Taking a Picture of the Family Institution Through Contexts of Gender, Rights and Wholeness

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 33 - 50, 15.04.2024

Faruk Taşcı

Öz

It is possible to address the institution of family in many ways. The literature evaluates the family in terms of its definitions and types as well as its functions. In addition, the institution of the family is also evaluated in terms of social policies. In making all these assessments, certain contexts/ perspectives come to the fore. The most prominent ones are discussed around the phenomena of “gender”, “rights” and “wholeness”. On the other hand, many analyses of the institution of the family are deeply embedded in the contexts of gender, rights, and wholeness. Instead of a detailed analysis of the family institution, this article will only take a picture of the gender, rights, and wholeness contexts of it. The aim of this study, which is a literature-based article with a review and descriptive method, is to present the framework of “what the family institution is not” through the contexts of gender, rights and wholeness. In this respect, the article utilizes the basic logic of Karl Popper’s principle of falsifiability. With this logic, the underlying question is the following: What is not the family in terms of gender, rights, and integrity? At this point, the article presents a tripartite context, i) the relationship between family and gender, ii) the relationship between family and rights, and iii) the relationship between family and wholeness. In conclusion, the paper argues that: i) the family is not a gendered structure, ii) the family is not a rights-based structure and iii) the family is not a fragmented structure.

Anahtar Kelimeler

Family, gender, rights, responsibility, social policy

Cinsiyet, Hak ve Bütünlük Bağlamları Üzerinden Aile Kurumunun Resmini Çekmek

Öz

Aile kurumunu birçok yönden ele almak mümkündür. Literatür aileyi, hem tanımları ve türleri üzerinden hem de işlevleri üzerinden değerlendirmektedir. Ayrıca aile kurumu sosyal politikalar açısından da değerlendirmelere tabi tutulmaktadır. Tüm bu değerlendirmeler yapılırken belli bağlamlar/perspektifler öne çıkmaktadır. Öne çıkanların en belirgin olanları “cinsiyet”, “hak” ve “bütünlük” olguları etrafından tartışılmaktadır. Öte yandan, aile kurumuna yönelik birçok analiz cinsiyet, hak ve bütün- lük bağlamlarında derinlemesine ortaya konmaktadır. Bu makalede aile kurumunun cinsiyet, hak ve bütünlük bağlamlarının detaylı analizini yapmak yerine sadece resmi çekilecektir. Bir derleme ve betimsel yöntem ile literatüre dayalı bir makale olan bu çalışmada amaçsa, cinsiyet, hak ve bütünlük bağlamları üzerinden aile kurumunu “ne olmadığınının” çerçevesini sunmaktır. Bu yönüyle makale, Karl Popper’ın yanlışlanabilirlik ilkesindeki temel mantığı kullanmaktadır. Bu mantık ile temelde sorular soru şudur: Cinsiyet, hak ve bütünlük çerçevesinde aile ne değildir? Bu noktada makale, üçlü bir bağlam sunmaktadır: i) Aile ile cinsiyet ilişkisi, ii) aile ile hak ilişkisi ve iii) aile ile bütünlük ilişkisi. Sonuç olarak, makale şunu söylemektedir: i) Aile, cinsiyete dayalı bir yapı değildir, ii) aile, hak odaklı bir yapı değildir ve iii) aile, parçalı bir yapı değildir.

Anahtar Kelimeler

Aile, cinsiyet, hak, sorumluluk, sosyal politika

Kaynakça

• Akbaş, E., “Aile ve Kadına Yönelik Sosyal Hizmet Kuruluşları,” Sosyal Hizmet Kuruluşları, eds. İlhan Tomanbay ve Nuray Gökçek-Karaca, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2014), 38-60.
• Akıncı-Çötok, N. “Aile Tanımları, Türleri ve İşlevleri,” Aile ve Çift Danışmanlığı, eds. Mehmet Kaya, (Ankara: Nobel Yayınları, 2022), 1-5.
• Aksaray, G., “Aile Psikolojisinde Temel Kavramlar,” Aile Psikolojisi ve Eğitimi, eds. Gökay Aksaray, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2017), 2-17.
• Alisinanoğlu, F., “Parçalanmış Aileler ve Ailenin Parçalanmasının Çocuklar Üzerindeki Etkil- eri,” Kutlu Doğum 2009: Küreselleşen Dünyada Aile, (Ankara: TDV Yayınları, 2020), 306.
• Arslantaş, H. A., “Aile Kurumu ve Aile İçi Şiddet,” Sosyal Sorunlar, eds. Yener Şişman, (Eskişe- hir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013), 26-78.
• Avcı, N. & D. Topçu, “Ailede Çocuk ve Ebeveyn İlişkileri,” Aile Sosyolojisi, eds. Levent Eraslan, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2020), 88-120.
• Ayan, S., Aile ve Şiddet: Aile İçinde Çocuğa Yönelik Şiddet, (Ankara, Ütopya Yayınevi, 2010), 159.
• Beklan-Çetin, O., “Aile, Eğitim ve Toplum,” Sosyoloji-I, eds. Ayşın Koçak-Turhanoğlu, (Es- kişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012), 140-164.
• Beşer, F., Kadının Çalışması ve Sosyal Güvenliği, (İstanbul: Bilge Yayıncılık, 2003), 57-83. Canatan, K., “Aile Kavramının Tanımı,” Aile Sosyolojisi, 2. bs., ed. Kadir Canatan ve Ergün Yıldırım, (İstanbul: Açılım Kitap, 2011), 54-59.
• Coşan, B., “Dünyada ve Türkiye’de Sosyo-Ekonomik Bir Problem Olarak Tek Ebeveynli Aile Olgusunun Çok Boyutlu Değerlendirilmesi,” Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 41, (2018), 259-294.
• Çapçıoğlu, İ., “Sekülerleşen Toplumda Bireyselleşen Aile,” Turkish Studies, 13/2, (2018), 31. Demirbaş, A., “Güncel Tartışmalarla Yoksulluk Nafakası,” İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5/2, (2018), 230.
• Doğan, R., “Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönet- meliği,” Ankara Barosu Dergisi, 2, (2013), 145-170.
• Eraslan, L. & M. E. Demirel, “Aile Kavramı ve Sosyolojisi,” Aile Sosyolojisi, eds. Levent Eraslan, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2020), 2-33.
• Genç, Y., “Çocuklara Yönelik Sosyal Hizmet Uygulamaları I,” Aile ve Çocukla Sosyal Hizmet, Eds. Yusuf Genç & Hasan Hüseyin Taylan, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2016), 190-219.
• Gökçen, A. “Aile Türleri ve Başlıca Aile Sınıflandırmaları,” Sistematik Aile Sosyolojisi, eds. Mustafa Aydın, (Konya: Çizgi Kitabevi, 2013), 93-105.
• Göktuna-Yaylacı, F., “Aile, Kuşaklar ve Toplumsal Değişme,” Aile Sosyolojisi, eds. Levent Eraslan, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2020), 34-59.
• Gültekin, M. ve M. Şahin, Türkiye’de ve Dünyada Kadına Şiddet, (İstanbul, SEKAM Yayınları, 2015).
• Kır, İ. “Toplumsal Bir Kurum Olarak Ailenin İşlevleri,” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10/36 (2011), 381–404.
• Könezoglu, B., “Aile ve Ailenin Korunması,” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, SBE), 2006, Ankara.
• Köse, S., Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu, 3. bs., (Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 2015), 131, 135, 137.
• Kurtoğlu, A., “Aileyi Tehdit Eden Unsurlar,” Kutlu Doğum 2009: Küreselleşen Dünyada Aile, (Ankara: TDV Yayınları, 2020), 250.
• Meriç, N., “Fetva Sorularında Ailenin Dağılması ve Aile Büroları,” Kutlu Doğum 2009: Küre- selleşen Dünyada Aile, (Ankara: TDV Yayınları, 2020), 241.
• Özgür-Bayır, Ö., “Aile: Temel Kavramlar, Aile Yapısı, İşlevleri ve Dönüşümü,” Aile ve Çocukla Sosyal Hizmet, eds. Yusuf Genç & Hasan Hüseyin Taylan, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2016), 40-73.
• Özmete, E., Türkiye’de Kuşaklararası Dayanışmanın Değerlendirilmesi, (Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2017).
• Özyurt, C., “Çocuk Sosyolojisi: Bir Giriş Denemesi,” Aile Sosyolojisi, 2. bs., ed. Kadir Canatan ve Ergün Yıldırım, (İstanbul: Açılım Kitap, 2011), 177.
• Sarı, Ö. “Aile Kurumu ve Ailenin Tanımı,” Sistematik Aile Sosyolojisi, eds. Mustafa Aydın, (Konya: Çizgi Kitabevi, 2013), 17-40.
• Sezal, İ. Aile Nedir?, (Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1997). Taşdelen, M., Cinsiyetçi Dil: Ataerkillik, (İstanbul: İFTAM Yayınları, 2021), 5.
• Topaloğlu, B., İslâm’da Kadın, 18. bs., (İstanbul, Yağmur Yayınları: Mart 1992), 25, 84-88. Ünal, N. Tek Ebeveyn Annelere Yönelik Sosyal Politikalar: Farklı Ülke Örnekleri, (Uzmanlık Tezi, Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2014).
• Vatandaş, C. vd., Türkiye’de Aile: Ailenin Yapısal Özellikleri, İşlevleri ve Değişimi, (İstanbul: SEKAM, 2011), 37.
• Vatandaş, C. vd., Türkiye’de Aile: Ailenin Yapısal Özellikleri, İşlevleri ve Değişimi (Özet Me- tin), (İstanbul, SEKAM, 2011), 21.
• Yaman, A., “İslam Hukukuna Özgü Bir Kurum Olarak Süt Akrabalığı,” Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/13, 2002, 55-67.
• Yeniçeri, C., İslâm Ailesi ve Ev İdaresi, 2. bs., (İstanbul, Çamlıca Yayınevi, 2014), 140.
• Yıldırım, E. ve A. Can, Kadına Şiddetin Çoğul Kökenleri, (İstanbul, İFTAM Yayınları, 2021), 29-33. Yıldırım, E., “Aile ve Evlilik Türleri,” Aile Sosyolojisi, 2. bs., ed. Kadir Canatan ve Ergün Yıldırım, (İstanbul: Açılım Kitap, 2011), 80.
• Yıldırım, E., Aileyi Tehdit Eden İdeoloji: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, (İstanbul, İFTAM Yayın- ları, 2021), 18.
• Yörükoğlu, A., Değişen Toplumda Aile ve Çocuk, 3. bs., (İstanbul: Özgür Yayın-Dağıtım, 1989), 51.
• Zencirkıran, M., “Türkiye’de Aile,” Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, eds. Memet Zencirkıran, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2019), 150-176.