Kadro: Bir ‘Sınıftan Kaçış’ Teorisi

Year 2016, Volume: 1 Issue: 48, 229 - 252, 01.01.2016

Mürüvvet Akar

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye siyasetine etkileri bakımından oldukça önemli ve özgün bir girişim olan Kadro dergisinin, devletçilik ve üçüncü yol anlayışı çerçevesinde geliştirdiği kalkınma ideolojisinde sınıfsal perspektifin yerini tartışmaktır. Bunun için hem Kadro üzerine yapılmış önceki çalışmalardan hem de dergide çıkan yazılardan yararlanılmıştır. 1932-1934 yılları arasında yayımlanan Kadro, yeni kurulan rejime ideoloji üretme misyonunu yüklenmiştir. Kadro bu çerçevede yayın hayatı boyunca Kemalizm’in halkçılık ve devletçilik ilkelerini birleştirmeye çalışmıştır. Kadrocular devlete özerk bir statü atfetmiş ve devletçiliği ‘ne kapitalist ne sosyalist olan üçüncü bir gelişme stratejisi’ olarak önermişlerdir. Kadro, Türkiye’de kapitalizm öncesi sınıfların kalıntılarının, kapitalist sınıfların ise nüvelerinin bulunduğu tespitini yapmış ve hem eski sistemin kalıntılarının yok edilmesi hem de sanayileşme ile birlikte ortaya çıkması olası kapitalist sınıflaşmaların engellenmesi gerektiğini savunmuştur. Kadrocular ‘sınıflarüstü’ bir devletin bölüşüm ilişkilerini denetlediği otoriter bir rejimle hem sanayileşmiş hem de sınıfsız bir toplum yaratılabileceğini ileri sürmüşlerdir. Millet içinde sınıfsal ayrışmanın oluşmaması için sosyal politika önlemlerini savunmuş ve bu çerçevede 1934 İş Kanunu Tasarısını olumlu değerlendirmişlerdir. Üç yıl gibi kısa sayılabilecek bir süre yayınlanmasına rağmen Kadro’nun Türkiye siyasetinde yarattığı etkiler daha uzun soluklu olmuştur. 1960’larda ortaya çıkan Yön-Devrim hareketlerinde Kadro’dan izler bulmak mümkündür. Kadroyla başlayan Yön-Devrim ve MDD hareketleriyle devam eden sınıfsal perspektifin geri plana itildiği ‘milli güçler’ arayışının günümüz sol hareketlerinin en azından bir kısmına sirayet ettiği söylenebilir

Keywords

Kadro, devletçilik, üçüncü yol, sınıf perspektifi

“Kadro: A theory of ‘escape from class’

Abstract

The aim of this study is to discuss the place of class perspective in the development ideology that has been developed in the framework of the third way approach and statism by Kadro Cadre Journal which is a very important and unique initiative in terms of impact on politics of Turkey. For this purpose we utilized both previous studies examining Kadro and the articles published in Kadro Journal. Kadro published between the years 1932-1934, has undertaken the mission to produce ideology of the newly established regime. Kadro has tried to combine the principles of Kemalism, populism and statism, throughout its publication life. They attributed to state an autonomous status and suggested statism as “a third development strategy neither socialist nor capitalist’. Kadro identified the existance of remnants of the pre-capitalist classes and also the core of the capitalist classes in Turkey and argued that both the remnants of the old system should be destructed and the potential class division emerge with the capitalist industrialization should be prevented. They have asserted that both industrialized and classless society could be created by an authoritarian regime that supervise distribution relations by autonomous state above social classes. They have defended the social policy measures to avoid class divisions in the nation and in this context assessed positively the draft Labour Code in 1934. Although published as a short period of three years the resulting impact of Kadro on the policy of Turkey has become more long-term. It is possible to find traces of Kadro at Yön-Devrim movement emerged in 1960s. It can be said that beginning with Kadro and continued with Yön-Devrim and MDD Movements, the pursuit of ‘national forces’ which has pushed class perspective to background inherited by at least some part of contemporary left movement

Keywords

Cadre, statism, third way, class perspective

References

• Akbulut, E. ve Tunçay, M. (2007) Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası (1920-1923), İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
• Akbulut, E. ve Tunçay, M (2012) İstanbul Komünist Grubu'ndan (Aydınlık Çevresi) Türkiye Komünist Partisi'ne 1919-1926 1. Cilt, İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
• Atılgan, G. (2002) Kemalizm ile Marksizm Arasında Geleneksel Aydınlar: Yön Devrim Hareketi, 1. Baskı, İstanbul: TÜSTAV.
• Aydemir, Ş. S. (1968) İnkılap ve Kadro, 2. Basım, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Boratav, K. (1993) Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, 4. Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Ercan, F. (2009) “Sınıftan Kaçış: Türkiye'de Kapitalizmin Analizinde Sınıf Gerçekliğinden Kaçış Üzerine”, Köse, A.H., Yeldan, E., Şenses, F. (der.) Korkut Boratav'a Armağan: Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar içinde, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Güneş, S. “Kadro Hareketi: III. Yol Söylemleri; Ulusçu Sol Yaklaşım...”
• https://www.academia.edu/6379864/KADRO_HAREKETI_III._YOL_SOYLE MLERI_ULUSCU_SOL_YAKLASIM.. (10.04.2014). Kadro Tıpkıbasım, Alpar, C. (der.) Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi (AİTİA) 3 cilt, Ankara.
• Kazancı, M. (2009) “Özgün ve Yerli Bir Hareket Olarak Kadro ve İdeolojisi”, Tarih Okulu, Sayı III, 41-58.
• Makal, A. (1999) Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920- 1946, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Musluk, C. (2010) “The Relation Between Nationalism and Development: the Case of the Yön-Devrim Movement in 1960’s”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi SBE Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sezgin, Ö. (1978) “Kadro Hareketi”, Alpar, C. (der.) Kadro Tıpkıbasım içinde, AİTİA, Ankara.
• Sunar, L. (2004) “Kadro Dergisi/Hareketi ve Etkileri”, Türkiye Araştırmaları Dergisi, 2(1): 511-526.
• Tekeli, İ. (1979) II. Dünya Savaşı Sırasında Hazırlanan "Savaş Sonrası Kalkınma Plan ve Programları...” http://www.ata.boun.edu.tr/htr/Kaynakca/312/Tekeli_Ikinci_Dunya_Sava si_Sirasina_Hazirlanan_Savas_Sonrasi_Kalkinma_Plan_ve_Programlari.pdf (20.05.2014)
• Türkay, M. (2009) Sermaye Birikimi, Kalkınma, Azgelişmişlik, Sınıf Çalışmaları Dizisi 5, İstanbul: SAV yayınları.
• Türkay, M. (2012) “Türkiye’de Kapitalizmin Dönemsel Eşikleri ve Krizleri”, http://www.toplumsol.org/turkiyede-kapitalizmin-donemsel-esikleri-ve- krizleri/(02.06.2014).
• Türkeş, M. (1999) Kadro Hareketi, Ulusçu Sol Bir Akım, Ankara: İmge Kitabevi.
• Ülkü Seçmeler (1982) Bayraktar, Z. ve Alpar, C. (Der.), “ R. Peker’in İş Kanununu İzahı”, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Ankara.
• Yanardağ, M. (2012) Kadro Hareketi, 3. Baskı, İstanbul: Destek yayınevi.