İnşaat Sektöründe İş Güvenliği Uzmanları Açısından Yüksekte Çalışma Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Year 2020, Volume: 3 Issue: 66, 1429 - 1460, 01.01.2020

Namık Hüseyinli , Şefika Çulha

Abstract

İnşaat sektöründe yüksekte çalışmaya bağlı iş kazalarının sayısı ve olumsuz sonuçları giderek artış göstermektedir. Yüksekte çalışma standartlarına uyulmaması, bu artışın temel sebebi olup olmadığı sorusunu akıllara getirmektedir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı yüksekte çalışma uygulamalarında standartlara uyulup uyulmadığını iş güvenliği uzmanları gözüyle araştırmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için gerekli olan veriler, çevrimiçi ortama aktarılan anket yardımıyla sosyal medya paylaşım ağına üye olan 101 iş güvenliği uzmanından toplanmıştır. Yüksekte çalışma standartları ekipman, temizlik/düzen, çalışanlar, yönetim faaliyetleri ve eğitim/bilgilendirme değerlendirilmiştir. Nicel istatistikî tekniklere dayalı yapılan analizler sonucunda yüksekte çalışma standartlarına uyulup uyulmaması iş güvenliği uzmanlarının demografik ve mesleki özelliklerine göre değişiklik göstermesine rağmen gerek işverenlerin gerekse de çalışanların eğitim/bilgilendirme dışındaki boyutlar ile ilgili standartlara uymadıkları tespit edilmiştir. Elde edilen bu bulgular doğrultusunda sektörde çalışan uygulamacılar için öneriler getirilmiştir

Keywords

Yapı işleri, İnşaat, Yüksekte çalışma standartları, İş güvenliği, İş güvenliği uzmanları

Evaluation Of Working at Height Practices in the Construction Sector From the Perspective of Occupational Safety Specialists

Abstract

The number and negative outcomes of workplace accidents due to working at height in the construction sector are gradually increasing. Failure to comply with working at height standards raises the question of whether it is a principal cause of the increase. The purpose of this work is therefore to investigate the adherence to standards in working at height practices from the occupational safety specialists’ point of view. The data required to achieve this objective was collected from 101 occupational safety specialists who are members of the social media sharing network through the online questionnaire survey. Working at height standards have been evaluated in five dimensions: equipment, cleanliness/layout, employees, management activities and training/information. Although the result of the analysis based on quantitative statistical techniques has determined that adherence to working at height standards varies according to the demographic and professional characteristics of the occupational safety specialists, it was found that both employers and employees do not comply with the standards of dimensions other than training/information. In the light of these findings, the recommendations have been made for workers in the industry

Keywords

Building works, Construction, Working at height standards, Occupational safety, Occupational safety specialists

References

• AKBOĞA KALE, Ö., DİKMEN, S. Ü., GÜRCANLI G. E., BAYRAM İ., BARADAN S. (2018). İş Güvenliği Uzmanlığı Sisteminin Gelişimi Üzerine Bir Alan Çalışması, BAUN Fen Bil. Enst. Dergisi, 20 (2), 177-190.
• Akçay, H.M. (2013). Geomatik Mühendisliğinde İş Güvenliği. (Yüksek Lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksöyek, A. R. (2002). Türk İnşaat Sektöründe İş Kazalarının ve İş Güvenliği Sorununun İncelenmesi. (Doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altın, M., Kapıdaş, İ. F., Lorasokkay, M. A. (2017). Hatalı Kurulan Kalıp ve İskeleler Sonucu Meydana Gelen İş Kazalarının İnşaat Maliyetine ve Ülke Ekonomisine Olan Etkileri. Selçuk-Teknik Dergisi, 16 (2), 55-70.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. (4.Baskı). Sakarya Kitabevi: Sakarya.
• Arıkan, A.M. (2008). İnşaat İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği, 4. Ulusal Çatı & Cephe Kaplamalarında Çağdaş Malzeme ve Teknolojiler Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Aydınlı, İ. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk. (1.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Baradan, S., Akboğa, Ö., Çetinkaya, U., Usmen, M.A. (2016). Ege Bölgesindeki İnşaat İş Kazalarının Sıklık ve Çapraz Tablolama Analizleri. İmo Teknik Dergi, 27 (1), 7345-7370.
• Baran, Y. ve Esen, Y. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Yüksekte Çalışma. 8. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Bartlett, R.K. (2001). The Relationship Between Training and Organizational Commitment: A Study in the Health Care Field. Human Resource Development Quarterly, 12 (4), 335-352.
• Bayraktar, E.A. ve Bayraktar, D. (2017). Yapım İşlerinde Dış Cephe İş İskelelerine Yönelik Yasal Düzenlemeler ve Uygulama Örnekleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8 (1), 8-18.
• Bostancı, S.Y. (2016). İnşaatlarda Standartlara Uygun Cephe İskelesi Kullanımının İş Güvenliği Açısından İncelenmesi. (İş sağlığı ve güvenliği uzmanlık tezi). T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• CAMKURT, Mehmet Zülfi. (2013). Çalışanların Kişisel Özelliklerinin İş Kazalarının Meydana Gelmesi Üzerindeki Etkisi, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 6 / Cilt: 25, Sayı: 1-2, Mayıs - Ağustos - Kasım 2013, 70-101.
• Ceylan, H. (2014). Türkiye’de İnşaat Sektöründe Meydana Gelen İş Kazalarının Analizi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 6 (1), 1-6.
• Chan, A. P., Wong, F. K., Yam, C. H. M., Chan, D. W., Kwok, W. K. A., Chan, E. H. & Cheung, E. (2006). Construction safety involving working at height for residential building repair and maintenance: final report of the CII-HK research project.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2014). Yapı İşlerinde Güvenli Çalışma. https://www.csgb.gov.tr/media/6110/isg12.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2018)
• Çavuş, A. ve Taçgın, E. (2016). Türkiye’de inşaat sektöründeki iş kazalarının sınıflandırılarak nedenlerinin incelenmesi. Academic Platform Journal of Engineering and Science, 4 (2), 13-24.
• Çelik, Ş. (2007). Türk İnşaat sektörü ve İnşaat Sektörünün Ülke Ekonomisine Etkilerinin Araştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, M. ve Gögül, P.K. (2015). Türkiye’de İş Kazaları ve İşçi Ölümlerinin Ekonomik Boyutu ve Politika Önerisi. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 51 (1), 1- 29.
• Dikmen, S.Ü., Tüzer, F.S., Yiğit, S. (2011). 4857 Sayılı Yasa ve İnşaat Şantiyelerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yaklaşımları. Türkiye Mühendislik Haberleri, 469 (5), 25- 31.
• Duman, E. ve Etiler, N. (2013). İnşaat Sektörü ve İşçi Sağlığı. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 13 (48), 30-38.
• Ercan, A. (2010). Türkiye’de Yapı Sektöründe İşçi Sağlığı ve Güvenliğinin Değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, 13 (1), 49-53.
• Erdiş, E., Coşkun, H., Gerek, İ.H. (2011). Yapım İşlerinde İskele Kurulumu ve İş Güvenliği İlişkisi. 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale, 285-292.
• Erdoğan, Ç. (2016). İşveren ve İşveren Vekilinin İş Kazasından Doğan Cezai Sorumluluğu. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Eren, E. (2001). Yönetim ve Organizasyon: Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar. (5. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Eroğlu, A. (2008). Faktör Analizi. Şeref Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri içinde (s.321). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Ertekin, Y. (2014). İnşaat İskelelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği. (İş Sağlığı Ve Güvenliği Uzmanlık Tezi). T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Gerek, İ.H. ve Erdiş, E. (2011). İnşaat İşlerinde Teknik Personelin İşin Tehlikeleri Konusunda Görüşlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. 3. İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale, 213-221.
• Gerek, N. (2006). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınevi.
• Görücü, M.N. ve Müngen, U. (2011). Yapı İş Kolunda Devletin İş Sağlığı ve Güvenliği Denetimi ve “İnşaatlarda Yüksekten Düşmelerin Önlenmesi Projesinin” Değerlendirilmesi. 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale, 97-108.
• Günay, C.İ. (2016). İş Davaları. (5.Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Gürcanlı, G.E. (2008). Dünyada ve Türkiye’de İş Güvenliğinde Gelinen Durum ve İnşaat Sektörü. TMMOB Ölçü Dergisi, 90-99.
• Gürcanlı, G.E. (2013). İnşaat Sektöründe Gerçekleşen Ölüm ve Yaralanmaların Analizi. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 13 (48), 20-29.
• Güremen, L. (2016). Amasya Kenti Özelinde Yapı Dış Cephe İskelelerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Yönüyle Değerlendirilmesi. Technological Applied Sciences (NWSATAS), 11 (4), 110-138.
• Hafızoğlu, E. (2006). Bina Yapımında Yaşanan Kazalar ve Bir Risk Değerlendirme Çalışması. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hair, J. F., Babin, B., Money, A.H., Samouel, P. (2003). Essentials of Business Research Methods. United States of America: John Wiley & Sons.
• Hinkin, T. R. (1995). A Review of Scale Development Practices in the Study of Organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988.
• ILO Türkiye Ofisi (2015a). Türkiye’nin Onayladığı İş Sözleşmeleri, 155 No'lu İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme, 1981. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by- turkey/WCMS_377299/lang--tr/index.htm (Erişim Tarihi: 26.04.2018)
• ILO Türkiye Ofisi (2015b). Türkiye’nin Onayladığı İş Sözleşmeleri, 167 No'lu İnşaat İşlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 1988. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by- turkey/WCMS_377308/lang--tr/index.htm (Erişim Tarihi: 27.04.2018)
• İş Sağlığı ve Güvenliği Meclisi (2018). İş Cinayetleri Raporları. http://guvenlicalisma.org/19796-hangi-savasta-bu-kadar-arkadasimizi- kaybediyoruz-2018-yilinda-en-az-1923 , (Erişim Tarihi: 23.09.2019)
• İşsever, B.T. (2015). Güvenli İskele Sistemleri. (Yüksek lisans tezi). Gediz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Karaman, A.E., Çivici, T., Kale, S. (2011). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin İnşaat Sektöründeki Yeri ve Önemi. 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale, 85-95.
• Karaman, H. I. Ö. (2013). Düşme Tehlikesi Olan İşlerde İşçilerin Nörolojik İzlemi. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 13 (47), 31-38.
• Kayış, A. (2008). Güvenilirlik Analizi (Reliability Analysis). Ş. Kalaycı (Ed.). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• KILKIŞ, İ. ve ALPER, Y. (2015). 6331 Sayılı Kanun’da İş Güvenliği Uzmanlığı: Nitelikleri, Görevlendirilmeleri ve Yetkilendirilmeleri, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, Sayfa 32-67.
• Kılkış, İ. ve Demir, S. (2012). İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir İnceleme, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 23-47.
• Koç, M. ve Akbıyık, N. (2011). Türkiye’de İş Kazalarının Maliyetleri ve Çözüm Önerileri. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2 (2), 129-175.
• Kürklü, G. ve Görhan, G. (2014). Mevzuatta Yapılan Yeni Değişiklikler ile Yüksekte Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği. 7. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Lewis, B. R., Templeton, G. F. ve Byrd, T. A. (2005). A Methodology for Construct Development in MIS Research. European Journal of Information Systems, 14 (4), 388-400.
• Matsunaga, M. (2010). How to Factor-Analyze Your Date Right: Do’s, Don’ts, and How-To’s. International Journal of Psychological Research, 3(1), 97-110.
• Metinsoy, T. ve Müngen, U. (2011). İnşaat Sektöründe İş Güvenliği Yönetimi ve Genel İş Güvenliği Performansı İlişkisinin Değerlendirilmesi Yöntemi. 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale, 143-156.
• Mıstıkoğlu, G., Erdiş, E., Genç, O., Yıldız, O. (2015). Çatı ve Cephe Kaplamalarında Yüksekten Düşmeyi Etkileyen Faktörlerin Analizi. 5. İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği
• Müngen, M.U. (2011). İnşaat Sektörümüzdeki Başlıca İş Kazası Tipleri. Türkiye Mühendislik Haberleri, 469, 32-39.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill Company.
• Ongel, K., Katırcı, E., Uludağ, H., Mergen, H., Uzun, E., Kişioğlu, A.N. (2008). Yapılmış Yayınlara Göre Yüksekten Düşme Olgularının İncelenmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 175-180.
• Özveri M. (2018). Türkiye’de Meslek Hastalıkları Alanında Yaşanan Hukuki Açmazlar, Çalışma ve Toplum, Sayı: 57, Cilt: 2, 749-785.
• Özveri, M. (2015). İşçi Sağlığı, İş Güvenliği ve İş Cinayetleri, İstanbul.
• Parasuraman, A., Zeithaml, V. A., Berry, L. L. (1988). SERVQUAL: A Multiple-Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality. Journal of Retailing, 64, 12-37.
• Peşan, S. (2011). Yapı İşlerinde Yüksekten Düşmeyi Önleme Sistemleri. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Sharma, S. (1996). Applied Multivariate Techniques. New York: John Wiley & Sons Inc.
• Sosyal Güvenlik Kurumu (2018). SGK İstatistik Yıllıkları, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_ yilliklari (Erişim Tarihi: 02.06.2020)
• Sökmen, A. (2010). Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Detay Yayıncılık.
• TMMOB Makina Mühendisleri Odası, İş Sağlığı ve İş Güvenliği, Mart 2018, Ankara, Yayın No: MMO/689, https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/gonderi_dosya_ekleri/ isgraporu2018.pdf, (Erişim Tarihi: 10.06.2020).
• Türkmen, N., Şenel, B., Şam, B., Üzün, İ. (2005). İstanbul’da İş Kazasına Bağlı Ölümler. Adli Tıp Dergisi, 19 (3), 29-36.
• Tüzer, F.S. (2012). İstanbul Genelinde İnşaat İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Usmen, M. ve Baradan, S. (2011). İnşaat Sektöründe İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Alanındaki İyileştirmeleri Etkileyen Faktörler: ABD Örneği. Mühendislik Haberleri, 469- 2011 (5), 40-48. Türkiye
• Uzun, M ve Müngen, U. (2011). Çalışma Ortamında Ergonomik Koşulların İşçi Sağlığı ve İş Kazaları Açısından Önemi. 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale, 311-319.
• Uzun, M. ve Gürcanlı, G.E. (2015). İnşaatlarda İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetimi. 5. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, İzmir, 41-50.
• Uzun, M. ve Yaman, S. (2015). İnşaatlarda Kullanılan Güvenlik Korkuluklarının Mevzuat ve Ts Normlarına Göre İncelenmesi. 5. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
• Ünal, M.Ö. ve Aykaç, B. (2010). Yapı İşlerinde Asansör Kazaları ve Güvenlik Önlemleri. International Journal Of Engineering Research And Development, 2 (2), 13- 19.
• Walker, J. T. ve Maddan, S. (2009). Statistics in Criminology and Criminal Justice. Jones and Bartlett Publishers, LLC.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2007). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, F. ve Tan, O. (2015). Bir İnşaat Şantiyesinde İş Kazalarının Neden Olduğu İş-Günü Kayıplarının İşverene Maliyetinin Belirlenmesi. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7 (14), 143-156.
• Yüksel, A. ve Yüksel, F. (2004) Turizmde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Turhan Kitabevi: Ankara.