The Truth Revealed by Pandemics: Class Determinants of Health

Year 2025, Volume: 4 Issue: 87, 1849 - 1870, 25.10.2025

Muzaffer Gül

https://doi.org/10.54752/ct.1674546

Abstract

The profit-maximizing structure inherent in the capitalist mode of production has led to the commodification of publicly valued assets such as health, and to social inequalities in general. Global crises like the COVID-19 pandemic are notable for further exposing the problems intrinsic to capitalism. Focusing on the relationship between persistent social inequalities within capitalism and the magnitude of devastation caused by the pandemic, this article aims to detail the class-based impacts of the pandemic and to interrogate capitalism as a mode of production. By examining the social determinants of health through quantitative and qualitative data, the article will provide an in-depth analysis of the effects of factors such as income inequality, education level, working conditions, housing, and environmental factors on health. In this respect, the article emphasizes that health is not merely an individual concern, but is interconnected with social, economic, and environmental factors. Furthermore, by employing a historicist method and drawing on the example of the Spanish Flu of 1918-1920 alongside the COVID-19 pandemic, this article will elucidate how capitalist production relations exacerbate social inequalities during times of crisis.

Keywords

Capitalism , Social Determinants of Health , COVID-19 Pandemic , Spanish Flu , Social Inequalties

Pandemilerin Hatırlattığı Gerçek: Sağlığın Sınıfsal Belirleyicileri

Abstract

Kapitalist üretim tarzının, kar maksimizasyonunu hedefleyen yapısı, kamusal olarak nitelediğimiz sağlık gibi değerlerin metalaşmasına ve genel anlamda toplumsal eşitsizliklere yol açmıştır. COVID-19 pandemisi gibi küresel krizler, kapitalizme içkin sorunları daha fazla görünür kılması açısından dikkat çekicidir.
Kapitalizmde süregelen toplumsal eşitsizlikler ile pandemide oluşan tahribatın büyüklüğü arasındaki ilişkiye odaklanan bu makale, pandeminin sınıfsal etkilerini ayrıntılandırmayı ve bir üretim tarzı olarak kapitalizmi sorgulamayı amaçlamaktadır. Çalışmada sağlığın toplumsal belirleyicileri, nicel ve nitel veriler ışığında ele alınarak, gelir dağılımındaki adaletsizlik, eğitim seviyesi, çalışma koşulları, barınma ve çevresel faktörler gibi unsurların sağlık üzerindeki etkileri derinlemesine incelenecektir. Bu yönüyle makale, sağlığın bireysel bir mesele olmadığını, toplumsal, ekonomik ve çevresel faktörlerle ilişkisini vurgulamaktadır. Makalede, COVID-19 pandemisinin yanı sıra 1918-1920 yılları arasında yaşanan İspanyol Gribi örneğiyle söz konusu ilişkisellik, tarihselci yöntemle ele alınarak, kapitalist üretim ilişkilerinin, kriz anlarında toplumsal eşitsizlikleri nasıl daha da derinleştirdiği serimlenecektir.

Keywords

Kapitalizm , Sağlığın Toplumsal Belirleyicileri , COVID-19 Pandemisi , İspanyol Gribi , Toplumsal Eşitsizlikler

Ethical Statement

Hazırladığım bu makalenin tamamen kendi çalışmam olduğunu, akademik ve etik kuralları gözeterek çalıştığımı ve her alıntıya kaynak gösterdiğimi beyan ederim.

References

• Akalın, A. (2015). Sağlığa ve Hastalığa Toplumcu Yaklaşım. İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• Bambra, C., Norman, P., & Johnson, N. (2020). Visualising regional inequalities in the 1918 Spanish flu pandemic in England and Wales. Economy and Space, LIII (4), s. 607-611.
• Bambra, C., Lynch, J., & E. Smith, K. (2021). The Unequal Pandemic: COVID-19 and Health Inequalities. Bristol: Bristol University Press.
• Bambra, C., Riordan, R., Ford, J., & Matthews, F. (2020). The COVID-19 pandemic and health inequalities. Journal of Epidemiol Community Health(74), s. 964–968.
• Barro, R. J., Ursúa, J. F., & Weng, J. (2020). The Coronavirus and the Great Influenza Pandemic: Lessons from the “Spanish Flu” for the. Nber.
• BBC. (2022, Mayıs 5). WHO'dan Covid-19 ölümleri hesaplaması: Türkiye'de açıklananın 2,7 katı kişi hayatını kaybetti. Kasım 16, 2023 tarihinde BBC Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61333377 adresinden alındı.
• Boianovsky, M., & Erreygers, G. (2021). How Economists Ignored the Spanish Flu Pandemic in 1918–1920. Erasmus Journal for Philosophy and Economics, 14(1), s. 89-109.
• Çıtak, N. (2020). COVID-19 ve Sınıfsal Eşitsizlik. Türk Tabipleri Birliği. TTB.
• DİSK. (2020). COVID-19 Disk Raporu-3. Devrimci İşçi Sendikaları. İstanbul: Disk-Ar.
• Hikmet, N. (1992). Kuvayi Milliye (6. Basım b.). İstanbul: Adam Yayınları.
• Hylton, J. (2003). Improving Health Through Intersectoral Cooperation. Ottawa: The Muttart Foundation.
• IHME. (2023, April 1). COVID-19 Projections. Kasım 16, 2023 tarihinde IHME: https://covid19.healthdata.org/global?view=cumulative-deaths&tab=trend adresinden alındı
• Lancker, W. V., & Parolin, Z. (2020). COVID-19, school closures, and child poverty: a social crisis in the making. TLancet. Public health, 5 (5), s. 243–244. doi: https://doi.org/10.1016/S2468-2667(20)30084-0
• Marx, K., & Engels, F. (2018). Komünist Manifesto. (T. Bora, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• McCartney, G., Leyland, A. H., Walsh, D., & Dundas, R. (2021). Scaling COVID-19 against inequalities: should the policy response consistently match the mortality challenge? 75(4), s. 315-320. Mayıs 21, 2023 tarihinde https://jech.bmj.com/content/75/4/315 adresinden alındı.
• Mendenhal, E., Newfield, T., & Tsai, A. C. (2022). Syndemic theory, methods, and data. Social Science & Medicine(295). doi: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2021.114656
• Ryan, R. J., Olson, L. M., Glarum, I. F., & Kirchner, A. W. (2009). Pandemic Influenza: Emergency Planning and Community Preparedness. (R. R. Jeffrey, Dü.) Boca Raton/Florida: CRC Press Taylor&Francis Group.
• Sarı, S., & Çöl, M. (2023, Temmuz). COVID-19 ile İlişkili Fazladan Ölümlerin Türkiye'deki ve Dünyadaki Durumuna Bir Bakış. Toplum ve Hekim, 38(4), s. 295-304.
• Sydenstricker, E. (1931, January 23). The Incidence of Influenza among Persons of Different Economic Status during the Epidemic of 1918. Public Health Reports (1896-1970), XLVI (4), s. 154-170.
• Toraman, A.U. ve Kısa, Ö. (2022). COVID-19 Salgınının Çocuklar Üzerindeki Olası Etkileri: İstismar ve İhmal Boyutu. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 15(1), 68-77.
• TÜİK. (2023). Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2022. Kasım 17, 2023 tarihinde TÜİK: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679 adresinden alındı.
• WHO. (2022, May 5). 14.9 million excess deaths associated with the COVID-19 pandemic in 2020 and 2021. Aralık 16, 2023 tarihinde World Health Organization: https://www.who.int/news/item/05-05-2022-14.9-million-excess-deaths-were-associated-with-the-covid-19-pandemic-in-2020-and-2021 adresinden alındı.
• WHO. (2022, May). Global excess deaths associated with COVID-19, January 2020- December 2021. Ekim 10, 2023 tarihinde World Health Organization: https://www.who.int/data/stories/global-excess-deaths-associated-with-covid-19-january-2020-december-2021 adresinden alındı.
• Wilkinson, R., & Marmot, M. (2003). Social Determinants of Health: The Solid Facts. Copenhagen: WHO.
• World Food Programme. (2023). Global Monitoring of School Meals During COVID-19 School Closures. Aralık 1, 2023 tarihinde WFP: https://cdn.wfp.org/2020/school-feeding-map/?_ga=2.201921873.1733416669.1586285970-1859366263.1586285970 adresinden alındı.
• Yolun, M. (2020, Nisan). İspanyol Gribinin Kısa Bir Öyküsü. Toplumsal Tarih (316), s. 74-80.