Söylem Çözümlemesinde Bağlam

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 10, 116 - 125, 25.03.2025

Kıymet Düzgün Uluyol

Öz

Bağlam kavramı söylem çözümlemesinin en temel kavramları arasında yer alır. Bağlam, tanımlanması oldukça güç bir kavram olarak karşımıza çıksa da en geniş tanımıyla bağlamı, söylemin üretildiği ve yorumlandığı koşulların bütünü olarak tanımlamak mümkündür. Söylem çözümlemesinin amaçlarından biri bağlamların ne olduğunu ve bağlam ile söylem arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Bağlam, pek çok bilim dalında ele alınan disiplinler arası bir kavram olarak dikkat çeker. Bu çalışmada bağlamın kavram alanı, bağlamın özellikleri ve bağlamın türleri üzerinde durulacaktır. Çalışma, dilbilgisel ve dilbilimsel çalışmalarda sıklıkla göz ardı edilen bağlamın başlı başına bir çalışma konusu olması gerektiğine dikkat çekmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

söylem, bağlam, söylem çözümlemesi

Kaynakça

• Ervin-Tripp, S. M. (1996). “Context in Language”. in D. I. Slobin and J. Gerhardt (ed.), Social interaction, social context, and language: essays in honor of Susan Ervin-Tripp, 21–36. Hillsdale, NJ; England: Lawrence Erlbaum Associates.
• Fetzer, A. (2004). Recontextualizing Context. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Gee, J. P. (2011). How to do Discourse Analysis: A Toolkit. New York: Routledge.
• Günay, V. D. (2018). Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Gür, T. (2013). “Post-Modern Bir Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi”. Journal of World of Turks, 5: 185-202.
• Jones, R.H. (2024). Discourse Analysis: A Resource Book For Students. New York: Third Edition.
• Kamacı Gencer, D. (2023). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Söylem İşaretleyicileri. Çanakkale: Paradigma Yayınları.
• Kıran, Z & Eziler Kıran, A. (2018). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kocaman, A. (1998). “Söylem Çalışmaları ve Türkçe Öğretimi”. Doğan Aksan Armağanı içinde (Hazırlayanlar: Kamile İmer ve Leyla Subaşı Uzun), Ankara: AÜDTCF Yayınları.
• Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Turan, Ü. D. (2019). “Edimbilim I: Bağlam, Konuşma İlkeleri ve Söz Eylem Kuramı”. Ed. A. S. Özsoy, Ü. D. Turan, Genel Dilbilim II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• van Dijk, T. A. (2008). Discourse and Context: A Sociocognitive Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• van Dijk, T. A. (2009). Society and Discourse: How Social Contexts Influence Text and Talk. Cambridge: Cambridge University Press.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yang, Y. & Hu, R. (2022). “The Functions of Context in Discourse Analysis”. International Journal of Linguistics, Literatture and Culture, 8: 218-228.
• Yılmaz, E. (2020). “Edim Bilimi”. Ed. Erdoğan Boz, Dilbilim Teorik ve Uygulamalı Alanlar. Ankara: Gazi Kitabevi.