Sağlık Çalışanlarında Algılanan Güçlendirmenin Yapay Zeka Kaygı Düzeyine Etkisinin İncelenmesi

Year 2025, , 285 - 310, 22.01.2025

Özden Güdük , Ayten Vural , Güler Dişiaçık

https://doi.org/10.54752/ct.1624015

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, sağlık çalışanlarının yapay zeka kaygısı ile algıladığı güçlendirme arasındaki ilişkiyi araştırmaktır.
Yöntem: Veriler bir eğitim ve araştırma hastanesindeki sağlık çalışanlarına uygulanan çevrimiçi anket aracılığıyla elde edildi. Anket, katılımcıların sosyo-demografik özellikleriyle ilgili soruların yanı sıra Yapay Zeka Kaygı Ölçeği ve Algılanan Güçlendirme Ölçeği'ni içermektedir. Aralık 2023 ile Şubat 2024 arasında toplam 285 sağlık çalışanı anketi yanıtlamıştır.
Bulgular: Sağlık çalışanlarının yapay zeka kaygısı orta seviyenin biraz üzerindeyken, güçlendirme algıları yüksektir. Çalışanların yapay zeka kaygı seviyesi cinsiyet, yaş, toplam çalışma yılı ve çalıştıkları birim gibi faktörlere göre değişmektedir. Benzer şekilde, güçlendirme algısı gruplar arasında yaşa, toplam çalışma yılına ve medeni duruma göre farklılık göstermektedir. Çalışma ayrıca algılanan güçlendirmenin anlam-yeterlilik boyutu ile yapay zeka kaygı ölçeğinin öğrenme boyutu arasında negatif bir ilişki ve sosyoteknik körlük boyutu arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermektedir.
Sonuç: Güçlendirme algısı yüksek olan bireylerin yapay zeka hakkında yeni bilgiler öğrenme konusunda daha az kaygılı oldukları, ancak yapay zekanın potansiyel olarak zararlı ve tehlikeli yönleri konusunda daha fazla kaygılı oldukları bulunmuştur. Çalışma, güçlendirmenin etkili bir insan kaynakları yönetim aracı olarak sağlık yöneticileri tarafından çalışanların yapay zeka kaygısını hafifletmek için kullanılabileceğini öne sürmektedir.

Keywords

Kaygı, yapay zeka, güçlendirme, sağlık çalışanları, insan kaynakları.

Investigating The Effect of Perceived Empowerment on Artificial Intelligence Anxiety Levels in Healthcare Workers

Abstract

The aim of this study is to explore the correlation between AI anxiety and the perceived empowerment of healthcare professionals. An online survey was conducted among healthcare professionals at a training and research hospital. The survey included questions about the participants' socio-demographic characteristics, as well as the AI Anxiety Scale and the Perceived Empowerment Scale. A total of 285 healthcare professionals completed the survey between December 2023 and February 2024. Healthcare professionals AI anxiety at a level slightly above the medium, while their perception of empowerment is high. The level of AI anxiety varied based on factors such as gender, age, total years of work, and the specific unit they work in. Similarly, the perception of empowerment differed among groups based on age, total years of work, and marital status. The study also found a negative relationship between the meaning-competence dimension of perceived empowerment and the AI learning dimension, as well as a positive relationship between the AI sociotechnical blindness dimension.
It was found that individuals with a high perception of empowerment are less anxious about learning new information about artificial intelligence, but more anxious about the potentially harmful and dangerous aspects of artificial intelligence. The study suggests that empowerment, as an effective human resource management tool, can be utilized by health managers to alleviate employees' AI nxiety.

Keywords

Anxiety, artificial intelligence, empowerment, healthcare professionals, human resources.

References

• Akinrinmade, A. O., Adebile, T. M., Ezuma-Ebong, C., Bolaji, K., Ajufo, A., Adigun, A. O., Mohammad, M., Dike, J. C., Okobi, O. E. (2023). Artificial intelligence in healthcare: perception and reality. Cureus, 20;15(9):45594. DOI: 10.7759/cureus.45594.
• Akkaya, B., Özkan, A., Özkan, H. (2021). Yapay zeka kaygı (YZK) ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 5(2):1125-1146.
• Al Fouri, A., Siam, A., Yacoub, H., Sakher, S. (2024). The impact of artificial intelligence applications on enhancing professional empowerment from the perspective of medical sector workers. Journal of Law and Sustainable Development, 12(3): 3445-3445.
• Albasal, N. A., Eshah, N., Minyawi, H. E., Al Bashtawy, M., Alkhawaldeh, A. (2022). Structural and psychological empowerment and organizational commitment among staff nurses in Jordan. Nurs Forum, 57:624‐631. DOI:10.1111/nuf.12721
• Ali, O., Abdelbaki, W., Shrestha, A., Elbasi, E., Alryalat, M. A. A., Dwivedi, Y. K. (2023). A systematic literature review of artificial intelligence in the healthcare sector: Benefits, challenges, methodologies, and functionalities. Journal of Innovation & Knowledge, 8(1): 100333 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jik.2023.100333
• Aslan, Ş., Sünbül, F. (2018). Sağlık çalışanlarında personel güçlendirme, başarı güdüsü ve etik liderliğin demografik açıdan farklılıkları. Journal of Healthcare Management and Leadership, 1:13-26.
• Bantha, T., Nayak, U. (2021). Therelation of workplace spirituality with employees’ innovative work behaviour: the mediating role of psychological empowerment. Journal of Indian Business Research, 13(2): 223-235 DOI: 10.1108/JIBR-03-2020-0067
• Castagno, S., Khalifa, M. (2020). Perceptions of artificial intelligence among healthcare staff: a qualitative survey study. Front. Artif. Intell, 3:578983. DOI: 10.3389/frai.2020.57898
• Chen, M., Decary, M. (2020). Artificial intelligence in healthcare: An essential guide for health leaders. Healthc Manage Forum, 33(1): 10-18. DOI: 10.1177/0840470419873123
• Chen, M., Zhang, B., Cai, Z., Seery, S., Gonzalez, M. J., Ali, N. M., Ren, R., Qiao, Y., Xue, P., Jiang, Y. (2022). Acceptance of clinical artificial intelligence among physicians and medical students: A systematic review with cross-sectional survey. Front. Med, 9:990604. DOI: 10.3389/fmed.2022.990604
• Coun, M. J. H., Peters, P., Blomme, R. J., Schaveling, J. (2022). To empower or not to empower, that’s the question. Using an empowerment process approach to explain employees’ workplace proactivity. The International Journal of Human Resource Management, 33, 14:2829-2855, DOI: 10.1080/09585192.2021.1879204
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1):35-46.
• Filiz, E., Güzel, Ş., Şengül, A. (2022). Sağlık profesyonellerinin yapay zeka kaygı durumlarının incelenmesi. Journal of Academic Value Studies, 8(1):47-55. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/javs.57808
• Filiz, M., Karagöz, Y. (2024). Sağlık çalışanlarının mental iyi oluş düzeylerinin yapay zekâ kaygısı üzerindeki etkisi. J Health Pro Res, 6(2):105-114.
• Garip, S. (2023). Sosyal bilimlerde nicel araştırma geleneği üzerine kuramsal bir inceleme. International Journal of Social Science Research, 12(1), 1-19.
• Gillissen, A., Kochanek, T., Zupanic, M., Ehlers, J. (2022). Medical students' perceptions towards digitization and artificial intelligence: a mixed-methods study. Healthcare (Basel), 13;10(4):723. DOI: 10.3390/healthcare10040723.
• Gottlieb, L. N., Gottlieb, B., Bitzas, V. (2021). Creating empowering conditions for nurses with workplace autonomy and agency: how healthcare leaders could be guided by strengths-based nursing and healthcare leadership (SBNH-L). Journal of Healthcare Leadership, 169-181, DOI: 10.2147/JHL.S221141
• Guo, Y., Hao, Z., Zhao, S., Gong, J., Yang, F. (2020). Artificial intelligence in health care: Bibliometric analysis. J Med Internet Res. 29;22(7):18228. DOI: 10.2196/18228.
• Gümüş, E., Uysal Kasap, E. (2022). Sağlık ekosisteminde yapay zeka kaygı düzeyi: Hemşire örneklemi. JAIHS, 2(3):1-7.
• Güzel, Ş., Akman Dömbekci, H., Eren, F. (2022). Yapay zekânın sağlık alanında kullanımı: nitel bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(4):509-519. DOI: https://doi.org/10.34087/cbusbed.1140122
• Hoşgör, H., Bozkurt, Ş. A. (2023). Sağlıkta yapay zekâ ve robotlar hakkında kimler ne düşünüyor? kuşaklar üzerine bir araştırma. Social Sciences Research Journal, 12 (1): 13-25.
• Jafari, F., Salari, N., Hosseinian-Far, A, et al. (2021). Predicting positive organizational behavior based on structural and psychological empowerment among nurses. Cost Eff Resour Alloc, 19:38 DOI: https://doi.org/10.1186/s12962-021-00289-1
• Karagöz, B., İrge, N. T. (2023). The effect of personnel empowerment on organizational commitment and individual work performance: a research in the health sector. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 48:46-53.
• Karimian, G., Petelos, E., Evers, S. M. A. A. (2022). The ethical issues of the application of artificial intelligence in healthcare: a systematic scoping review. AI Ethics, 2:539-551. DOI: https://doi.org/10.1007/s43681-021-00131-7
• Kimiafar, K., Sarbaz, M., Tabatabaei, S. M., Ghaddaripouri, K., Mousavi, A. S., Raei Mehneh, M., Mousavi Baigi, S. F. (2023). Artificial intelligence literacy among healthcare professionals and students: A systematic review. Front Health Inform, 12:168. DOI: 10.30699/fhi.v12i0.524
• Kwak, Y., Ahn, J. W., Seo, Y. H. (2022). Influence of AI ethics awareness, attitude, anxiety, and self-efficacy on nursing students' behavioral intentions. BMC Nurs, 30;21(1):267. DOI: 10.1186/s12912-022-01048-0.
• Lambert, S. I., Madi, M., Sopka, S., Lenes, A., Stange, H., Buszello, C. P., Stephan, A. (2023). An integrative review on the acceptance of artificial intelligence among healthcare professionals in hospitals. NPJ Digit Med, 10;6(1):111. DOI: 10.1038/s41746-023-00852-5.
• Llorente‑Alonso, M., García‑Ael, C., Topa, G. (2024). A meta‑analysis of psychological empowerment: Antecedents, organizational outcomes, and moderating variables. Current Psychology, 43:1759-1784 DOI: https://doi.org/10.1007/s12144-023-04369-8
• Małys, L., Deszczyński, B. (2020). Psychological empowerment in healthcare units: an empirical analysis of public hospitals. Scientific Quarterly “Organization and Management”. 3: 51. DOI: 10.29119/1899-6116.2020.51.2
• Oliveira, M., Andrade, J. R., Ratten, V., Santos, E. (2023). Psychological empowerment for the future of work: Evidence from Portugal. Global Business and Organizational Excellence, 42(5):65-78.
• Orhan, M., Bülez, A. (2022). Sağlık personellerinin yapay zekâ ile ilgili düşüncelerinin değerlendirilmesi. Kesit Akademi Dergisi, 8(33):52-69.
• Salles, B. G., Dias, F. C. P., Perissotto, S., Andrade, J. C., Dini, A. P., Gasparino, R. C. (2021). Psychological empowerment of health professionals. Rev Gaúcha Enferm, 42(spe):20200050. DOI: https://doi.org/10.1590/1983- 1447.2021.20200050
• Seoni, S., Jahmunah, V., Salvi, M., Barua, P. D., Molinari, F., Acharya, U. R. (2023). Application of uncertainty quantification to artificial intelligence in healthcare: A review of last decade (2013–2023). Computers in Biology and Medicine. 165:107441, DOI: https://doi.org/10.1016/j.compbiomed.2023.107441.
• Spreitzer, G. M. (1995). Psychological empowerment in the workplace: dimensions, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 38(5):1442-1465.
• Sylvia Nabila, A. A., Kalimin, K. M., Dayang Haryani Diana, A. D., Jasmine, V. A. (2021). The mediating effect of psychological empowerment on leadership styles and task performance of academic staff. Leadership & Organization Development Journal, 42(5):763-782. DOI: https://doi.org/10.1108/LODJ-05-2020-0197
• Ta'an, W. F., Jumanah, A., Eman, A., Al-Dwaikat, T. N., Al-Faouri, I. (2020). Nursing empowerment: how job performance is affected by a structurally empowered work environment. JONA: The Journal of Nursing Administration, 50(12):635-641, DOI: 10.1097/NNA.0000000000000951
• Türkmen, İ., Çetin Aslan, E. (2023). COVID-19 pandemisinde sağlık sektöründe psikolojik güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1):169-184.
• Wang, X., Cheng, Z. (2020). Cross-Sectional Studies: Strengths, Weaknesses, and Recommendations. Chest, 158(1), Supplement, 65-71. https://doi.org/10.1016/j.chest.2020.03.012.
• Wang, Y. Y., Wang, Y. S. (2019). Development and validation of an artificial intelligence anxiety scale: an initial application in predicting motivated learning behavior. Interactive Learning Environments, 30(4):619–634. DOI: https://doi.org/10.1080/10494820.2019.1674887
• Yanık, A., Açar, V. (2020). Sağlık çalışanlarında psikolojik güçlendirme algısının sinerjik iklim algısına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31:61-75. DOI: https://doi.org/10.20875/makusobed.670432
• Yılmaz, Y., Uzelli Yılmaz, D., Yıldırım, D., Akın Korhan, E., Özer Kaya, D. (2021). Yapay zeka ve sağlıkta yapay zekanın kullanımına yönelik sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin görüşleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3):297-308.