İstanbul’da Evde Bakım Hizmetlerinde Çalışan Göçmen Kadınlar ve Ev Sahipleri: Mikro-Siyaset Pratiği Olarak Duygulara Bakmak

Year 2021, Volume: 4 Issue: 71, 2903 - 2934, 01.01.2021

Fatma Önder

Abstract

Bu çalışma İstanbul’da ev bakım hizmetlerinde çalışan göçmen yabancı kadınlarla ev sahiplerinin küresel kapitalizmin bu evresinde yeni bir ilişkilenme biçimi/karşılaşma mekanı olarak ev içinde, bu yeni konumlarla bağlantılı olarak ürettikleri yeni öznellikleri tartışmayı hedeflemektedir. Küreselleşme, ulusaşırı göç, akış mekanları, enformel ağlar, enformel emek vb. makro kavramlar üzerinden anlatısallaştırılan bakım emeği konusuna en mikro düzeyde göçmen kadın çalışanlar ve işverenlerinin ilişkileri üzerinden odaklanmaktadır. Çalışma, İstanbul’da ev de bakım hizmetlerinde çalışan, eski Sovyet ülkelerinden gelen göçmen kadınların kendilerini, çalıştıkları hanelerde ev sahibi kadınlarla ve baktıkları çocuklarla ilişkileri üzerinden üretme biçimleriyle, ev sahibi kadınların bu karşılaşmada inşa ettiği öznelliğin nasıl biçimlendiği sorularını sormaktadır. Özellikle ‘duygusal emek’ kavramı işe koşularak duyguların bir siyaset biçimi olarak hayatı sürdürmede ve meşrulaştırmada etkisi üzerinde durulmaktadır. İlgili literatürdeki para, piyasalar ve işgücü akışı üzerine yoğunlaşan ve kadınların yaşadığı döngüsel göçün bireysel insan ilişkileri ve duygular üzerinde ne gibi etkileri olduğuna dair çok az şey söyleyen ana akım makro anlatıların görünmez kıldığı duygular boyutu gündeme getirilmektedir

Keywords

Göçmen Kadınlar, Ev Hizmetleri, Kadın Emeği, Duygusal Emek, Mikro-Siyaset.

Migrant Women Domestic Workers in Istanbul: Researching Emotions as Micro-political Practices

Abstract

This study aims to discuss the new subjectivities of the migrant women workers in Istanbul, produced in relation to the encounter with the householders in the house as a place of encounter at the new stage of global capitalism. It focuses on the ways in which the care work - that is conceptualized through the terms such as globalisation, transnational migration, space of flow, informal networks, informal labour etc., - have been perceived by the migrant women worker and the householders in the micro level. It questions the forms of self-reproduction performed by the migrant women domestic workers mostly from former Soviet Union countries with regard to their relations with householder women and the children they look after, and new forms of subjectivities produced by the householders through these encounters. Herein, the notion, 'emotional labour', comes into play, in order to analyse the role of emotions as a form of politics for survival and legitimization. Thus, this study aims to highlight, the influences of the women circular migration on personal human relations and emotions, a phenomenon, rendered invisible by the mainstream macro narratives, which basically focus on the money, markets and flow of labour yet say only a few on the emotional dimension.

Keywords

Migrant Women, Domestic Work, Female Labour, Emotional Labour, Micro-Politics.

References

• Akalın, A. (2010) “'Yukarıdakiler-Aşağıdakiler': İstanbul'daki Güvenlikli Sitelerde Göçmen Ev Hizmetlisi İstihdamı”, içinde (ed.) Barbara Push ve Tomas Wilkoszewski, Türkiye'ye Uluslararası Göç: Toplumsal koşullar, bireysel yaşamlar, (çev. Mutlu Çomak Özbatır), İstanbul: Kitap Yayınevi, s.111- 134.
• Anderson, B. (2001) “Just Another Job? Paying for Domestic Work” içinde (ed.) Caroline Sweetman, Gender, Development, and Money, London: Oxfam, s. 25-33.
• Anderson, B. (2003) “Just Another Job? Commodification of Domestic Labor” içinde (ed.) Barbara Ehrenreich ve Arlie Russell Hochschild, Global Women, Nannies, Maids and Sex Workers in the New Economy, New York: Metropolitan Books, s. 104-114.
• Bora A. (2005) Kadınların Sınıfı. Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2003) “Yeni Yoksulluk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi”, içinde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı için Hazırlanan Proje Raporu, Ankara: BMKP.
• Burawoy, M. (2000) “Grounding Globalization”, içinde (ed.) Michael Burawoy, Joseph A. Blum, Sheba George, Zsuzsa Gille, Millie Thayer, Global Ethnography: Forces, Connections, and Imaginations in a Postmodern World, Berkeley: University of California Press, s. 337-350.
• Can, Ş. (2009) The ‘Governmental’ Betrayal of the Sovereign: A LegalAnthropological Study on Neoliberal Social Inequality and Narrative Subjectivization Among the Migrants of Sultanbeyli, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Chakrabarty, D. (2005) “A Small History of Subaltern Studies”, içinde (ed.) Henry Schwarz ve Sangeeta Ray, A Companion to Postcolonial Studies, Oxford: Blackwell Publishing, s. 467-485.
• Chatterjee, P. (2006) Mağdurların Siyaseti: Halk Siyaseti Üzerine Düşünceler, (çev. Veysel Fırat Bozçalı), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doğan, S. (2012). Symbolic Boundaries, Imagined Hierarchies: A Case Study of ‘Soviet’ Female Domestic Workers in Istanbul, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
• Dedeoğlu, S. (2011) “Türkiye’de Göçmenlerin Sosyal Dışlanması: İstanbul Hazır Giyim Sanayinde Çalışan Azerbaycanlı Göçmen Kadınlar Örneği”, SBF Dergisi, 66(1), 27-48.
• Dedeoğlu, S. ve Ekiz Gökmen, Ç. (2020) “Göç Teorileri, Göçmen Emeği ve Entegrasyon: Kadınların Yeri”, içinde (ed.) Kristen Biehl ve Didem Danış Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi (SU Gender) ve Göç Araştırmaları Derneği (GAR) ortak yayını,s. 18-38.
• Eder, M. (2007) “Moldovyalı Yeni Göçmenler Üzerinden Türkiye'deki Neoliberal Devleti Yeniden Düşünmek”, Toplum ve Bilim, Sayı:108, 2007, s.129-142.
• Ehrenreich, B. ve Hochschild A. R. (2003) “Introduction” içinde (ed.) Barbara Ehrenreich ve Arlie Russell Hochschild, Global Women, Nannies, Maids and Sex Workers in the New Economy, New York: Metropolitan Books, s.1-15.
• Gallotti, M., & Branch, I. L. M. (2015). Migrant Domestic Workers Across the World: Global and Regional Estimates, Geneva: International Labour Organization.
• Gürbilek, N. (2015) Sessizin Payı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Hochschild, A. R. (2000), “Global Care Chains and Emotional Surplus Value”, içinde (ed.) Will Hutton ve Anthony Giddens, Global Capitalism, New York: The New Press, s. 130-147.
• Hochschild, A. R. (2003) “Love and Gold”, içinde (ed.) Barbara Ehrenreich ve Arlie Russell Hochschild, Global Women, Nannies, Maids and Sex Workers in the New Economy, New York: Metropolitan Books, s. 15-30.
• İçduygu, A. ve Aksel, D. A. (2012) Türkiye’de Düzensiz Göç, Ankara: Uluslararası Göç Örgütü Türkiye Ofisi.
• İKGV. Türkiye’de Göçmen Olmak-Göçmen İşçiler Araştırması Raporu, Yayına Haz. Ş.E. Tuba Dündar ve Elif Özer, 2015.
• ILO (2015) ILO Global Estimates on Migrant Workers, Results and Methodology, Special Focus on Migrant Domestic Workers, Geneva: International Labour Office.
• Kalaycıoğlu, S. ve Rittersberger-Tılıç, H. (2001) Cömert “Abla”ların Sadık “Hanım”ları. Evlerimizdeki Gündelikçi Kadınlar, İstanbul: Su Yayınları.
• Kaşka, S. (2007) “Ev içi Hizmetlerin Küreselleşmesi ve Türkiye'deki Göçmen Kadınlar”, (ed.) F. Aylan Arı, Türkiye'de Yabancı İşçiler Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri, İstanbul: Derin Yayınları, s. 225-240.
• Keough, L. (2007) “Globalizing 'Postsocialism': Mobile Mothers and Neoliberalism on the Margins of Europe”, Anthropological Quarterly, Sayı: 79 (3), s. 431-461.
• Kofman, E. (2004) “Gendered Global Migrations: Diversity and Stratification”, International Feminist Journal of Politics, 6(4): 643–665.
• Lordoğlu, K. (2015) “Türkiye’ye Yönelen Düzensiz Göç ve İşgücü Piyasalarına Bazı Yansımalar” Çalışma ve Toplum, (44), 29-44.
• Misra, J., Woodring, J., & Merz, S. N. (2006) “The Globalization of Care Work: Neoliberal Economic Restructuring and Migration Policy”, Globalizations, 3(3), 317-332.
• Mitchell, T. (2001) Mısır'ın Sömürgeleştirilmesi, (çev. Zeynep Altıok), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nyberg–Sørensen, N., Hear, N. V., & Engberg–Pedersen, P. (2002) “The Migration– Development Nexus Evidence and Policy Options State–of–the–Art Overview” International Migration, 40(5), 3-47.
• Özyeğin, G. (2004) Başkalarının Kiri. Kapıcılar, Gündelikçiler ve Kadınlık Halleri, (çev. Suğra Öncü), İstanbul:İletişim Yayınları.
• Said, E. (2014) Şarkiyatçılık, (çev. Berna Ülner), İstanbul: Metis Yayınları.
• Sassen, S. (2000) “Women's Burden: Counter Geographies of Globalization and the Feminization of Survival”, Journal of International Affairs, 2 (53), s. 503- 524.
• Sassen, S. (1989) Globalization and Its Discontents, New York: The New Press.
• Toksöz, G. ve Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2012) “Is Migration Feminized? A Gender- and Ethnicity-Based Review of the Literature on Irregular Migration to Turkey” içinde (ed.) Seçil Paçacı Elitok ve Thomas Straubhaar, Turkey, Migration and the EU: Potentials, Challenges and Opportunities, Hamburg: Hamburg University Press, s. 85-113.
• Ünlütürk Ulutaş, Ç. Ve Kalfa, A. (2009) “Göçün Kadınlaşması ve Göçmen Kadınların Örgütlenme Deneyimleri” Fe Dergi 1/2 (2009): 13-28.
• Yeates, N. (2004) “Global Care Chains: Critical Reflections and Lines of Enquiry”, International Feminist Journal of Politics, 6 (3), s. 369–391.
• Yetişkin, E. (2010) “Postkolonyal Kavramlar Üzerine Notlar”, Toplumbilim, Sayı:25, s. 15-21.