YENİ DİNÎ HAREKETLER / الأَسْبابُ النَّفْسِيّةُ لانْتِسَابِ الشَّبَابِ الْمُتَدَيّنِينَ لِلْحَرَكَاتِ الدَّينِيةِ الجَدِيدَةِ
Year 2020,
Volume: 2 Issue: 1, 90 - 100, 15.06.2020
Muhammed Kızılgeçit
,
Mücahit Elhut
Abstract
إن الحركات الدينية الجديدة جاءت كردة فعل على الحداثة واحتجاجا عليها ولهذه الحركات أشكال متنوّعة ومختلفة. بعض هذه الحركات متعصّبة ومحافظة دينيا، وبعضها ميّالة للتّحديث بشكل جذري. كما أن بعض هذه الحركات كانت معتمدة على الديانات السماوية التي تتبع لها كاليهودية أو النصرانية أو الدّيانات الوضعية كالديانة الهندية ونحوها، والبعض الآخر حاولت المزج بين الديانات المختلفة والخروج بخليط من الأفكار متشكّل من مجموع أفكار الديانات المختلفة؛ ومع هذا إذا أردنا النظر إلى هذه الحركات من حيث التأسيس والهيكلية الخارجية تحمل فكر إزالة الحدود والتقاليد الحاكمة لكل NRM فأننا نجد أن من الشخص والمؤسسات، وبمعنى آخر إزالة كل ما يحد الإنسان على صعيده الشخصي أو المؤسسي والسماح بالاندماج التام فيما بينهما. ويا تُرَى هل الانتساب إلى NRM هو نجاح استراتيجي للحركات الدينية الجديدة ؟ أو هو من متطلبات الحياة العصرية للفرد في الوقت الراهن؟ أم أنه نتيجة البحث عن المجال الذي يجد فيه نفسه؟ أم أنه بمحاولة انقاذ نفسه أصلاها بلهيب الحلقة المفرغة، وفي هذه المقالة سيتم شرح الأسباب النفسية المؤثرة في الانتساب إلى هذه الحركات الدينية والتي يمكن ايجازها بما يلي: الحرمان، الاغتراب (الشعور بالغربة والعزلة)، الرغبة في إشغال الفكر بالمسائل الدينية، عدم معرفة الفرد بماهية شخصيته، والمرور بأزمات شخصية. أو تجربة العيش بنموذج العقل بلا مأوى، والتي بدورها تدعو الفرد إلى السير نحو الحداثة وربط وجوده على خلاف ما اصطلح عليه في السابق أنه مقدس، وإدراكه ذلك بطريقة علمانية. هكذا يمكن ملاحظة أن الفرد ينظر إلى وجوده وحياته وفق الطريقة الغربية بشكل عقلاني، ولكن حين يجابه المشاكل الكبيرة التي تواجهه يمكن أن يشعر بأنه كإنسان غربي ضمن حياته في الكون والمجتمع بلا مأوى وبلا صوت يسمعه للآخرين، وبعدم وجود من يلجأ إليه، ولذلك يجد نفسه راغبا في التوجه إلى الحركات الدينية الجديدة لشعوره بأنها المجال الذي يبحث عنه تجاه الأحاسيس السابقة التي تروي ذلك الشعور لديه. وفي هذه الدراسة سيتم التطرق إلى العلاقة بين الحركات الدينية الجديدة والعوامل النفسية والشخصية الإنسانية، من ناحية توضيحية تحليلية، ومحاولة إيجاد حلول ولو وفق إطار ضيق، ووجوب النظرة بشكل مختلف ومتطور مع نظرة الإنسان العصري إلى وجوده واتجاهات اعتقاداته وآثارها
References
- APA American Psychiatric Association. DSM-5 The Diagnostic
and Statistical Manual of Mental Disorders. Washington:
American Psychiatric Publishing, 2013.
- Barker, Eileen. “New Religious Movements Their Incidence
and Significance”. New Religious Movements Challenge
and Response. Ed. B. Wilson - J. Cresswell. 15-32. London:
Routledge, 2001.
- Bell, Daniel “Kutsalın Dönüşü”. 21 Yüzyılda Dinin Geleceği
Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. 229-242. İstanbul: Timaş, 2014.
- Chryssides, George D. Historical Dictionary of New Religious
Movements. U. K.: The Scarecrow Press, 2012.
- Davie, Grace “Avrupa Bir İstisna Mı?” 21. Yüzyılda Dinin
Geleceği Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. 201-215. İstanbul:
Timaş Yayınları, 2014.
- Davine, Grace. “Believing Without Belonging: Is This The Future
of Religion in Britian”. Social Compass 37/4 (1990): 455-469.
- Dawson, L. Lorne. “Yeni Dini Hareketlerin Anlamı ve Önemi”.
Yeni Dini Hareketler Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. Ed.
Süleyman Turan - Faruk Sancar. 47-70. İstanbul: Açılımkitap,
2014.
- Karaca, Faruk. Yabancılaşma ve Din Dinsel Yabancılaşmanın
Sosyal Psikolojik Analizi. İstanbul: Çamlıca, 2014.
- Kirman, Mehmet Ali. Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi. Ankara:
Birleşik, 2010.
- Köse, Ali. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”.
Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. 407-427. İstanbul: Ensar,
2004.
- Köse, Ali. “Sekülerden Kutsala Yolculuk”. 21. Yüzyılda Dinin
Geleceği Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. İstanbul: Timaş, 2014.
- Kızılgeçit, Muhammed. Yeni Dini Hareketlerin Psikolojisi
İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 2018.
- Saliba, John A. Understanding New Religious Movements.
Walnut Creek: Altamira, 2003.
- Saliba, John A. “Psychology and The New Religious Movement”.
The Oxford Handbook of New Religious Movement. Ed. J. R.
Lewis. 317-333. Oxford: Oxford University Press, 2004.
- Saliba, John A. “Yeni Dini Hareketlere Disipliner Yaklaşım:
Beşeri ve Sosyal Bilimler Bakış Açısından”. Yeni Dini Hareketler
Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. Çev. M. İlhan. Ed.
Süleyman Turan - Faruk Sancar. 81-109. İstanbul: Açılımkitap,
2014.
- John. A. Saliba, Psikoloji ve Yeni Dini Hareketler, Psychology and
the New Religious Movements,. (çev. M. Kızılgeçit, A. Akbaş, &
M. Şen, Çev.) Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi, 2017, 11, s. 193-214.
- Sambur, Bilal. Özgürlük, Çoğulculuk ve Barış. Liberal Düşünce
18/71 (Yaz 2013): 27-40.
- Turan, Süleyman. “Yeni Dini Hareketlerin Üye Kazanma Ve
Kazandıkları Üyeleri Elde Tutma Yöntemleri”. 4. Uluslararası
Din Bilimleri Sempozyumu (Alanya, 3-5 Mayıs 2018). 294-300.
Alanya, 2018.
- Turan, Yahya. Kişilik ve Dindarlık. İstanbul: Ensar Neşriyat,
2017.
YENİ DİNÎ HAREKETLER / الأَسْبابُ النَّفْسِيّةُ لانْتِسَابِ الشَّبَابِ الْمُتَدَيّنِينَ لِلْحَرَكَاتِ الدَّينِيةِ الجَدِيدَةِ
Year 2020,
Volume: 2 Issue: 1, 90 - 100, 15.06.2020
Muhammed Kızılgeçit
,
Mücahit Elhut
Abstract
Yeni Dini Hareketler, moderniteye karşı
bir protesto şeklinde nitelenmektedir. YDH’ler,
oldukça çeşitli ve renkli bir görünüm arz
etmektedir. Bazıları teolojik olarak oldukça
tutucu; bazıları radikal bir biçimde yenilikçidir.
Bir kısmı geleneksel dinler içerisinden ortaya
çıkarken diğer bir kısmı eklektik ve senkretik
bir görünüm sergilemektedir. Bu hareketlerin
çoğunun hedef kitlesi gençler olduğu için bu
tür dini hareketler “gençlik dinleri/tarikatları”
olarak da tanımlanmaktadır. Bununla birlikte
yapı ve dış görünüm olarak ele alındığında ise,
YDH’leri çağdaş dünyadaki özel ve kamusal
alanlar arasındaki sınırları kaldırma sebebi
olarak kavramsallaştırmak da mümkündür.
Bu makalede bireyin YDH'lere katılımının
psikolojik nedenleri açıklanmaya çalışılacaktır.
References
- APA American Psychiatric Association. DSM-5 The Diagnostic
and Statistical Manual of Mental Disorders. Washington:
American Psychiatric Publishing, 2013.
- Barker, Eileen. “New Religious Movements Their Incidence
and Significance”. New Religious Movements Challenge
and Response. Ed. B. Wilson - J. Cresswell. 15-32. London:
Routledge, 2001.
- Bell, Daniel “Kutsalın Dönüşü”. 21 Yüzyılda Dinin Geleceği
Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. 229-242. İstanbul: Timaş, 2014.
- Chryssides, George D. Historical Dictionary of New Religious
Movements. U. K.: The Scarecrow Press, 2012.
- Davie, Grace “Avrupa Bir İstisna Mı?” 21. Yüzyılda Dinin
Geleceği Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. 201-215. İstanbul:
Timaş Yayınları, 2014.
- Davine, Grace. “Believing Without Belonging: Is This The Future
of Religion in Britian”. Social Compass 37/4 (1990): 455-469.
- Dawson, L. Lorne. “Yeni Dini Hareketlerin Anlamı ve Önemi”.
Yeni Dini Hareketler Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. Ed.
Süleyman Turan - Faruk Sancar. 47-70. İstanbul: Açılımkitap,
2014.
- Karaca, Faruk. Yabancılaşma ve Din Dinsel Yabancılaşmanın
Sosyal Psikolojik Analizi. İstanbul: Çamlıca, 2014.
- Kirman, Mehmet Ali. Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi. Ankara:
Birleşik, 2010.
- Köse, Ali. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”.
Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. 407-427. İstanbul: Ensar,
2004.
- Köse, Ali. “Sekülerden Kutsala Yolculuk”. 21. Yüzyılda Dinin
Geleceği Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. İstanbul: Timaş, 2014.
- Kızılgeçit, Muhammed. Yeni Dini Hareketlerin Psikolojisi
İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 2018.
- Saliba, John A. Understanding New Religious Movements.
Walnut Creek: Altamira, 2003.
- Saliba, John A. “Psychology and The New Religious Movement”.
The Oxford Handbook of New Religious Movement. Ed. J. R.
Lewis. 317-333. Oxford: Oxford University Press, 2004.
- Saliba, John A. “Yeni Dini Hareketlere Disipliner Yaklaşım:
Beşeri ve Sosyal Bilimler Bakış Açısından”. Yeni Dini Hareketler
Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. Çev. M. İlhan. Ed.
Süleyman Turan - Faruk Sancar. 81-109. İstanbul: Açılımkitap,
2014.
- John. A. Saliba, Psikoloji ve Yeni Dini Hareketler, Psychology and
the New Religious Movements,. (çev. M. Kızılgeçit, A. Akbaş, &
M. Şen, Çev.) Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi, 2017, 11, s. 193-214.
- Sambur, Bilal. Özgürlük, Çoğulculuk ve Barış. Liberal Düşünce
18/71 (Yaz 2013): 27-40.
- Turan, Süleyman. “Yeni Dini Hareketlerin Üye Kazanma Ve
Kazandıkları Üyeleri Elde Tutma Yöntemleri”. 4. Uluslararası
Din Bilimleri Sempozyumu (Alanya, 3-5 Mayıs 2018). 294-300.
Alanya, 2018.
- Turan, Yahya. Kişilik ve Dindarlık. İstanbul: Ensar Neşriyat,
2017.
Year 2020,
Volume: 2 Issue: 1, 90 - 100, 15.06.2020
Muhammed Kızılgeçit
,
Mücahit Elhut
References
- APA American Psychiatric Association. DSM-5 The Diagnostic
and Statistical Manual of Mental Disorders. Washington:
American Psychiatric Publishing, 2013.
- Barker, Eileen. “New Religious Movements Their Incidence
and Significance”. New Religious Movements Challenge
and Response. Ed. B. Wilson - J. Cresswell. 15-32. London:
Routledge, 2001.
- Bell, Daniel “Kutsalın Dönüşü”. 21 Yüzyılda Dinin Geleceği
Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. 229-242. İstanbul: Timaş, 2014.
- Chryssides, George D. Historical Dictionary of New Religious
Movements. U. K.: The Scarecrow Press, 2012.
- Davie, Grace “Avrupa Bir İstisna Mı?” 21. Yüzyılda Dinin
Geleceği Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. 201-215. İstanbul:
Timaş Yayınları, 2014.
- Davine, Grace. “Believing Without Belonging: Is This The Future
of Religion in Britian”. Social Compass 37/4 (1990): 455-469.
- Dawson, L. Lorne. “Yeni Dini Hareketlerin Anlamı ve Önemi”.
Yeni Dini Hareketler Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. Ed.
Süleyman Turan - Faruk Sancar. 47-70. İstanbul: Açılımkitap,
2014.
- Karaca, Faruk. Yabancılaşma ve Din Dinsel Yabancılaşmanın
Sosyal Psikolojik Analizi. İstanbul: Çamlıca, 2014.
- Kirman, Mehmet Ali. Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi. Ankara:
Birleşik, 2010.
- Köse, Ali. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”.
Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. 407-427. İstanbul: Ensar,
2004.
- Köse, Ali. “Sekülerden Kutsala Yolculuk”. 21. Yüzyılda Dinin
Geleceği Kutsalın Dönüşü. Ed. Ali Köse. İstanbul: Timaş, 2014.
- Kızılgeçit, Muhammed. Yeni Dini Hareketlerin Psikolojisi
İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 2018.
- Saliba, John A. Understanding New Religious Movements.
Walnut Creek: Altamira, 2003.
- Saliba, John A. “Psychology and The New Religious Movement”.
The Oxford Handbook of New Religious Movement. Ed. J. R.
Lewis. 317-333. Oxford: Oxford University Press, 2004.
- Saliba, John A. “Yeni Dini Hareketlere Disipliner Yaklaşım:
Beşeri ve Sosyal Bilimler Bakış Açısından”. Yeni Dini Hareketler
Tarihsel, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla. Çev. M. İlhan. Ed.
Süleyman Turan - Faruk Sancar. 81-109. İstanbul: Açılımkitap,
2014.
- John. A. Saliba, Psikoloji ve Yeni Dini Hareketler, Psychology and
the New Religious Movements,. (çev. M. Kızılgeçit, A. Akbaş, &
M. Şen, Çev.) Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi, 2017, 11, s. 193-214.
- Sambur, Bilal. Özgürlük, Çoğulculuk ve Barış. Liberal Düşünce
18/71 (Yaz 2013): 27-40.
- Turan, Süleyman. “Yeni Dini Hareketlerin Üye Kazanma Ve
Kazandıkları Üyeleri Elde Tutma Yöntemleri”. 4. Uluslararası
Din Bilimleri Sempozyumu (Alanya, 3-5 Mayıs 2018). 294-300.
Alanya, 2018.
- Turan, Yahya. Kişilik ve Dindarlık. İstanbul: Ensar Neşriyat,
2017.