BAZI GÜRCÜ DEYİMLERİN TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEKİ KARŞILIKLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 51 - 62, 15.06.2021

Gül Mükerrem Öztürk

Öz

Kültürlerarası iletişimin araştırılması, çağdaş dilbiliminde
aktif bir rol oynamaktadır. Türkiye'nin sınır komşusu ve dost
bir ülke olan Gürcistan'da Türklere, Türk diline, Türk
kültürüne, Türk tarihine ilgi tarih boyunca olduğu gibi, bugün
de devam etmektedir. Modern dünyadaki gelişmeler ve
komşuluk ilişkilerinden dolayı Türk-Gürcü halklarının
kültürel ilişkilerine ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Bu
çalışmada, iki halkın tarihi süreç kapsamında siyasi, kültürel
vb. etkileşimlerinin deyimlere yansıması ve iki halkın örf,
adet, gelenek, yaşayış biçimi ve dünya görüşündeki
farklılıkları ve benzerlikleri açığa çıkarmak amaçlanmıştır.
Halk biliminin önemli öğelerinden biri olan deyimlerin iki
dildeki özellikleri çalışmada yer verilerek deyim
karşılaştırılması yapılmıştır. Buradan hareketle, Türk ve
Gürcü dilinde özel nüanslı deyimlerinde olduğu
görülmektedir. Bunlardan bazılarını sebep-sonuç ilişkisi
çerçevesinde açıklayabilirken bazılarını da kendiliğinden
dilde var olduğundan açıklanabilmesi mümkün değildir. Bu
kapsamda Gürcüce sözlüklerden Eter Mamulia’nın 2006
yılında Tsartkela Yayınevi’nden çıkan “Türkçe-Gürcüce
Deyimler Sözlüğü”nden, T. Sakhokia’nın 1979 yılında
Merani Yayınevi’nde çıkan “Gürcü Süslü Deyimler ve
Söyleyişler Sözlüğü”nden ve Al. Oniani’nin 1966-1988
yıllarında Nakaduli Yayınevi’nden çıkarmış olduğu
“Gürcüce Deyimler Sözlüğü”nden yararlanılarak eşdeğerlik
bağlamında karşılaştırmalı olarak ele alınmaya çalışılmıştır.
Çalışma sonucunda ortaya çıkan verilerden yola çıkarak iki
dost halkın kültürel ve sosyal alandaki etkileşimlerinin
olduğu görülmüştür. Bu çalışma, başta dil, edebiyat ve kültür
olmak üzere bu iki komşu ülke arasında karşılıklı olarak
yapılacak bilimsel çalışmalara katkı sunması açısından önem
arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gürcüce, Türkçe, Deyimler, Gürcistan.

AN INVESTIGATION ON THE TURKISH EQUIVALENTS OF SOME GEORGIAN IDIOMS

Öz

Researching intercultural communication plays an active role
in contemporary linguistics. The interest in Turks, Turkish
language, Turkish culture and Turkish history in Georgia,
which is a border neighbor of Turkey and friendly country,
continues today as it was throughout history. Due to the
developments in the modern world and the neighborly
relations, the interest in the cultural relations between Turkish
and Georgian peoples is increasing day by day. In this study,
it was aimed to reveal the reflection of their political and
cultural interactions on idioms within the historical process,
and the differences and similarities in the customs, traditions,
lifestyles, and worldviews of the two peoples.
In this study, a comparison of idioms, which is one of the
important elements of folklore, was made by including their
features in two languages. As a result of the comparison, it
was seen that there are idioms with special nuances in both
languages. While some of them can be explained within the
framework of the cause-effect relationship, some of them
cannot be explained because they naturally exist in language.
In this context, idioms were tried to be comparatively
discussed in the context of equivalence considering Eter
Mamulia's " Dictionary of Turkish-Georgian Idioms "
published by Tsartkela Publishing House in 2006, T.
Sakhokia's "Dictionary of Georgian Fancy Idioms and
Sayings" published by Merani Publishing in 1979, and Al.
Considering Oniani's "Dictionary of Georgian Idioms"
published by Nakaduli Publishing House in 1966-1988.
Based on the data obtained as a result of the study, it is seen
that the two friendly peoples have cultural and social
interactions. Thus, it is important in terms of contributing to
the scientific studies to be carried out mutually between
Georgia and Turkey, especially in language, literature and
culture.

Anahtar Kelimeler

Georgian, Turkish, idioms, Georgia

Kaynakça

• Aksoy, Ö. Asım (2014). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I. (7. Baskı). Ankara: İnkılâp Yayınevi.
• Bakradze, İrma ve Darçiaşvili, Rusudan (2008). Gürcü Halk Atasözleri (ქართული ხალხური ანდაზები). Tiflis: Palitra L Yayınevi.
• Corbenadze, Besik (1988). Dil, Millet, Devlet (ენა, ერი, სახელმწიფო). Tiflis: Sakhalkho Gazetesi, S. 40, C. 6. IX.
• Çiloğlu, Fahrettin (1993). Dilden Dine, Edebiyattan Sanata Gürcülerin Tarihi (1. Baskı). İstanbul: Ant Yayınları.
• Çkonia, Liana (2008). Deyimler ve Akraba Olmayan Dillere Çeviri Üzerine Yayınlanmamış Doktora Tezi, Batum Şota Rustaveli Üniversitesi, İnsani Bilimler Fakültesi Türkoloji Bölümü.
• Gvakharia Aleksandre ve Tsaişvili Sargi (1965). Karamaniani XIX. Yüzyıl Elyazması. Tiflis: Edebiyat ve Sanat Yayınevi.
• Gvakharia Aleksandre ve Tsaişvili Sargi (1965). Visramiani XIX. Yüzyıl Elyazması. Tiflis: Edebiyat ve Sanat Yayınevi.
• Ğlonti Şalva (1995). Gürcü Yazarların Dil Hakkında Araştırmaları. Tiflis: Apkhazya Devlet Yayınevi. http://idioms.tsu.ge/?p=5646 (Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2020- 07 Mayıs 2021).
• https://wikizero.com/tr/Acara_leh%C3%A7esi (Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2020- 07 Mayıs 2021).
• Khakhutaishvili Mzia ve Putkaradze Şuşana (2006). Kobuleti Muhacirlerinin Konuşmaları. Batum
• Şota Rustaveli Devlet Üniversitesi. Güney Batı Gürcistan’ın Araştırma Merkezi. Basım Dergisi.
• Korkmaz, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Mamulia Eter (2006.) Türkçe – Gürcüce Deyimler Sözlüğü (თურქულ-ქართული ფრაზეოლოგიური ლექსიკონი). Tiflis: Tsartkela Yayınları.
• Nijaradze Şükri (1971) Gürcü Dilin Acara Lehçesi. Batum. Sabçota Acara Yayınevi.
• Oniani, Aleksandre (1966). Gürcüce Deyimler (ქართული იდიომები). Tiflis: Nakaduli Yayınevi.
• Oniani, Aleksandre (1988). Gürcüce Deyimler (ქართული იდიომები). Tiflis: Nakaduli Yayınevi.
• Öztürk, G. Mükerrem (2019). “Kültür Aktarımında Çeviri Stratejileri: Mikheil Cavahişvili’nin “Çançura” Adlı Öyküsünün Türkçe Çevirisindeki Deyimlerin Karşılaştırmalı Analizi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 8/3, s. 1630-1647.
• Putkaradze Şuşana (1993). Bizimkilerin Gürcüce Kitabı (ჩვენებურირების ქართული წიგნი). Batum: Acara Yayınevi.
• Püsküllüoğlu, Ali (1995). Türkçe Deyimler Sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Sakhokia Todua (1954). Süslü Deyimler (ქართული ხატოვანი სიტყვა-თქმანი). Tiflis: Nakaduli Yayınevi.
• Sakhokia, Todua (2012). Gürcü Atasözleri (ქართული ანდაზები). Tiflis: Siesta Yayınevi.
• Şahin, A. Bahadır (2019). Türk-Gürcü Deyim ve Atasözlerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Takaişvili, Arli (1961). Gürcü Deyimleri Üzerine. Tiflis: Gürcistan SSCB Bilimler Akademisi Yayınevi.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
• Türk Dil Kurumu. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, https://www.tdk.gov.tr/?option=com_ atasozleri&view=atasozleri%20Eri%C5%9Fim%20Tarihi%3A%2011 (Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2020- 07 Mayıs 2021).
• Türkçe-Gürcüce Sözlük (თურქულ-ქართული ლექსიკონი) (2001). İstanbul: Livane Matbaacılık.
• Vaçeişvili, Givi (2000). Atasözleri ve Deyimler (ანდაზები და იდიომები). Tiflis: TSU Yayınları.