The Applicable Law for Employment Contracts with Foreign Elements in Turkish Law and the Implications of the Constitutional Court's Decision (Decision dated 05.11.2024 and numbered 2023/158)

Year 2025, Volume: 3 Issue: 86, 1231 - 1274, 24.07.2025

Merve Kutlu Mutluer

https://doi.org/10.54752/ct.1681522

Abstract

Turkish employers hire many workers from Türkiye for employment in foreign companies they have established or partnered with abroad. Thus, determining the applicable law to labour contracts with a foreign element has become an important problem. Especially in recent years, the problem has become more complicated since Turkish workers are sent to work in developing countries, and the type of labour receivables that can be claimed in these countries and the statute of limitations significantly differ from our law. The Law on Private International Law and Procedural Law regulates the rules on determining the applicable law in transactions and relations arising from private law and having a foreign element. In the decision of the Constitutional Court dated 05.11.2024, it was examined whether the first and second paragraphs of Article 27 of the Law on Private International Law and Procedural Law, which introduces a special binding rule regarding employment contracts, are unconstitutional or not, and the first paragraph of Article 27 was found unconstitutional and annulled. The regulations outlined in the Law on Private International Law and Procedural Law for determining the applicable law to employment contracts with foreign elements will be discussed in the article. Finally, the Constitutional Court’s decision will be assessed.

Keywords

element of foreignness , labour contracts , Law on Private International Law and Procedural Law , choice of law , foreign service contract.

Türk Hukukunda Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk ve Anayasa Mahkemesi İptal Kararının Düşündürdükleri (05.11.2024 Tarihli 2023/158 Esas sayılı Kararı)

Abstract

Türk işverenler yurtdışında kurdukları ya da ortak oldukları yabancı uyruklu şirketlerde çalıştırılmak üzere önemli sayıda işçiyi Türkiye’den götürmek suretiyle istihdam etmektedir. Böylece yabancılık unsuru taşıyan iş sözleşmelerine uygulanacak hukukun tespiti önemli bir sorun olarak ortaya çıkmıştır. Özellikle son yıllarda Türk işçilerin gelişmekte olan yabancı ülkelere çalışmak üzere gönderilmesi ve bu ülkelerde talep edilebilecek işçilik alacaklarının türü, zamanaşımı gibi hususların hukukumuzdan önemli farklılıklar içermesi sorunun daha karmaşık hale gelmesine sebep olmuştur. Hukukumuzda, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun yabancılık unsuru taşıyan ve özel hukuktan doğan işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukukun belirlenmesine dair kuralları düzenlemektedir. Anayasa Mahkemesi’nin 05.11.2024 tarihli kararında da Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu’nun iş sözleşmelerine ilişkin özel bağlama kuralı getiren 27. maddesinin birinci ve ikinci fıkrasının Anayasaya aykırı olup-olmadığı incelenmiş ve 27. maddenin birinci fıkrası Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Çalışmamızda, hukukumuzda yabancılık unsuru taşıyan iş sözleşmelerine uygulanacak hukukun tespiti için öngörülen kurallar açıklanacak ve akabinde Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı değerlendirilecektir.

Keywords

yabancılık unsuru , iş sözleşmeleri , Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun , hukuk seçimi , yurtdışı hizmet sözleşmeleri

References

• Akdeniz, A. L. (2024) “Yurt Dışına Götürülen İşçilerin İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk Konusuna İnterdisipliner Bir Yaklaşım”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 73(2), 925-977.
• Akyiğit, E. (1990) “Milletlerarası Özel Hukuk Bakımından Hizmet Akdinde Hukuk Seçimi”, Çimento İşveren, 4(6), 17-22.
• Akyiğit, E. (2017) “Türk İşverenlerin Yabancı Ülkelerdeki İşlerinde Türk İşçisi Çalıştırmalarının İş Hukuku ve MÖHUK Açısından Değerlendirilmesi”, Yurt Dışı Hizmet Sözleşmelerinde Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması İş Hukuku Sorunları, Elli İkinci Çözüm Arama Konferansı, Ankara: İNTES Yayınları, 88-103.
• Alp M., (2021) “Fazla Çalışmaları Ücrete Dahil Eden Sözleşme Kayıtlarının Geçerliliği ve Denetimi”, Çalışma ve Toplum, 68, 11-44.
• Alston P. (2004) “Core Labour Standards’ and the Transformation of the International Labour Rights Regime”, European Journal of International Law, 15(3), 457-521.
• Altıntaş, V. (2023) “Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Genel İşlem Koşulları Bağlamında Değerlendirilmesi.” Sicil, 50, 175-206.
• Avşar, M. (2024) “2023 Tarihli Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Işığında Yurt Dışı Hizmet Akdine Uygulanacak Hukuk” İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 599-630.
• Aygül, M. ve Uşan, M. F. (2007) “İş Güvencesi Hükümlerinin Uygulanmasında 30 İşçi Çalıştırılması Koşulu Açısından Gerekli Sayının Tesbitinde Türkiye’de Bulunan İrtibat Bürosunda Çalışan İşçiler İçin Yurt Dışındaki İşyerlerinde Çalışan İşçiler Dikkate Alınabilir mi? (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Bir Kararı Üzerine Değerlendirme)”, Legal YKİ, Mayıs, 75-93.
• Aygül, M. ve Erdoğan C. (2022) “Türkiye İş Kurumu Tarafından Hazırlanan Yurt Dışı Hizmet Akitlerindeki Hukuk Seçimine Dair Kayıtların Geçerliliği.” Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 7(2), 753-88.
• Bayata Canyaş, A. (2011) “Roma I Tüzüğü ile Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Uyarınca Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerinde Örtülü Hukuk Seçimi.” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1), 110-21.
• Baycık, G. (2017) “Çalıştırılmak Üzere Yut Dışına Götürülen Türk İşçilerin Açtıkları Davalarda Uygulanacak Hukuk.” Elli İkinci Çözüm Arama Konferansı Yurt Dışı Hizmet Sözleşmelerinde Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması İş Hukuku Sorunları, İNTES, 104-23.
• Baycık, G. (2023) “Yurt Dışı Hizmet Akdine İlişkin İstinaf ve Yargıtay Kararları Arasındaki Farklılık”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 55-69.
• Bozkurt-Gümrükçüoğlu, Y. ve Gemici-Filiz B. (2016) “Türk Hukukunda Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk ve Tarafların Hukuk Seçimi.” Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(1), 593-619.
• Centel, T. (2012). “Türk Hukukunda Bireysel İş Uyuşmazlığına İlişkin Uluslararası Yetki ve Bağlama Kuralları” Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 33, 215-237.
• Çelik, N., Caniklioğlu N., Canbolat T. ve Özkaraca E. (2023) İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, İstanbul: Beta.
• Çelikel, A. ve Erdem B. B. (2017) Milletlerarası Özel Hukuk, 15. Bası, İstanbul: Beta.
• Doğan-Yenisey, K. (2011) “İş Hukukunun Kendine Özgü Emredici Doğası: Sosyal Kamu Düzeni Kurallarına Bir Bakış.” Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, Ed. Süleyman Başterzi, İstanbul: Beta, 33-82.
• Doğan, V. (2023) “Bireysel İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Tesbiti.” Çalıştırılmak Üzere Yurt Dışına Götürülen İşçilerin Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar, ed. Vahit Doğan, Ankara: Yetkin, 47-90.
• Doğan, V. (1995) “Milletlerarası Özel Hukukta Zayıf Âkit Tarafın Korunması.” Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 15(1-2), 21-42.
• Doğan, V. (2022) Milletlerarası Özel Hukuk, 8. Baskı, Ankara: Savaş Yayınevi.
• Ekşi, N. (1997) “Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk.” Prof. Dr. Kenan Tunçomağ’a Armağan, İstanbul: Beta, 116-148.
• Elçin, D. (2023) “Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Zamanaşımı.” Çalıştırılmak Üzere Yurt Dışına Götürülen İşçilerin Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar, Ed. Vahit Doğan, Ankara: Yetkin, 193-208.
• Elçin, D. (2012) Milletlerarası Unsurlu Bireysel ve Toplu İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk. Ankara: Adalet. Erdoğan, E. ve Erdoğan C. (2016), “Türkiye’den Yurt Dışına Götürülen İşçiler Hakkındaki Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi” İSGHD, 13, 50, 954-988.
• Erten, R. (2023) “İŞKUR Tarafından Hazırlanan Yurt Dışı Hizmet Akdinin Değerlendirilmesi.” Çalıştırılmak Üzere Yurt Dışına Götürülen İşçilerin Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar, Ed. Vahit Doğan, Ankara: Yetkin, 91-114.
• Güngör, G. (2022) Milletlerarası Özel Hukuk, 3. Bası, Ankara: Yetkin.
• Gürsel, İ. (2021) “Milletlerarası Özel Hukukta İş Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklara Uygulanacak Hukuk-Yargıtay Karar İncelemesi.” Sicil, 46, 2, 155-187.
• Kar, B. (2017). Sözlü Tebliğ, Elli İkinci Çözüm Arama Konferansı, Yurt Dışı Hizmet Sözleşmelerinde Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması İş Hukuku Sorunları, Ankara: İNTES Yayınları, s. 42-46.
• Kutlu-Mutluer M. (2022) Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk İş Hukukunda İşyeri İç Yönetmelikleri, Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Kutlu-Mutluer M. (2024) “Şeffaf Ve Öngörülebilir Çalışma Koşulları: 2019/1152 Sayılı Avrupa Birliği Direktifi Ve Türk İş Hukukunda İşverenin Çalışma Koşulları Hakkında İşçilere Bilgi Verme Yükümlülüğü”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(2), 81-136.
• Langille B. (2005) “Core Labour Rights The True Story (Reply to Alston)”, The European Journal of International Law, 16(3), 409-437.
• Lokiec, P. (2019) Droit du Travail, 2. Baskı, Paris: PUF. Mollamahmutoğlu, Hamdi, Muhittin Astarlı ve Ulaş Baysal (2022) İş Hukuku, 7. Baskı, Ankara: Lykeion.
• Nomer, E. (2021) Devletler Hususi Hukuku, 23. Baskı, İstanbul: Beta.
• Nomer, E./Şanlı, C. (2009). Devletler Hususi Hukuku, 17. Bası, İstanbul: Beta.
• Özdemir Kocasakal, H. (2001) Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir Kocasakal, H. (2018) “Doğrudan Uygulanan Kurallar”, 10. Yılında Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, (Ed.) Feriha Bilge Tanrıbilir/Gülce Gümüşlü Tunçağıl, Adalet Yayınevi, Ankara, 48-83.
• Özel, S., Erkan M., Pürselim H. S. ve Karaca H. A. (2022) Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul: On İki Levha.
• Özel, S., (2023) “Yurtdışı Hizmet Akitlerine Uygulanacak Hukuk”, Public and Private International Law Bulletin, 43(1), 371- 408.
• Özel, S., (2025) “MÖHUK m. 27/I Hükmünün Anayasa Mahkemesi Tarafından İptal Edilmesi: Anayasa Mahkemesi Kararının İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk Açısından Değerlendirilmesi” İstanbul Barosu Dergisi, 99(2), 108-124.
• Öztürk, P. (1999). Milletlerarası Özel Hukukta İş Kazası, Milletlerarası Hukuk Bülteni, 1-2, 793-836. Peskine, E. ve Wolmark, C. (2020) Droit du Travail, 13. Baskı, Paris: Dalloz.
• Süzek, S. ve Başterzi S. (2024) İş Hukuku, 24. Baskı İstanbul: Beta.
• Şanlı, C., Esen E. ve Ataman-Figanmeşe, İ. (2024) Milletlerarası Özel Hukuk, 11. Bası, İstanbul: Beta.
• Şanlı C. (2016) Hukuki Mütalaalarım, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Tarman, Z. D. (2010) “Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 59 (3), 521-550.
• Tekinalp, G. (2020) Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları, 13. Bası, İstanbul: Vedat.
• Tuncay, Can. (1977). Devletler Hususi Hukukunda Hizmet İlişkisine Uygulanacak Kanun. Onar Armağanı, İstanbul, 883-913.
• Uçar, A. (2024) İş Hukukunda Şeklî Özgürlük-Maddi Sözleşme Adaleti Bağlamında Dürüstlük Kuralı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yıldız, G. B. (2022). “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri’nin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2021, Seminer: Ankara, 2022, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul, s. 11-117, (Değerlendirme).