The Relationship between Dividend Yield and Profitability Ratios: An Analysis on Borsa İstanbul Dividend 25 Index

Year 2024, Volume: 25 Issue: 1, 166 - 182, 31.01.2024

Arif Çilek Onur Şeyranlıoğlu

https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1381845

Abstract

Since dividend yield is an important indicator in terms of bringing regular and continuous income to stock investors in the long term, investors in stock markets give priority to companies that distribute dividends in their portfolios. In this study, it is aimed to determine the relationship between dividend yield and profitability ratios of companies traded in Borsa Istanbul Dividend 25 index in the period of 2020-2022. In determining the profitability rankings of the companies, return on assets, operating profit margin, EBITDA margin, net profit margin, return on equity, ROIC and ROCE ratio are included in the study as evaluation criteria. Evaluation criteria were weighted with the CRITIC method, which is an objective weighting method. By using the Gray Relational Analysis Method, the gray relationship degrees were determined according to the profitability ratios of the companies and ranked from the largest to the smallest. The most important criterion was the return on equity in 2020 and 2022, and the ROCE ratio in 2021. In the 2020-2022 period, the criterion with the lowest importance was determined as the return on assets ratio. The companies with the highest profitability according to gray relational degrees were EGEEN, GWIND and TTRAK in 2020, EGEEN, TTRAK and GWIND in 2021, and GWIND, TTRAK and TOASO in 2022. It was concluded that there was a positive relationship between the dividend yield of the companies traded in the BIST Dividend 25 index and the profitability ranking measured by GIA in 2020 and 2022, and a negative relationship in 2021, but this relationship was not statistically significant.

Keywords

BIST Dividend 25 Index, Dividend Yield, Multi-Criteria Decision Making, CRITIC Method, Gray Relational Analysis.

Temettü Verimi ile Karlılık Oranları Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul Temettü 25 Endeksinde Bir İnceleme

Abstract

Temettü verimi hisse senedi yatırımcılarına uzun vadede düzenli ve sürekli gelir getirmesi bakımından önemli bir gösterge olduğundan, hisse senedi piyasalarında yatırımcılar temettü dağıtan şirketlere portföylerinde öncelik vermektedirler. Bu çalışmada, Borsa İstanbul Temettü 25 endeksinde işlem gören şirketlerin 2020-2022 döneminde temettü verimi ile karlılık oranları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Şirketlerin karlılık sıralamalarının belirlenmesinde aktif karlılığı, esas faaliyet kar marjı, FAVÖK marjı, net kar marjı, özsermaye karlılığı, ROİC ve ROCE oranı değerlendirme kriteri olarak çalışmaya dâhil edilmiştir. Değerlendirme kriterleri objektif ağırlıklandırma yöntemi olan CRITIC yöntemi ile ağırlıklandırılmıştır. Gri İlişkisel Analiz yöntemi kullanılarak şirketlerin karlılık oranlarına göre gri ilişki dereceleri belirlenerek büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. Önem ağırlığı en yüksek kriter 2020 ve 2022 yılında özsermaye karlılığı olurken, 2021 yılında ise ROCE oranı olmuştur. 2020-2022 döneminde önem ağırlığı en düşük kriter ise aktif karlılığı oranı olarak belirlenmiştir. Gri ilişkisel derecelere göre karlılığı en yüksek şirketler 2020 yılında EGEEN, GWIND ve TTRAK, 2021 yılında EGEEN, TTRAK ve GWIND, 2022 yılında GWIND, TTRAK ve TOASO olarak tespit edilmiştir. BIST Temettü 25 endeksinde işlem gören şirketlerin temettü verimi ile GİA ile ölçülen karlılık sıralaması arasında 2020 ve 2022 yıllarında pozitif bir ilişki, 2021 yılında negatif bir ilişki olduğu ancak bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

: BIST Temettü 25 Endeksi, Temettü Verimi, Çok Kriterli Karar Verme, CRITIC Yöntemi, Gri İlişkisel Analiz.

References

• Altın, H. (2017). A study on the abnormal price of the equities of firms which distribute cash dividends: BIST divident 25 index. The Journal of Academic Social Science, 5(56), 24-34.
• Arslan, E. (2022). BIST Kayseri endeksinde (XSKAY) yer alan işletmelerin finansal performanslarının entropi ve gri ilişki analizi (GIA) yöntemleriyle değerlendirilmesi. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), 117-132.
• Aydın, A. D. (2017). Firma Performansı İle Temettü Politikası Arasındaki İlişkiye Dair Borsa İstanbul Temettü Endeksi XTMTU Firmalarıyla Türkiye'den Ampirik Bir Çalışma. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11) , 51-65.
• Baş, M. & Çakmak, Z. (2012). Gri İlişkisel Analiz ve Lojistik Regresyon Analizi ile İşletmelerde Finansal Başarısızlığın Belirlenmesi ve Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 63-81.
• Bektaş, S., & Baykuş, O. (2023). CRITIC Ve MAIRCA Yöntemleriyle Türk Dünyası Ülkeleri, Türkiye Ve Rusya’nın 2010-2020 Dönemi İçin Makroekonomik Performanslarının Analizi. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, (39), 107-122.
• Beytemur, N., & Ersoy, H. (2022). The Effects Of Dıvıdend Dıstrıbutıon Polıcıes On Fırm Value: An Applıcatıon On BIST Food Beverage And Bıst Chemıcal Petrol And Plastıc Indıces. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(43), 487-503.
• Borsa İstanbul (2023). https://www.borsaistanbul.com/tr/endeks/1/11/temettu adresinden 07.08.2023 tarihinde erişildi.
• Camgöz, M. (2022). Temettü Veriminin BIST Hisse Senedi Fiyatlarını Tahmin Gücünün Nedensellik Testleriyle Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1419-1442.
• Deng, J. L. (1982). Control problems of grey systems. Systems & Control Letters. 1(5), 288-194. Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
• Duran, Z. (2022). Yeni Sanayileşen Ülkelerde İnovasyon Performansının CRITIC Tabanlı GİA Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(1), 150-162.
• Erdemir, Ö. K. ve Kırkağaç, M. (2022). A Comparative Study on Performance of Insurance Companies with Grey Relational Analysis and Analytic Hierarchy Process. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 2627-2645.
• Esmeray, M. (2023). CRITIC Yöntemiyle Tedarikçi Performans Kriterlerinin Önceliklendirilmesi: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 7(1), 27-36.
• Finnet200 (2023). https://finnet2000.ziraatyatirim.com.tr/Finnet2000Plus/FinansalAnaliz/SektorOranAnalizleri adresinden 10.07.2023 tarihinde erişildi.
• Göktaş, A., & İşçi, Ö. (2011). A comparison of the most commonly used measures of association for doubly ordered square contingency tables via simulation. Advances in Methodology and Statistics, 8(1), 17-37.
• Güner, M., Karabulut, T., & Korkmaz, E. (2023). Bağımsız Denetim Şirketlerinin CRİTİC-COPRAS Yöntemleriyle Sıralanması. Trends in Business and Economics, 37(3), 148-159.
• Hsu, C. I., & Wen, Y. H. (2000). Application of grey theory and multiobjective programming towards airline network design. European Journal of Operational Research, 127(1), 44-68.
• Huang, Z. (2023). Research on the evaluation of English teaching quality based on grey relational analysis. In International Conference on Electronic Information Engineering and Data Processing (EIEDP 2023) (Vol. 12700, pp. 202-206). SPIE.
• İş Yatırım (2023). https://www.isyatirim.com.tr/tr-tr/analiz/hisse/Sayfalar/default.aspx adresinden 12.07.2023 tarihinde erişildi.
• Kahreman, Y. (2023). OECD Ülkelerinin Ekonomik Performanslarının CRITIC-MABAC Yöntemi İle Ölçülmesi. Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 96-122.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (2023). https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler adresinden 10.07.2023 tarihinde erişildi.
• Kaya, M. & Şanlı, Ö. (2019). Kar Payı Dağıtım Politikalarının Firma Değeri Üzerine Etkisi: BIST 30 Endeksi Üzerine Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1) , 107-116.
• Khan, K., Lamrani, H. C., & Khalid, S. (2019). The Impact of Dıvıdend Polıcy On Fırm Performance: A Case Study Of The Industrıal Sector. Risk Governance & Control: Financial Markets & Institutions, 9(3), 23-31.
• Koç, S., Yaldız, B., & Şenol, Z. (2020). Nakit Temettü Ödemelerinin Firma Değeri Üzerine Etkilerinin Panel Veri Yöntemi İle Analizi BIST 30 Üzerine Bir Uygulama (2007-2017). Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 69-89.
• Kökçam, A. H., Uygun, Ö., & Kılıçaslan, E. (2018). Gri ilişkisel analiz yöntemiyle optimum lastik seçimi. Journal of Intelligent Systems: Theory and Applications, 1(1), 31-35.
• Kuzu, S., & Çelik, İ. E. (2020). İşletmelerde Kar Dağıtım Politikalarının Hisse Senedi Değeri Üzerine Etkisi: BIST 30 Endeks Hisseleri Üzerine Bir Uygulama. International Journal of Social Science Research, 9(1), 21-35.
• Lang, K., Gu, L., Chen, Z., Niu, C., Li, L., & Ma, J. (2023). Ecological Quality Status Evaluation of Port Sea Areas Based on EW-GRA-TOPSIS Model. Sustainability, 15(11), 8809.
• Lintner, J. (1956). Distribution of incomes of corporations among dividends, retained earnings, and taxes. The American economic review, 46(2), 97-113.
• Liu, B., Wang, S., Tang, Y., & Yan, B. (2023). Prediction of wastewater discharge based on GRA-LSTM: a case study of Beijing. Environmental Science and Pollution Research, 30(9), 24641-24653.
• Liu, Y., Hu, T., Zhuang, J., & Sheng, J. (2023). Optimal design of variable suspension parameters for variable-gauge trains based on the improved CRITIC method. Journal of the Chinese Institute of Engineers, 1-11.
• Mazgit, İ. (2013). Endeks Kapsamında Olmanın Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: BIST Temettü 25 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Sosyo Ekonomi, 20(20), 225-264.
• Meydan, C., Yildirim, B. F., & Senger, Ö. (2016). BIST’te işlem gören gıda işletmelerinin finansal performanslarının gri ilişkisel analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (69), 147-171.
• Nguyen, P. H., Tsai, J. F., Nguyen, V. T., Vu, D. D., & Dao, T. K. (2020). A decision support model for financial performance evaluation of listed companies in the Vietnamese retailing industry. The Journal of Asian Finance, Economics and Business (JAFEB), 7(12), 1005-1015.
• Özbek, A. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü. 3. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Özdemir, A. I., & Deste, M. (2009). Gri ilişkisel analiz ile çok kriterli tedarikçi seçimi: Otomotiv sektöründe bir uygulama. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2), 147-156.
• Özkan, N., & Yavuzaslan, K. (2022). COVID–19 Salgınının Borsa İstanbul Pay Endekslerine Etkisi: Sürü Davranışı Üzerine Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (73), 146-170.
• Pınar, A., Yıldırım, M., & Erdoğan, S. (2023). COVİD Dönemi ve Sonrası Türkiye Ekonomisinin Performansının CRİTİC, TOPSİS ve MABAC Yöntemleri İle Ölçülmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25 (44), 433-449.
• Sakarya, Ş. , Çalış, N. & Kayacan, M. A. (2018). Temettü Ödeme Duyurularının Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisinin Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. Sakarya İktisat Dergisi, 7(2), 92-106.
• Sarılı, S., & Gündoğdu, A. (2021). Borsa İstanbul’da Temettü Anomalisinin Test Edilmesi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 504-523.
• Senger, Ö., & Albayrak, Ö. K. (2016). Gri İlişki Analizi yöntemi ile personel değerlendirme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17), 235-258.
• Shu, Z., Carrasco González, R. A., García-Miguel, J. P., & Sánchez-Montañés, M. (2023). Hotel Customer Segmentation Using the Integrated Entropy-CRITIC Method and the 2T-RFMB Model. In Marketing and Smart Technologies: Proceedings of ICMarkTech 2022, Volume 2 (pp. 55-72).
• Şahin, M, (2022). Güncel ve Uygulamalı Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Nobel Yayınevi: Ankara.
• Şit, A. (2021). Kar Dağıtım Politikaları Firma Değeri Üzerinde Etkili Midir? BIST Temettü 25 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), 159-171.
• Tao, J. (2022). Evaluation of Healthcare Service Quality Using Grey Relational Analysis (GRA) Method. Healthcare Issues, 1(1 (July-December)), 42-51.
• Torkayesh, A. E., Ecer, F., Pamucar, D., & Karamaşa, Ç. (2021). Comparative assessment of social sustainability performance: Integrated data-driven weighting system and CoCoSo model. Sustainable Cities and Society, 71, 102975.
• Türkoğlu, M., & Duran, G. (2023). G20 Ülkelerinin Lojistik Performanslarının CRİTİC Tabanlı GİA ve WASPAS Uygulaması İle Değerlendirilmesi. Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 15(1), 50-72.
• Uçkun, N., & Girginer, N. (2011). Türkiye’deki Kamu ve Özel Bankalarin Performanslarinin GRİ İlişki Analizi İle İncelenmesi. Akdeniz İİBF Dergisi, 11(21), 46-66.
• Ünal, E. M. (2020). Temettü Dağıtım Politikalarının Finansal Performansa Etkisi: BIST Temettü 25 Endeksi Üzerine Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: TC İstanbul Üniversitesi, Finans Enstitüsü).
• Yılmaz Küçük, Ş. & Zor, İ. (2019). Kar Payı Dağıtım Duyurularının Hisse Senedi Piyasa Fiyatına Etkisi: BIST 100’de Ampirik Bir Çalışma. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (1) , 33-48.
• Yılmaz, T., & Gül, M. (2023). BIST Temettü 25 Endeksinde Yer Alan Firmaların Finansal Performanslarının SD Ve WASPAS Yöntemiyle Analiz Edilmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32 (Dicle Üniversitesi'nin 50. Yılına Özel 50 Makale)), 198-221.
• Zeren, F. (2017). Kar Payı Bilmecesinin Araştırılması: BIST Temettü-25 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(5), 172-183.
• Zhang, H., & Wei, G. (2023). Location selection of electric vehicles charging stations by using the spherical fuzzy CPT–CoCoSo and D-CRITIC method. Computational and Applied Mathematics, 42(1), 60. Zheng, Y., Luo, J., Qiao, Y., & Gao, H. (2023). UAV-Assisted Traffic Speed Prediction via Gray Relational Analysis and Deep Learning. Drones, 7(6), 372.
• Zhong, S., Chen, Y., & Miao, Y. (2023). Using improved CRITIC method to evaluate thermal coal suppliers. Scientific Reports, 13(1), 195.
• Zhu, Y. (2023). Research on adaptive combined wind speed prediction for each season based on improved gray relational analysis. Environmental Science and Pollution Research, 30(5), 12317-12347.
• Zou, R., Xiang, Z. R., Zhi, J. Y., Li, T., Chen, H. T., & Ding, T. C. (2023). An optimal selection method for exterior design schemes of subway trains based on multi-level gray relational analysis. Scientific Reports, 13(1), 6014.