Natural Disaster Diversity Assessment of Bitlis Province

Year 2020, Volume: 6 Issue: 1, 1 - 11, 12.01.2020

Rezzan Ekinci , Aydın Büyüksaraç Yunus Levent Ekinci , Ercan Işık

https://doi.org/10.21324/dacd.535189

Cited By: 22

Abstract

Bitlis province is located on a geography where natural disasters occur
frequently due both to their geomorphologic structure and climatic features.
However, necessary studies for disaster diversity inventory and consequently
risk probability analyses have not been performed so far. In this study,
temporal and spatial analyses of various natural disasters such as landslides,
avalanches, rockfalls and floods occurred in Bitlis province were performed. Considering
the damages resulted from the natural disaster occurrences, risk scores were
calculated for the classifications. In order to perform risk analyses, the Fine-Kinney
method, which is a method that uses the parameters of probability, severity and
frequency, was employed. In this study, the method which is frequently used in occupational
health safety studies was applied to risk analyses of natural disasters for the
first time and therefore a new scale compatible with the aim of the study was
determined and computations were made accordingly. It was decided that landslide,
rockfall and avalanche events threaten the daily life in the districts which have
sloped topographies and generally get heavy rainfall. Emergency actions that
can be applied in case of a possible avalanche disaster are strongly recommended
for Bitlis province that is most prone to be damaged by avalanche events. In
addition, necessary precautions should be taken immediately to prevent the loss
of life and property in the south districts, where the risk of rockfall events
is high. On the other hand, it was determined that flooding events do not pose a
serious danger.

Bitlis İlinin Doğal Afet Çeşitliliğinin Değerlendirilmesi

Abstract

Bitlis ili hem jeomorfolojik yapısından hem de
iklimsel özelliklerinden dolayı doğal afet türlerinin sıklıkla yaşandığı bir
coğrafyada bulunmaktadır. Ancak, bu coğrafyada günümüze kadar gerekli düzeyde
afet çeşitliliği envanteri çalışmaları ve buna bağlı olarak risk olasılığı
analizleri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmada bir ilk olarak Bitlis ili sınırları
içinde meydana gelmiş heyelan, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel gibi çeşitli
doğal afetlerin zamansal ve mekânsal analizi yapılmıştır. Doğal afetlerin
meydana gelmesiyle oluşan zararlar da göz önüne alınarak risk değerleri
hesaplanmış ve buna bağlı olarak risk sınıflandırması yapılmıştır. Risk analizleri
yapabilmek amacıyla olasılık, şiddet ve frekans parametrelerinin kullanıldığı
yöntemlerden biri olan Fine-Kinney yönteminden yararlanılmıştır. İş sağlığı
güvenliği çalışmalarında sıklıkla kullanılan yöntem, doğal afetler risk
analizleri için ilk defa bu çalışmayla uygulanmış ve bu nedenle çalışmanın
amacına uygun olabilecek yeni bir ölçek oluşturmuş ve hesaplamalar yapılmıştır.
Heyelan, kaya düşmesi ve çığ olaylarının eğimli topografyalara sahip aynı
zamanda da bol yağış alan yerleşim alanlarında günlük hayatı tehdit edecek
seviyede olduğu belirlenmiştir. Ülkemizde çığ düşmesi olayından zarar
görebilmeye en meyilli il olan Bitlis için olası bir afet anında
uygulanabilecek acil durum eylemlerinin gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Ayrıca, kaya düşmesi olaylarının yaşanma riskinin yüksek olduğu güney ilçelerde
can ve mal kaybını önlemek amacıyla gerekli tedbirlerin acilen alınması
gerekmektedir. Diğer taraftan, sel olayların ise ciddi bir tehlike arz etmediği
belirlenmiştir.

Keywords

Bitlis , Doğal Afet , Risk Analizi , Fine-Kinney Yöntemi

References

• Aydar E., Gourgaud A., Ulusoy I., Digonnet F., Labazuy P., Sen E., Bayhan H., Kurttas T., Tolluoglu A.U., (2003), Morphological analysis of active Mount Nemrut stratovolcano, eastern Turkey: evidences and possible impact areas of future eruption, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 123(3-4), 301-312.
• Birgören B., (2017), Fine Kinney risk analizi yönteminde risk faktörlerinin hesaplama zorlukları ve çözüm önerileri, Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 9(1), 19-25.
• Boray A., (1973), The structure and metamorphism of the Bitlis area, southeast Turkey. Doktora Tezi, Londra Üniversitesi, Londra.
• Boray A., (1975), Bitlis dolayının yapısı ve metamorfizması, Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 18, 81-84.
• Bulut Ö., Büyüksaraç A., Işık E., Aydın C., Ekinci Y.L., (2018), Bitlis il merkezinde gözlemlenen kaya düşmeleri, 4. Uluslararası Mesleki ve Teknik Bilimler Kongresi, Erzurum, ss.1094-1102.
• Çubukçu H.E., Ulusoy İ., Ersoy O., Aydar E., Şen E., Gourgaud A., Guillou H., (2012), Mt Nemrut Volcano (Eastern Turkey): temporal petrological evolution, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 209(210), 33-60.
• Degens E.T., Wong H.K., Kempe S., (1984), A geological study of Lake Van, Eastern Turkey, Geologische Rundschau, 73(2), 701-734.
• Deniz O., Doğu A.F., Yıldız M.Z., Saraçoğlu H., Kerimoğlu G., (2006), Süphan Dağı’nın buzul morfolojisi ve turizm açısından değerlendirilmesi, I. Uluslararası Coğrafya Çalışmaları Sempozyumu, Van, ss.113-126.
• Ekinci R., Büyüksaraç A., Ekinci Y.L., (2018), Seismicity and Seismic Hazard Parameters of Bitlis Province and its Surrounding. International Conference on Science, Technology, Engineering, Mathematics and Educational Science, Muş, ss.228-229.
• Elmastaş N., Özcanlı M., (2011), Bitlis ilinde çığ afet alanlarının tespiti ve çığ risk analizi, VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Ankara, ss.303-314.
• Fine W.T., (1971), Mathematical evaluation for controlling hazards, Journal of Safety Research, 3(4), 157-166.
• Gökçe O., (2008), Afet olay ve zararlarının il ve ilçelere göre dağılımı, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tespit Dairesi, İmar Planına Esas Jeolojik Jeoteknik Etüt ve Projeler Şubesi Projeler Şefliği, Ankara (https://www.afad.gov.tr/upload/Node/3503/xfiles/93-2014060215017-afetler_il_ilce_final_27102008_3.pdf).
• Gökçe O., Özden Ş., Demir A., (2008), Türkiye’de afetlerin mekânsal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı Raporu, Ankara.
• Göncüoğlu CM., Turhan N., (1983), Bitlis masifinde yeni yaş bulguları, MTA Dergisi, 95(96), 44-48.
• Güler Ç., Çobanoğlu Z., (1994), Afetler, TC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi, 33.
• Gür H., Sönmez FY., Ay M., (2012), Bitlis İli Çevre Durum Raporu, T.C. Bitlis Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü.
• Horasan G., Boztepe-Güney A., (2007), Observation and analysis of low-frequency crustal earthquakes in Lake Van and its vicinity, eastern Turkey, Journal of Seismology, 11(1), 1-13.
• Hosny G., Elghayish M., Noweir K., (2017), Health risk assessment for benzene–exposure in oil refineries, International Journal of Environmental Science and Toxicology Research, 5(1), 23-30.
• Hoyois P., Below R., Scheuren J.M., Guha-Sapir D., (2007), Annual disaster statistical review: numbers and trends, Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED), School of Public Health, Catholic University of Louvain, Brussels, Belgium.
• Hall R., (1976), Ophiolite emplacement and the evolution of the Taurus suture zone, Southeastern Turkey, Geological Society of American Bulletin, 87(7), 1078-1088.
• Işık E., Aydın M.C., Bakış A., Özlük M.H., (2012), Bitlis ve civarındaki faylar ve bölgenin depremselliği, Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(2), 153-169.
• Işık E., (2013), Bitlis ilinin depremselliği, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 29(3), ss.267-273.
• Karakhanian A., Djrbashian R., Trifonov V., Phillip V., Arakelian S., Avagian A., (2002), Holocene-historical volcanism and active faults as natural risk factors for Armenia and adjacent countries, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 113(1-2), 319-344.
• Karaoğlu Ö., Özdemir Y., Tolluoğlu A.Ü., Karabıyıkoğlu M., Köse O., Froger J.L., (2005), Stratigraphy of the volcanic products around Nemrut Caldera: implications for reconstruction of the caldera formation, Turkish Journal of Earth Sciences, 14(2), 123-143.
• Kinney G.F., Wiruth A.D., (1976), Practical risk analysis for safety management (No. NWC–TP–5865), Naval Weapons Center China Lake CA.
• McKenzie D.P., (1970), Platetectonics of the Mediter ranean region, Nature, 226(5242), 239-243.
• Mason R., (1975), Bitlis Masifinin Tektonik Durumu, Cumhuriyetin 50. Yılı Yerbilimleri Kongresi, Ankara, ss.31-41.
• MTA, Maden Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı, (2010), Bitlis İli Maden ve Enerji Kaynakları Raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Okumuş D., Barlas B., (2015), Gemi inşaatı sektöründe 5×5 analiz matrisi ve Fine–Kinney yöntemlerinin uygulamalı bir karşılaştırılması, Gemi ve Deniz Teknolojisi Dergisi, 22(204-205), 95-106.
• Oturakçı M., Dağsuyu C., Kokangül A., (2015), A new approach to Fine Kinney method and an implementation study, Alphanumeric Journal, 3(2), 83-92.
• Özçelik A., (2013), İş Sağlığı ve Güvenliğinde Fine–Kinney Yöntemiyle Risk Yönetimi: Mermer İşletmesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özdemir Y., Akkaya İ., Oyan V., Kelfoun K., (2017), A debris avalanche at Süphan stratovolcano (Turkey) and implications for hazard evaluation, Bulletin of Volcanology, 78(9), 1-13.
• Özkul B., Karaman E., (2007), Doğal Afetler İçin Risk Yönetimi, TMMOB Afet Sempozyumu, Ankara, ss.251-260.
• Özşahin E., (2013). Türkiye’de Yaşanmış (1970–2012) Doğal Afetler Üzerine bir Değerlendirme, 2. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Hatay, ss.1-8.
• Özşahin E., Kaymaz Ç.K., (2014), Avalanche susceptibility and risk analysis of eastern Anatolian Region using GIS, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 120(2014), 663-672.
• Öztürk B., Balkıs N., Güven K.C., Aksu A., Görgün M., Ünlü S., Hanilci N., (2005), Investigations on the sediment of Lake Van, II. heavymetals, sulfur, hydrogensulfide and thiosulfuric acid S-(2-amino ethyl ester) contents, Journal of Black Sea/Mediterranean Environment, 11(1), 125-138.
• Şengün M., (1993), Bitlis masifinin metamorfizması ve örtü çekirdek ilişkisi, MTA Dergisi, 115, ss.1-13.
• Toker M., Krastel S., Demirel-Schlueter F., Demirbağ E., İmren C., (2007), Volcano-Seismicity of Lake Van (Eastern Turkey), A Comparative Analysis of Seismic Reflection and Three Component Velocity Seismogram Data and New Insights into Volcanic Lake Seismicity. International Earthquake Symposium, Kocaeli, ss.103-109.
• Uluğ A., (2009), Nasıl bir afet yönetimi, TMMOB İzmir Kent Sempozyumu, İzmir, ss.1-18.
• Ulusoy İ., Labazuy P., Aydar E., Ersoy O., Çubukçu E., (2008), Structure of the Nemrut caldera (Eastern Anatolia, Turkey) and associated hydrothermal fluid circulation, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 174(4), 269-283.
• Ulusoy İ., Labazuy P., Aydar E., (2012), STcorr: an IDL code for image based normalization of lapse rate and illumination effects on nighttime TIR imagery, Computers and Geosciences, 43(2012), 63-72.
• Yılmaz Y., Güner Y., Şaroğlu F., (1998), Geology of the Quaternary volcanic centers of the East Anatolia, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85(1-4), 173-210.