YUNUS EMRE DİVANI'NDA [ (y/I)p] EKİNİN KULLANIMLARI

Year 2022, Volume: 1 Issue: 1, 65 - 90, 25.05.2022

Hacı İbrahim Delice

Abstract

Yunus Emre, Oğuzca’ya dayalı Türkiye Türkçesinin temelini atan en önemli şahsiyetlerden biridir. O nedenle, Türkiye Türkçesinin dil bilgisini Yunus Emre’nin sanatkârâne söyleyişleriyle tartmak ve değer-lendirmek gerekir. Böyle bir yaklaşım Türkiye Türkçesini en başından başlayarak bugünkü hâliyle de değerlendirmek anlamı taşır; zira Yu-nus’un Türkçesi Türkiye Türkçesinden küçük küçük farklılıklarla ayrıl-maktadır.
Bu makalede, “Bizim Yunus”un tespiti için [ (y/I)p] ekinin Di-van’daki değişik işlevlerle kullanımı ele alınacaktır. Ayrıca bu makaley-le, Yunus Emre’nin üslubu ile ilgili çalışmalarda kullanılabilecek bilgile-rin ortaya konması amaçlanmaktadır.
Yunus Emre Divanı’nda Oğuz şivelerinden olan Azerbaycan ve Türkmen Türkçelerinde olduğu gibi bu ekin öğrenilen geçmiş zaman çe-kimi için kullanılan kip eki özelliği de görülebilmektedir. Öyle ki, kip kullanımının etkisi olarak izah edilebilecek sıfat fiil kullanımı da mev-cuttur.
Çalışmada, “Bizim Yunus”un tespiti için [ (y/I)p] ekinin Di-van’daki değişik işlevlerle kullanımı ele alınacaktır. Ayrıca, Yunus Em-re’nin üslubu ile ilgili çalışmalarda kullanılabilecek bilgilerin ortaya konmasına gayret edilecektir. Makalede kullanılan örnekler, Mustafa Tatçı’nın Yunus Emre Divanı’ndan alınmıştır.

Keywords

Yunus Emre, Yunus Emre Divanı, Yunus Emre Divanında [ (y/I)p] eki.

The Concept of Prayer in Yunus Emre’s Divan

Abstract

Yunus Emre is one of the most important figures who laid the foundation of Turkey Turkish based on Oghuz. Therefore, it is necessary to weigh and evaluate the grammar of Turkey Turkish with the artistic expressions of Yunus Emre. Such an approach means to evaluate Turkey Turkish starting from the very beginning and also in its current form; be-cause Yunus's Turkish differs from Turkey's Turkish with minor differ-ences.
In this article, the use of the suffix [ (y/I)p] with different func-tions in Divan will be discussed for the determination of "Our Yunus". In addition, this article aims to reveal information that can be used in stud-ies on Yunus Emre's style.
In Yunus Emre's Divan, as in Azerbaijani and Turkmen Turkish, which are Oghuz dialects, the modal suffix feature used for the learned past tense can also be seen. So much so that the use of adjective verbs, which can be explained as the effect of the use of modal, is also present.
In the study, the use of the suffix [ (y/I)p] with different func-tions in Divan will be discussed for the determination of "Our Yunus". In addition, efforts will be made to reveal information that can be used in studies on Yunus Emre's style. The examples used in the article are taken from Mustafa Tatçı's Yunus Emre Divan.

Keywords

Yunus Emre, Yunus Emre, [ (y/I)p] suffix in Yunus Emre

References

• Beşen Delice, T. (2020). Türkmen Türkçesinde Fiil. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Delice, H. İ. (2012). “ Ip Eki Türkçede Hangi Kategorileri Oluşturmaktadır.”. V. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Denizli, Turkey.
• Delice, H. İ. (2019). “Türkçe Sadece Sondan Ekli Bir Dil midir?”. 6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (1 – 3 Kasım 2019 / Şanlıurfa) (UBAK) (pp.63 68). Urfa, Turkey.
• Ergin, M. (1993). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Gemalmaz, E. (2010). “Türkçede Bağlayıcı (Yardımcı) Ses Konusu Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi.
• Korkmaz, Z . (1973). “Yunus Emre ve Anadolu Türkçesînîn Kuruluşundaki Yeri”. Türkoloji Dergisi, 5 (1).
• Özkan, M. (2011). “Türkçenin Anadolu'da Yazı Dili Olarak Teşekkülünde Yunus Emre'nin Rolü”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi.
• Şahin, H. (2006). “Türkçe'de Ön Ek”. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• Tatçı, M. (1990). Yunus Emre Divanı I İnceleme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tatçı, M. (1991). Yunus Emre Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yalçın, S. K. (2018). Azerbaycan Türkçesi Grameri. Ankara: Kesit Yayınları.