MIKE Hidrolojik Model Programı ile Alanya İlçesi Demirtaş-Sedre Çayı Taşkın Bölgesinin Modellenmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 44 - 57, 27.01.2025

Mehmet Dikici , Tasvire Gökce

https://doi.org/10.21324/dacd.1458177

Abstract

Bu çalışma, küresel iklim değişikliğinin etkileri üzerine odaklanarak, Antalya ilinin Alanya ilçesinde bulunan Demirtaş-Sedre Çayı'nın taşkın risklerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Küresel iklim değişikliğinin artan yağışlar ve doğal afetler üzerindeki etkileri, özellikle insan etkisinin ve kaynak kullanımının kontrolsüzlüğünün doğal afetlere zemin hazırlama potansiyelini vurgulamaktadır. Bölgesel hidrolojik modelleme yöntemlerinin kullanılmasıyla, Demirtaş-Sedre Çayı havzasında taşkın risklerinin belirlenmesi ve bu risklerin azaltılması için stratejiler geliştirilmesine katkıda bulunması açısından önem arz etmektedir. Demirtaş-Sedre Çayı havzasında belirlenen tehlikeli taşkın bölgelerinin haritalanması ve bu bölgelerde alınabilecek önlemlerin belirlenmesiyle ilgili önemli bilgiler sunmaktadır. Bu bağlamda, doğal ve beşerî etkenlerin taşkın riskleri üzerindeki rolü detaylı bir şekilde incelenmiş ve yönetim için stratejiler önerilmiştir. Bu çalışma, bölgesel ölçekte taşkın yönetimi planlaması ve sürdürülebilirlik açısından önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, küresel iklim değişikliğinin yerel düzeydeki etkilerini anlamak ve bu etkilere karşı dirençli topluluklar oluşturmak için yapılan bu tür çalışmaların önemi de vurgulanmaktadır. Bu makale hem akademik çevrelerde hem de yerel yönetimlerde taşkın yönetimi ve risk azaltma stratejileri konusunda ileriye yönelik çalışmalara ilham verici bir katkı sunmaktadır. Taşkın sonucu oluşabilecek can ve mal kayıplarını önlemek ve yağışı kontrol altına alabilmek amaçlı taşkın projelendirme programları ile bölgenin topoğrafik yapısı ve buna bağlı dem haritası, taşkın debisi veya yağış-akış grafileri ile olası taşkın ihtimallerinin hesaplanması için meteorolojiden ve DSİ (Devlet Su İşleri 13. Bölge Müdürlüğü’nden ) alınan veriler istatiksel, sentetik veya deterministik yöntemlerle hesaplanarak belirlenebilmektedir. Bu doğrultuda tehlikeli taşkın bölgeleri belirlenmiştir. Bu çalışmada Antalya ilinin Alanya ilçesinde bulunan Demirtaş-Sedre Çayı’nın MIKE hidrolojik model programı ile modellenmesi taşkın debisinin hesaplanması ve olası taşkın risklerinin tahmin edilmesi üzerine çalışma yapılmıştır. Taşkın riski belirlenen yerlerin olası taşkın yükseklikleri ve taşkın yayılım alanlarının mevcut durumda ki kritik bölgelerin hava fotoğrafları İHA (İnsansız Hava Aracı) kullanılarak çekilmiş ve sonuç kısmında analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre taşkın öncesi afet risklerini öngörmek ve yönetebilmek için önem arz etmektedir.

Keywords

Taşkın , Taşkın Debisi , MIKE , Hidrolojik Model , İHA , CBS

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim.

Supporting Institution

ALANYA ALAADDİN KEYKUBAT ÜNİVERSİTESİ

Modeling of Alanya District Demirtaş-Sedre Stream Flood Zone with MIKE Hydrological Model Program

Abstract

This study aims to evaluate the flood risks of Demirtaş-Sedre Stream in Alanya district of Antalya province by focusing on the effects of global climate change. The effects of global climate change on increased rainfall and natural disasters highlight the potential for human influence and resource use to pave the way for natural disasters, in particular. By using regional hydrological modeling methods, it is important in terms of determining flood risks in the Demirtaş-Sedre Stream basin and contributing to the development of strategies to reduce these risks. It provides important information about the mapping of the dangerous flood zones determined in the Demirtaş-Sedre Stream basin and the determination of the measures that can be taken in these areas. In this context, the role of natural and human factors on flood risks has been examined in detail and strategies for management have been proposed with the proposed methods. This study can be considered as an important step in terms of flood management planning and sustainability on a regional scale. In addition, the importance of such studies to understand the effects of global climate change at the local level and to build resilient communities against these effects is also emphasized. This article is an inspiring contribution to future studies on flood management and risk reduction strategies in both academic circles and local governments. 13. The data obtained from the Regional Directorate can be determined by calculating by statistical, synthetic or deterministic methods. Accordingly, dangerous flood zones have been identified. In this study, a study was carried out on modeling the Demirtaş-Sedre Stream in Alanya district of Antalya province with the MIKE hydrological model program, calculating the flood flow rate and estimating possible flood risks. Aerial photographs of the possible flood heights of the places where flood risk was determined and the current critical areas of flood spread areas were taken using UAV (Unmanned Aerial Vehicle) and analyzed in the conclusion part. According to the results of the analysis, it is important to predict and manage pre-flood disaster risks.

Keywords

Flood , Flood Flow , MIKE , Hydrological Model , UAV , GIS

References

• Beden, N. (2019). Cevizdere havzasının sayısal modelleme sistemlerine dayalı taşkın analizi ve taşkın zararlarının değerlendirilmesi [Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Cebeci, İ., Demirkıran, O., Doğan, O., Sezer, K. K., Öztürk, Ö., & Elbaşı, F. (2019). Türkiye’nin iller bazında kuraklık değerlendirmesi. Toprak Su Dergisi (Özel Sayı), 169-176. https://doi.org/10.21657/topraksu.655613
• Çakan, S. (2021). Bozkır-Çarşamba çayı ıslah çalışmalarının HEC-RAS programında incelenmesi [Yüksek lisans tezi, KTO Karatay Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Çanta, E. E. (2022). Kemalpaşa (Artvin) ilçesinde 1 ve 2 boyutlu entegre hidrolik model ile taşkın yayılım haritalarının üretilmesi [Yüksek lisans tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
• Damçayırı, D. (2018). Kınıklı deresinin taşkın risk haritasının oluşturulması [Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Demirbaş, M., & Aydin, R. (2020). 21. yüzyılın en büyük tehdidi: küresel iklim değişikliği. Ecological Life Sciences, 15(4), 163-179.
• Demir, V., & Kisi, O. (2016). Flood hazard mapping by using geographic information system and hydraulic model: Mert River, Samsun, Turkey. Advances in Meteorology, 2016, Article 4891015. https://doi.org/10.1155/2016/4891015
• Demir, V., & Keskin, A. Ü. (2020). Obtaining the Manning roughness with terrestrial-remote sensing technique and flood modeling using FLO-2D: A case study Samsun from Turkey. Geofizika, 37(2), 131-156. https://doi.org/10.15233/gfz.2020.37.9
• Demir, V., & Keskin, A. Ü. (2022). Flood flow calculation and flood modeling in rivers that do not have enough flow measurement (Samsun, Mert River sample). Geomatik, 7(2), 149-162. https://doi.org/10.29128/geomatik.918502
• Dikici, M., & Aksel, M. (2019). Havza büyüklüğüne göre en uygun taşkın debisi hesap yönteminin bulunması-Doğu Akdeniz Havzası örneği. Alkü Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 120-131. https://doi.org/10.46740/alku.582794
• Dikici, M., & Kazezyılmaz-Alhan, C. M. (2018). Alibeyköy havzası için farklı hidrolojik modelleme yöntemleri ile taşkın debilerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 9(2), 919-928
• Gülcü, G. (2021). Kentsel alanlarda yağmur suyu yönetiminin mekânsal bileşenlerinin Üsküdar meydanı havzası üzerinden değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Gülbaz, S. (2019). Sayısal modeller ile taşkın yayılım haritasının oluşturulması ve risk altında olan alanların belirlenmesi: Türkköse Deresi örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 335-349. https://doi.org/10.21324/dacd.491529
• Hacı, A., Gülbaz, S., & Paşa, Y. (2023). Taşkın modellemelerinde ve taşkın haritalarının oluşturulmasında kullanılan programların karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Hüseyin, E.F.E. (2015). Batman çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 6(2), 83-92.
• Intergovernmental Panel on Climate Change. (2023). AR6 Synthesis Report: Climate Change 2023. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-cycle/
• Karataş, B. (2019). Sivas 4 eylül barajının yıkılma senaryolarına göre taşkın analizi ve taşkın tehlike raporunun hazırlanması [Yüksek lisans tezi, Bozok Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Kömüşçü, Ü.A., Çelik, S., & Ceylan, A. (2011). 8-12 Eylül 2009 tarihlerinde marmara bölgesi’nde meydana gelen sel olayının yağış analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 209-220. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000125
• Oğuz, K., Oğuz, E., & Coşkun, M. (2016, 21-24 Kasım). Coğrafi Bilgi Sistemleri ile taşkın risk alanlarının belirlenmesi: Artvin ili örneği [Bildiri Sunumu]. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu, Rize, Türkiye.
• Peker, İ. B., Gülbaz, S., Demir, V., Orhan, O., & Beden, N. (2024). Integration of HEC-RAS and HEC-HMS with GIS in Flood Modeling and Flood Hazard Mapping. Sustainability, 16(3), Article 1226. https://doi.org/10.3390/su16031226
• Uçar, İ. (2010). Trabzon Değirmendere Havzası’nda Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Bir Hidrolik Model Yardımıyla Taşkın Analizi Yapılması [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
• Üyüklüoğlu, M. (2015). HEC-RAS ile taşkın bölgelerinin modellenmesi [Yüksek lisans tezi, Bozok Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Vilsteren, M. (2010). Design Flood Estimation For The Quang Tri Province in Vietnam [Bachelor's Thesis, University Of Twente]. https://purl.utwente.nl/essays/69461