Kesişimsellik Yaklaşımı Bağlamında Roman Kadınların İktisadi Hayata Katılımı: İzmir Örneği

Year 2021, Volume: 2 Issue: 69, 1073 - 1098, 01.01.2021

Fatma İlknur Akgül

Abstract

Bu çalışmanın amacı feminist persfektiften hareketle feminist literatür içinde gelişmiş olan kesişimsellik yaklaşımı bağlamında İzmir’de yaşayan Roman kadınların iktisadi hayata katılım sürecini anlamaya çalışmaktır. Konak, Karşıyaka ve Bergama ilçelerinde yaşayan Roman kadınları üzerinde gerçekleşen nitel çalışmada Roman kadınların yaşadığı kimlik kaynaklı çoklu ezilme sürecine odaklanılmıştır. Çalışma bulgularına göre Roman kadınının iktisadi yaşama katılma deneyimi, kadınların farklı ırk, kültür, etnik köken, din ve sınıf gibi kimliklerin kesişiminde ezildiğini ileri süren kesişimsellik yaklaşımının iddiasını desteklemektedir. Farklı kimliklere sahip olan kadın, toplumsal cinsiyet kimliğinin yanı sıra taşıdığı başat kimliğinden dolayı da ezilmektedir. Araştırmaya göre İzmir’de yaşayan Roman kadını, iktisadi yaşamda toplumsal cinsiyet kimliğinin yanı sıra başat kimliği olan Roman aidiyetinden dolayı da ezilmekte, dışlanmakta ve ayrımcılığa uğramaktadır

Keywords

Feminizm, Kesişimsellik, Roman Kadın, Çoklu Kimlik, Ekonomik Katılım.

Participation of Roma Women in Economic Life in the Context of Intersectionality Approach: The Case of Izmir

Abstract

Moving from a feminist perspective this study aims at understanding the process of participation of Roma women, living in Izmir, in economic life within the context of the intersectionality approach that developed within feminist literature. The research was conducted on Roma women living in Konak, Karşıyaka and Bergama districts through semi-structured indebted interviews and focuses on the identity-based multiple oppression process experienced by Roma women. According to the findings of the study, the experience of Roma women to participate in economic life supports the claim of intersectionality approach, which suggests that women are oppressed at the intersection of identities such as race, culture, ethnic origin, religion and class. A woman with different identities is oppressed not only because of her gender identity but also because of her dominant identity. According to the research, Roma women, living in İzmir, are oppressed, excluded and discriminated, in economic life, due to their Roma identity beside their gender identity

Keywords

Feminism, Intersectionality, Roma Woman, Multiple Identity, Economic Participation.

References

• Ahmed, S. (2006) Queer Phenemenology, London: Duke University Press.
• Aşkın, U. (1992) “Çingeneler ve Sosyal Politika-2”, Çalışma Ortamı Dergisi, 121, 14-17.
• Ataman, H. ve Vural, H. S. (2007), Ayrımcılığa Karşı Uluslararası İnsan Hakları Mevzuatı, Ankara: İnsan Hakları Gündemi Derneği Yayını.
• Avcıl, C. (2020) Kesişimsellik: Feminizmde Kapsam Genişlemesine Doğru, eŞarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 12(4), 1290-1312.
• Aydın, K. vd. (2019) Türkiye’de Romanlar: Bir Kimlik Ekonomisi, Ankara: Tübitak Proje No: 116R050.
• Bora, A. (2017) Kesişimsellik, Birikim Dergisi, 3. https://biriki mde rgisi.com /haftalik/8225/k esisimsellik (23.01.2021).
• Bora, T. vd., (2011) Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği, İstanbul: İletişim Yayınları
• Burke, J. S. and Stets, J. (2020) Identity Theory and Social Identity Theory, Social Psychology Quarterly 63(3), 224.
• Cankara, M. (2019) “Buçuk Bir Millet” e Dair Karamanlıca Bir Yazı, Toplumsal Tarih Dergisi, Nisan, 4-7.
• Collins, P. H. (2004) Black Sexual Politics: African Americans, Gender, And The New Racism, New York and London: Routledge.
• Condor, S. (1990) “Social Stereotypes And Social İdentity”, D. Abrams and M. A. Hogg (der.) Social İdentity Theory: Constructive And Critical Advances içinde, London: Harvester Wheat Sheaf, 230-251.
• Crenshaw, K. (1989) “Demarginalizing The İntersection Of Race and Sex: A Black Feminist Critique Of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory And Antiracist Politics”, University of Chicago Legal Forum, 1, 139-167.
• Crenshaw, K. (2011) “Demarginalising The Intersection Of Race And Sex: A Black Feminist Critique Of Anti-discrimination Doctrine, Feminist Theory, And Anti-Racist Politics”, Lutz, H., Maria, T., Vivar, H., ve Supik, L. (der.) Framing Intersectionality: Debates On A Multi-Faceted Concept İn Gender Studies içinde, England: Ashgate Publishing, 25-42.
• Cukrowska E. and Kocze, A. (2013) Interplay Between Gender and Ethnicity: Exposing Structural Disparities of Romani Women, Bratislava: UNDP Bratislava Regional Centre.
• Çaha, Ö. (2017) Sivil Kadın: Türkiye’de Kadın ve Sivil Toplum, Ankara: Savaş Yayınevi.
• Çapar, G. (2019) Kesişimsellik: Postmodern Feminist Bir Yaklaşım, Hukuk Kuramı, 6(3), 1-31.
• Çelik, K. ve Tar, Y. Y. (2016) “Samsun’da Evlere Temizliğe Giden Roman Kadınlar: Enformel Sektörde Çalışmanın Yükü Nelerden Hafif?”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 48, 59-86.
• Çetin, B. I. (2017) “Kimlikleriyle Romanlar: Türkiye’deki Roman Vatandaşlara Yönelik Sosyal İçerme Ulusal Strateji Belgesi ve Birinci Aşama Eylem Planı’nın Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 85-111.
• Davis, K. (2008) “Intersectionality as Buzzword: A Sociology of Science Perspective on What Makes A Feminist Theory Successful”, Feminist Theory, 9(1), 67-85.
• De Beauvoir, S. (1971) Kadın 1: Genç Kızlık Çağı (çev. B. Onaran), İstanbul: Payel Yayınevi.
• Demirtaş, H. A. (2003) “Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar”, İletişim Araştırmaları, 1(1), 123-144.
• Douglas, M. (1966) Purity and Danger: An Analysis of Consepts of Pollution and Taboo, London: Routledgeve.
• EU-FRA, (2013) “The Situation of Roma Women: FRA Data Analysis”. European Union Agency For Fundamental Rights, https:// fra.europa.eu/ en/ news/ 2013/ situation-roma- women- fra-data-analysis (04.01. 2021).
• Evrensel Gazetesi, “Gıda-İş: Dardanel’de Etnik Ayrımcılık Yapıldı, Roman Kadınlar İşe Alınmadı”, Evrensel Gazetesi, https://www.evrensel.net/haber/414952/gida-is-dardanelde-etnik-ayrimcilikyapildi-roman-kadinlar-ise-alinmadi (25 Eylül 2020).
• Fazla, S. (2020) “Çalışma Yaşamında Roman Kadınlarının Ötekileştirilmesi”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü İşletme Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Foucault, M. (2018) Cinselliğin Tarihi (çev. H. U. Tanrıöver), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Goffman, E. (2014) Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar, (çev. L. Ünsaldı), İstanbul: Heretik Yayıncılık.
• Gökçe, D. (2019) “Cinsiyet, Etnik Köken ve Sınıf Kesişiminde Roman Kadınların Kamusal Alana Katılım Sorunsalı”, International Social Sciences Studies Journal, 5(30), 879-891.
• Haber Ekspres. “İlk Roman Kadın Derneği Konak'ta Açıldı”. Haber Ekspress. https://www.haberekspres.com.tr/izmir/ilk-roman-kadin-dernegi-konak-taacildi-h99225.html (04.01. 2020).
• Hankivsky. O. (2012) An Intersectionality-Based Policy Analysis Framework, (Hankivsky, O. (edt.) “Why Intersectionality Matters for Health Equity and Policy Analysis” içinde, Vancouver, BC: Institute for Intersectionality Research and Policy, Simon Fraser University.
• Heywood, A. (2010) Siyasi İdeolojiler (çev. Ş. Akın), Ankara: Adres Yayınları. hooks, b. (2012) Feminizm Herkes İçindir: Tutkulu Politika, (çev. Z. Demirsu Ve O. Günay), İstanbul: BGST Yayınevi.
• İnsan Hakları Derneği, “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi”, 10 Aralık, 1948. http://www.ihd.org.tr/insan-%20haklari-evrensel-%20beyannames (11.12.2020).
• Jasbir K. P. (2017) I Would Rather Be a CyborgThan a Goddess: Becoming Intersectional in Assemblage Theory, New York: Routledge.
• Kılıç, K. (2017) “Tenekeden Öğrenen Modernizm: İzmir Ege Mahallesi Sosyal Konutları”, Mimarlık Dergisi, 5-6, 74-79
• Koç, S. vd. Romanlara Karşı Ayrımcı Deyiş, Deyim ve Atasözleri, Ayrımcı Sözlük, http://ayrimcisozluk. blogspot.com / 2012/ 02 /romanlara -kars- ayrmcdeyim-deyis –ve. html (20.01.2021).
• Kolukırık, S. (2006) “Sosyolojik Perspektiften Türk(iye) Çingeneleri: İzmir Çingeneleri Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-24.
• Koptekin, D. (2013) “Roman Çocuklarında Kendi Kimliklerini Tanımlama Biçimleri: İzmir Tepecik Örneği”. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Lutz, H. vd. (2011) “Framing Intersectionality: A Introduction”, Framing Intersectionality: Debates on a MultiFaceted Concept in Gender Studies içinde, Lutz, H. Maria, T. Vivar, H. ve Supik, L. (der.) England: Ashgate Publishing, 1-22.
• Maalouf, A. (2017) Ölümcül Kimlikler (çev. A. Bora), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mitchell, J. Ve Oakley, A. (1998) Kadın ve Eşitlik (çev. F. Berktay), İstanbul: Pencere Yayınları.
• Neuman, W. L. (2012) Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar I‐II. Cilt (çev. S. Özge), İstanbul: Yayın Odası Yayınları.
• Nişancı, Ş. Ve Işık C. (2012), “Etnisite Algısının Siyasal Tercihler Üzerine Etkisi: Kars İli Kağızman İlçesi Üzerine Bir Çalışma”, II. Bölgesel Sorunlar Ve Türkiye Sempozyumu, 1-2 Ekim, 109-133.
• Oğuz, H. (2019) “Siyahi Mücadele Bağlamında Angela Davıs’in Hayatı ve Kuramı Arasındaki Bağ”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Özateşler, G. (2016) Çingene, Türkiye’de Yaftalama ve Dışlayıcı Şiddetin Toplumsal Dinamiği, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir, M. (2010) “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323‐ 343.
• Özkan, A. R. (2000) Türkiye Çingeneleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane B
• Özkazanç, A. (2017) “Türkiye’de Kadın Hareketi ve Kesişimsellik Yaklaşımı Kesişimsellik Tartışması”, Duvarları Yıkmak, Köprüleri Kurmak: Yeni Küresel Feminizmin Yükselişi ve İmkânları, içinde İstanbul: Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği, 24-36.
• Sarıgöl, P. (2013) “Kesişimsellik Teorisi Bağlamında Kadın Deneyimleri: Almanya’daki Türkiyeli Göçmen Kadınlar”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Shields, S. A. (2008) “Gender: An İntersectionality Perspective”, Sex Roles, 59(5), 301-311.
• Stiglitz, J. E. (2015) Eşitsizliğin Bedeli, Bugünün Bölünmüş Toplumu Geleceğimizi Nasıl Tehlikeye Atıyor? (çev. O. İşler), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şen, B. ve Şen, A. A. (2019) Türkiye’de Roman Kadın İstihdamı: Zorluklar, Dirençler, Destekler, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Taş. G. (2016) Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri, Akademik Hassasiyetler, 163-175.
• Tumin, M.M. (1964) “Ethnic Group” maddesi, . Gould ve W. L. Kolb (ed.), A Dictionary of The Social Sciences içinde, New York: The Free Press, 244.
• Turner, J. (1987) Rediscovering The Social Group: A şelf Categorization Theory, Oxford: Basil Blakcwell.
• Turner, J. Ve Brovvn, R. (1978) “Social status, cognitive alternatives and intergroup relations”, H. Tajfel, (der.) Differentiation Betveen Social Groups: Studies İn The Social Psychology Of İntergroup Relations, içinde, London: Academic Press, 201-300.
• Turner, J. C. (1975) “Social comparison and social identity: Some prospects for intergroup behaviour”, European Journal of Social Psychology, 5, 5-34.
• Wollstonecraft, M. (2012) Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi, (çev. D. Hakyemez), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Umur, A. (2012) “Çingeneler ve Sosyal Politika -2”, Çalışma Ortamı Dergisi, 12, 14.
• Uzpeder, E. (2008) Biz Buradayız! Türkiye’de Romanlar, Ayrımcı Uygulamalar ve Hak Mücadelesi, İstanbul: Mart Matbaacılık.
• Yaprak, M. (2015) “Etiketleme Kuramı Çerçevesinde Çingene Etnisitesinde Kirlilik ve Sosyal Dışlanmışlık Algısı (İzmir Tepecik Örneği)”. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Yayak, A. (2018) “Etnik Kimlik Algısının Dört Boyutu”, İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 778-788.
• Yuval-Davis, N. (2006) “Intersectionality and Feminist Politics”, European Journal of Women's Studies, 13 (3), 193-209.
• Zinn, M. B. Vd. (2010) Gender through the Prism of Difference, New York: Oxford University Press.