" At-Risk" Middle School Students in Physical Education. Agora Para La Educación Física Y El Deporte.
• Macphail, A., Kirk, D., & Kinchin, G. (2004). Sport Education: Promoting Team Affiliation Through Physical Education. Journal of Teaching in Physical Education, 23(2), 106-122.
• Metin, H. (2006). Halkla İlişkilerde Sosyal Sorumluluk. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Muslu, H. (2021). Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Modelinin Beden Eğitimi Dersinde Amaçlanan Değerler Üzerine Etkisinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• O'Donovan, T.M., Macphail, A., & Kirk, D. (2010). Active Citizenship Through Sport Education. Education, 3-13, 38(2), 203-215.
• Özkalp, E. (2004). Davranış Bilimlerine Giriş. Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir.
• Özyalvaç, T. N. (2010). Ortaöğretim Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine Yönelik Tutumları İle Akademik Başarı Motivasyonlarının İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Pascual, C., Escartí, A., Llopis, R., Gutíerrez, M., Marín, D., & Wright, P. M. (2011). Implementation Fidelity Of A Program Designed to Promote Personal and Social Responsibility Through Physical Education: A Comparative Case Study. Research Quarterly For Exercise and Sport, 82(3), 499-511.
• Pehlivan, Z. (1998). Beden Eğitimi Dersi Tutum Ölçeği (BEDTÖ). 5. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, 5-7 Kasım 1998, Ankara/Türkiye. Hacettepe Üniversitesi, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu. Bildiri Özetleri Kitabı.
• Sivrikaya, Ö., & Kılçık, M. (2018). Farklı İllerdeki Ortaokul Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine Karşı Tutumlarının Ölçülmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 9(3), 162-173. https://doi.org/10.17155/omuspd.399584
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı (Çev: Mustafa Baloğlu). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tapşın, F. O., & Karagün, E., (2017). Lise Öğrencilerinde Spor Durumuna Göre Bireysel-Sosyal Sorumluluk Duygusu: Adapazarı Örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 132-138.
• Uluışık, V., Beyleroğlu, M.,Suna, N.,& Yalçın, S.(2016). Ortaöğretim Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine İlişkin Tutumları Ve Akademik Güdülenme Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi (Burdur İl Merkezi Örneği). Journal of Human Sciences, 13(3), 5092-5106. doi:10.14687/jhs.v13i3.4026
• Walsh, D. S., Ozaeta, J., & Wright, P. M. (2010). Transference of Responsibility Model Goals To The School Environment: Exploring The Impact of A Coaching Club Program. Physical Education And Sport Pedagogy, 15(1), 15-28.
• Ward, S. (2012). Forecasting The Storm: Students Perspectives Throughout A Teaching Personal and Social Responsibility (TPSR)-Based Positive Youth Development Program. Agora Para La Educación Física Y El Deporte, 2, 230-247