Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kuruluna Sorulan Sorular Üzerinden Toplumun Mezhep ve Farklı Dinî Anlayışlarla İlgili Algısı

Year 2024, Issue: 9, 3 - 57, 23.09.2024

Cenksu Üçer , Sena Çinici

Abstract

Bu çalışma Din İşleri Yüksek Kuruluna gelen sorular üzerinden toplumun mezhep ve dinî farklı anlayışlar olgusuna yaklaşımını incelemektedir. Kurulun tevarüs ettiği değişmeyen görevlerinden başlıcası, dinî konulardaki sorulara bütün iletişim imkânlarını kullanarak cevap vermektir. Kurula mezhep ve farklı dinî anlayışlar dâhil dinî hayatın her yönüyle ilgili yüz yüze görüşmeden mektuba, mailden mobil uygulamaya varıncaya kadar farklı kanallarla pek çok soru yöneltilmektedir. Toplumda sağlıklı bir mezhep ve dinî farklı anlayışlar olgusunun yerleşmesi hususunda toplumun bu konulardaki yaklaşımlarının bilinmesi son derece önemlidir. Zira dinî düşünce ve hayatla ilgili kabul ve pratikler, mezhebî, meşrebî telakkî ve uygulamalar üzerinden şekillenmektedir. Dolayısıyla İslâm Mezhepleri Tarihi alanında yürütülen bu nitel araştırmada mezhep ve dinî farklı anlayışlar hakkında Kurula gelen soruların incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma, araştırmanın “konu hakkında gelen soruların bu topraklardaki gruplar ve dinî sosyokültürel hayatta yaşanan gelişmeler doğrultusunda şekilleneceği” hipotezi çerçevesinde şekillenmiştir. Bu bağlamda mezhep, mezhebe uyma, taklid, telfîk, farklı mezhep mensupları arasındaki evlilik, sosyal ilişkiler vb. gibi konular ile Alevîlik, Ca‘ferîlik/Şiîlik, Eş‘arîlik, Hanefîlik, Mâtürîdîlik, Selefîlik, Şâfiîlik gibi mezhep, ekol ve anlayışlar kapsamındaki örneklem üzerinden yürütülmüştür. Araştırma 2012 0cak 2018 Mayıs ayları içerisinde Kurulun Soru Sor platformu “kurul.diyanet.gov.tr, fetva.diyanet.gov.tr” adresine internet üzerinden gelen sorularla sınırlandırılmıştır. Toplumun sorularının ülkede yaşanan dinî sosyokültürel hayat bağlamındaki
gelişmeler doğrultusunda şekillendiği görülmüştür.

Keywords

İslâm Mezhepleri Tarihi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulu, Sorular, Toplumun Mezhep ve Farklı Dinî Anlayışlar Algısı

References

• Ahmetoğlu, Şahin. “İmâmiyye/İsnâaşeriyye”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. M. Saffet Sarıkaya ve Mehmet Ümit. 99-124. Ankara: Nobel, 2020. Akoğlu, Muharrem. “Mu‘tezile”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. M. Saffet Sarıkaya ve Mehmet Ümit. 69-86. Ankara: Nobel, 2020. Aksüt, Hamza. Aleviler Türkiye-İran-Irak-Suriye-Bulgaristan. Ankara: Yurt Kitap-Yayın, 2009.
• Alperen, Abdullah. “Alevî(lik) Modernleşmesine Dair Düşünceler”. Dem Dergi 2, no. 6 (2009): 76-82.
• Altuntaş, Halil. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020.
• Amghar, Samir. Bugünkü Selefilik Batı’da Mezhep Hareketleri. çev. İzzet Er, Yusuf Özcan, İpek Kılıç. Bursa: Emin Yayınları, 2018.
• Arap Dünyasında Selefilik ve Selefi Hareketler. ed. Beşir Musa Nâfi’ vd. çev. Nurullah Çakmaktaş. İstanbul: Yarın Yayınları, 2016.
• Arıkan, Adem. “İslâm Dünyasının Mezhep Haritası ve Nüfus Dağılımı”. İslâmi Araştırmalar 29, no. 2 (2018): 348-379.
• Ayar, Talip. Osmanlı Devleti’nde Fetvâ Eminliği 1826-1922. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Aybakan, Bilal. “Şâfi Mezhebi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 233-247. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Aydınlı, Osman. Akılcı Din Söylemi Farklı Yönleriyle Mu‘tezile Ekolü. Ankara: Hititkitap Yayınevi, 2010.
• Balkız, Ali. Kent Koşullarında Sosyolojik Olgu Olarak Alevilik Yazılar. İstanbul: Alev Yayınları, 2007.
• Banaz, Şaban. “Çorumlu Caferileşmiş Alevilerin Caferileşme Süreci ve Temel İnanç Esasları”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 95 (2020): 169-198.
• Bardakoğlu, Ali. “Hanefî Mezhebi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 21-27. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Bayrak, Ali. “Dini Gruplar Bağlamında Ca‘ferîlik”, İlahiyat Fakültesi Dergisi 13, no. 2 (2008): 11-128.
• Birdoğan, Nejat. Anadolu ve Balkanlar’da Alevi Yerleşmesi Ocaklar-Dedeler- Soyağaçları. İstanbul: Mozaik Yayınları, 1995.
• Bozkuş, Metin. Sivas Aleviliği. Isparta: Fakülte Kitabevi, 2006.
• Bulut, Mehmet. “İhve-i selâse” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22: 6-7 İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Bulut, Halil İbrahim. Dünden Bugüne Siyasi-İtikadi İslâm Mezhepleri Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Burak, Ergin. “Hanefi Mezhebinde Yeni Bir İstidlal Yöntemi: Mezheb İçi Telfik”. İslam Tetkikleri Dergisi 12, no. 2 (2024): 669-695.
• Büyükkara, Mehmet Ali. “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudî Selefiyye ve Cihadî Selefiyye”. Dinî Araştırmalar 7, no. 20 (2004): 205-234.
• Büyükkara, Mehmet Ali. “İslâm Kaynaklı Mezheplerin Ortadoğu’daki Coğrafi Dağılımı ve Tahmini Nüfusları”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 6, no. 2 (2013): 321-354.
• Büyükkara, Mehmet Ali. “Mezhep ve Mezhepçilik”. İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi 5 (2017): 1-9.
• Coştu. Kamil. “2012-2015 Yılları Arasında Din İşleri Yüksek Kurulu’na İntikal Eden Soruların Yaygın Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10, no. 2 (2017): 1061-1081.
• Çamuroğlu, Reha. Değişen Koşullarda Alevîlik. İstanbul: Doğan Kitap, 2000.
• Çınar, Mahmut. “D.İ.B. Din İşleri Yüksek Kurulu’na Sorulan Sorular Bağlamında Mehdîlik”. Halkın Soruları Bağlamında Günümüz İnanç Problemleri Sempozyumu: XVIII. Kelam Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantısı (24-25 Mayıs 2013, İstanbul). 108-120. İstanbul: Bağcılar Belediyesi Yayınları, 2016.
• Dadaş, Mustafa Bülent. “Kuruluşundan Günümüze Din İşleri Yüksek Kurulu’nun Fetva Siyaseti”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 13, no.25-26 (2015): 37-74.
• Dadaş, Mustafa Bülent. ‘‘Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvaları Örnekliğinde Güncel Fıkıh Problemlerinin Çözümünde Tahrîc Yöntemi’’. Cumhuriyet Theology Journal, 27, no. 1 (2023): 90-106.
• Dağcı, Şamil. “Din İşleri Yüksek Kurulu Kararlarına Fetva Konseptinde Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmi Dergi 38, no. 4 (2002), 5-20.
• Dalkılıç, Mehmet. “Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. M Ali Büyükkara. 66-90. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Dalkıran, Sayın. “Alevî Kimliği ve Anadolu Alevîliği Üzerine Bir Deneme”. Ekev Akademi Dergisi 6, no. 10 (2002): 95-117.
• Demirtaş, Emrah ve İbrahim Sizgen. “İslam Hukukunda Telfîk Nazariyyesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, no. 1 (2018): 535-567.
• DİB Değişiklik Kanun, Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Kanun No: 6002). Resmî Gazete 27640 (13.07.2010). Erişim 17 Ağustos 2024.
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/07/20100713-2.htm. DİB Kanun 633, Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (Kanun No. 633). Resmî Gazete 12038 (2 Temmuz 1965). Erişim 17
• Ağustos 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.633.pdf. DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. 2020 Faaliyet Raporu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. 2021 Faaliyet Raporu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2022.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. 2022 Faaliyet Raporu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2023.
• DİBDİYKÇUEHY, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete 32043 (14 Aralık 2022). Erişim 17 Ağustos 2024.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=39881&MevzuatTur=7&Me vzuatTertip=5.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. “kurul.diyanet.gov.tr”. Son güncelleme: 25 Ağustos 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Duyuru-Detay/Duyurular/911/selefilik-ve- tarihi-arka-planı-konulu-istisare-toplantısı-duzenlendi. Din İşleri Yüksek Kurulu. Dini İstismar ve Tedhiş Hareketi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
• DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “İnternet Sayfası”. Erişim 17 Ağustos 2024. https://fetva.diyanet.gov.tr/. DİYK, Din İşleri Yüksel Kurulu Başkanlığı. “İhtisas Komisyonları”. Erişim 17
• Ağustos 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/. DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı. “Soru Sor”. Erişim 17 Ağustos
• 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Diyanet-Dini-Soru-Arama-Listesi. Doğanay, Eraslan. Anadolu’da Yaşayan Dergahlar. İstanbul: Can Yayınları, 2000. Ekinci, Mustafa. Anadolu Alevîliğinin Tarihsel Arka Planı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2002.
• Engin, İsmail ve Havva Engin (ed.). Alevîlik. İstanbul: Kitap yayınevi, 2004.
• Üçer, Çinici, Society's Perception of Sects and Different Religious Understan- dings Based on the Questions Asked to the High Council of Religious Affairs of the Presidency of Religious Affairs
• Erkan, Ümit. 16. Yüzyılda Osmanlı’da Kızılbaş Ayaklanmaları. Ankara: Araştırma Yayınları, 2016.
• Görgülü, Ülfet. “Din İşleri Yüksek Kuruluna Gelen Sorular Bağlamında Mahremiyet Algıları”. Din Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu (27-29 Mart 2015 Ordu). 2: 113-127. Samsun: Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2016.
• Görgülü, Ülfet. “Din İşleri Yüksek Kurulunun Tıbbi Konulardaki Fetvalarına İlişkin Metodolojik Bir Değerlendirme”. Fıkıh ve Biyoetik İslam Hukuku Bakımından Tıbbi Konularda Karar Verme Süreci-2. ed. İhsan Karaman vd. 181-195. İstanbul: İsar Yayınları, 2021.
• Görgülü, Faruk. Eş‘arî ve Kur’an’ı Yorumlama Yöntemi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2023.
• Güngör, Özcan. Ârâf’taki Kimlik: Alevîlik/Bektâşilik. Ankara: Akasya Kitap, 2007.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-ʿArab. 2. Kahire: Dâru’l-Maârif. İğde, Muhyeddin. “Selefîliğin Arka Planı”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 8, no.2 (2015): 151-181.
• İlahiyat Akademi Dergisi. Selefilik Özel Sayısı 1, no. 1-2 (2015). https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilak/issue/8580.
• İpşirli, Mehmet. “Şeyhlisâm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 91- 96. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• İslam Mezhepleri Tarihi Selefilik Çalıştayı VI. Ulusal Koordinasyon Toplantısı. ed. Doğan Kaplan. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları, 2016.
• İşcan, Mehmet Zeki. “Tarih Boyunca Selefi Söylem”. Eskiyeni 25 (2012): 56-64. İşcan, Mehmet Zeki. “Selefîliğin Temel Esasları ve Sosyo-Politik Arka Plan”. Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı. 91-110. İstanbul: İsav Yayınları, 2014.
• Kalaycı, Mehmet. “Eşarilik”, İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. Hasan Onat- Sönmez Kutlu, 395-422. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Kaplan, Doğan. Yazılı Kaynaklarına Göre Alevîlik. Ankara: TDV Yayınları, 2010. Kaya, Eyyüp Said. “Telfîk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40:401- 402. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Kayapınar, Hüseyin. “Din İşleri Yüksek Kurulu’nun İmkânları ve Dini Soruları Cevaplandırma Usulü”. Dini Danışmanlık Hizmetleri ve Fetva Konsepti İstişare Toplantısı, 11-13 Aralık 2009. 39-46. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Keskin, Mehmet. “Eş‘arîlik”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. Mehmet Saffet Sarıkaya ve Mehmet Ümit. 253-266. Ankara: Nobel Yayınları, 2021.
• Koca, Ferhat. “Fetvahane”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 496-500. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Koca, Ferhat. İslâm Düşüncesinde Selefîlik Genel Karakteristiği ve Günümüzdeki Motivasyonları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Korucu, Yasemin. “İslam Hukukunda Telfîk”. Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2010.
• Kubat, Mehmet. “İslâm Mezhepleri Tarihi Öğretimi Açısından İmam-Hatip Lisesi Müfredatının Değerlendirilmesi”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 12, no. 2 (2019): 212-255.
• Kutlu, Sönmez. “Aleviliğin Dinî Statüsü: Din, Mezhep, Tarikat, Heterodoksi, Ortodoksi veya Metadoksi”. İslâmiyât 7, no. 3 (2003): 31-54.
• Kutlu, Sönmez. Alevîlik-Bektaşîlik Yazıları, Alevîliğin Yazılı Kaynakları, Buyruk, Tezkire-i Şeyh Safî. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
• Kutlu, Sönmez. “Maturidilik”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. Hasan Onat ve Sönmez Kutlu. 365-394. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Kutlu, Sönmez ve Osman Aydınlı. “Ehl-i Sünnetin Fıkhî Boyutu”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. Hasan Onat ve Sönmez Kutlu. 423-447. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Marife Dini Araştırmalar Dergisi. Selefilik Özel Sayısı 9, no. 3 (2009). http://marife.org/tr/pub/issue/68268.
• Melikoff, İrene. Uyur İdik Uyardılar Alevîlik-Bektaşîlik Araştırmaları. çev. Turan Alptekin. İstanbul: Cem Yayınları, 1994.
• Ocak, Ahmet Yaşar “Alevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 368-369. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Okur, Kâşif Hamdi. Fetvada Dil ve Üslup. Ankara: Anadolu Ay Yayınları, 2018. Okur, Kâşif Hamdi. Güncel Konularla İlm-i Hâl. Ankara: Anadolu Ay Yayınları, 2019.
• Onat, Hasan. “Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine”. İslâmiyât 7, no. 3 (2003): 111- 126.
• Onat, Hasan. “İmamiyye Şiası”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. Hasan Onat ve Sönmez Kutlu. 183-214. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Onat, Hasan. “İslâm Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şiî- Selefî Kutuplaşması”. İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi 1, no. 1-2 (2015): 107-128.
• Onat, Hasan ve Sönmez Kutlu. “İslâm Mezhepler Tarihi’ne Giriş”. İslâm Mezhepleri Tarihi içinde, ed. Hasan Onat ve Sönmez Kutlu. 19-60. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Öz, Baki. Dünyada ve Türkiye’de Alevi-Bektaşi Dergâhları. İstanbul: Can Yayınları, 2001.
• Rençber, Fevzi. Hakk Muhammed Ali Aşkı, Adıyaman Alevileri. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
• Üçer, Çinici, Society's Perception of Sects and Different Religious Understan- dings Based on the Questions Asked to the High Council of Religious Affairs of the Presidency of Religious Affairs
• Sarıkaya, M. Saffet. “Anadolu Alevîliğinin Oluşumu”. Ekev Akademi Dergisi 1, no. 1 (1997): 81-96.
• Sarıkaya, M. Saffet. “Alevilik-Bektaşiliğin Tasavvufi Boyutu Üzerine”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 82 (2017): 9-23
• Sarıkaya, M. Saffet. “Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlarında Mezhebî Tutum ve Eğilimler”. İslâmi Araştırmalar 29, no. 2 (2018): 268-287.
• Senhûrî, Ahmed Ferec. “Mezheplerin Hükümleri Arasında Telfîk”. İctihad, Taklid ve Teflik Üzerine Dört Risale. çev. ve haz. Hayreddin Karaman. İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Sezer, Mehmet Ali. “Telfîk ve Hükmü”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 12, no. 63 (2019): 1288-129.
• Sezgin, Abdülkadir. Sosyolojik Açıdan Alevilik-Bektaşilik. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Subaşı, Necdet. “Türk Modernleşmesi ve Alevîler”. Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü içinde, ed. Ahmet Yaşar Ocak. 110-121. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
• Sümer, Faruk. Safevî Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992.
• Şimşek, Emre. “Almanya’da Selefi Vaizler Üzerine Bir Değerlendirme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 13, no. 72 (2020): 988-999.
• Şimşek, Eyup ve Özcan Güngör. “Alevi Yapısallaşması, Talepler ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarında Alevilik-Bektaşilik”. Turkish Studies 8, no. 3 (2013): 539-565.
• Tan, Oğuzhan. “Dört Parçalı Tek Sünnî Mezhep ‘Dört Hak Mezheb’in Kuramsal ve Kurumsal Kristalleşmesi”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 29, no. 2 (2018): 310-330.
• Tarablusi, Abdurrahman el-Hattab. Mevâhibü’l-celîl li-şerḥi Muḫtaṣarı Ḫalîl. C.III. Libya: yy, ty.
• Taşğın, Ahmet. “Cem, Cemevi ve İşlevleri”. Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü içinde, ed. Ahmet Yaşar Ocak. 211-225. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
• Taşkaya, Serderhan Musa. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarında Alevilik-Bektaşilik”. 2. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı içinde, ed. Filiz Kılıç ve Tuncay Bülbül. 1:475-498. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları, 2007.
• Teber, Ömer Faruk. Bektâşî Erkânnâmelerinde Mezhebi Unsurlar. Ankara: Aktif Yayınları, 2008.
• Teber, Ömer Faruk. “Osmanlı Belgelerinde Alevilik İçin Kullanılan Dini- Siyasi Tanımlamalar”. Anadolu’da Aleviliğinin Dünü ve Bugünü içinde, ed. Halil İbrahim Bulut. 69-80. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Türkel, Rifat. “Etkileri Açısından Vehhabilik (Suudi Arabistan Dışı Ülkeler Örneği)”. The Journal of Academic Social Science Studies 6, no. 8 (2013): 699- Türkiye’de Dini Hayat Araştırması. Haz. Diyanet İşleri Başkanlığı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2014.
• Türkoğlu, Harun. “İslam Mezhepleri Tarihi VI. Ulusal Koordinasyon Toplantısı ve Bütün Yönleriyle Selefîlik Çalıştayı”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2016): 187-196.
• Üçer, Cenksu. “Tokat Örneğinden Hareketle Alevilik Üzerine Bir Değerlendirme”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 34 (2005): 229-268.
• Üçer, Cenksu. “Alevîliğin Neliği ve Şî’îlik (Caferîlik) ile İlişkisinin Çerçevesi”. Marife Dergisi 8, no. 3 (2008): 205-238.
• Üçer, Cenksu. Tekke, Zâviye, Dergâh’tan Cemevi’ne, Alevî Nitelemeli Gruplarda Âdâb ve Erkânın İcra Edildiği Mekanlar. Ankara: 2017.
• Üçer, Cenksu. Anadolu’da Alevî Ocakları ve Grupları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Üçer, Cenksu. “Musâhiblik Konusunun Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Müfredatında Yer Alış Şekli Üzerine Bir Değerlendirme”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 13, no. 1 (2020): 3-37.
• Üçer, Cenksu. “Diyanet İşleri Başkanlığı ve Dinî Söylemi -Diyanet Gazetesi ve Diyanet Aylık Dergi Başyazıları Örnekleminde-”. İlahiyat Akademi 14 (2021): 23-104. https://doi.org/10.52886/ilak.1022952.
• Üçer, Cenksu. “Din İşleri Yüksek Kurulu ve Mezhep Olgusuna Yaklaşımı”. e- Makâlât Mezhep Araştırmaları 14, no. 2 (2021): 662-723.
• Üçer, Cenksu- Toköz, Münevver. “Hasan Onat’ın Alevî Gelenek Hakkındaki Çalışmaları ve Alana Katkısı”. Alevîlik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi 23 (2021): 3-42.
• Üzüm, İlyas. “Alevilerin Caferi Mezhebine Mensubiyetinin Arka Planı Alevilik-Caferilik İlişkisi veya İlişkisizliği”. İslâmiyât 6, no. 3 (2003): 127- 150.
• Yaman, Ahmet ve Halit Çalış. İslâm Hukukuna Giriş. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 10. Baskı, 2015.
• Yaman, Ahmet. “Fetvâ ve Mezhep Fetvâ Usûlü ve Tarihinin Tartışmalı Bir Konusu Olarak Fetvâ-Mezhep İlişkisi”.Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48 (2015): 5-34.
• Yaman, Ahmet. “T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulunun Fetva Yöntemi”. Din Hizmetleri ve Din Eğitiminde Türkiye Tecrübesi. 47-70. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2019.
• Yaman, Ahmet. “Riâsetü’ş-Şuûni’d-Dîniyye fî Türkiyâ Turuku ve Esâlîbu Isdâri’l-Fetâvâ min Kıbeli’l-Meclisi’l-E‘lâ li’ş-Şuûni’d-Dîniyye”. Mecelletü’d-Diyâneti’l-‘İlmiyye bi’l-Lüğati’l-‘Arabiyye/Diyanet Arapça İlmi Dergi 1 (2019): 61-95.
• Yaman, Ali. Alevilikte Dedeler Ocaklar. İstanbul: Ufuk Matbaacılık, 1998. Yavuz, Yusuf Şevki. “Mâtüridiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28:165-175. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Eş‘ariyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11:447-455. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Yıldırım, Ramazan. Cemaatten Partiye Dönüşen Selefîlik. Ankara: Seta Yayınları, 2013.
• Yıldız, Harun. Anadolu Alevîliği Amasya Yöresi Bağlamında Bir İnceleme. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2021.
• Yılmaz, Hüseyin. “Alevîlik-Sünnîlik Açısından Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13, no. 2 (2009): 189-209.
• Yiğit, Muhammed Sait. “Selefîlik ve Tarihî Arka Planı’ Konulu İlmî İstişare Toplantısı”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 17, no.1 (2024): 435-442.
• Yücel, Fatih. “Fetvanın Değişim Gerçeklerine Güncel Bir Bakış -Din İşleri Yüksek Kurulu Karar ve Fetvaları Örnekliği-”. Diyanet İlmi Dergi 58, no. 3 (2022): 1125-1156.
• Yücel, Fatih. ‘‘Türkiye’de Aile Hayatına Dair Güncel Fıkhî Meseleler -Din İşleri Yüksek Kurulu Karar ve Fetvaları Örnekliği-’’. İslâm ve Yorum VII. ed. Mehmet Kubat vd. II/189-210. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2023.
• Zengin, Halise Kader. “Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programlarında Devletin Alevilik Algısı (Karşılaştırmalı Bir Analiz)”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 12, no. 47 (2013): 63-87.
• Zengin, Mahmut ve Yeliz Altuntaş. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde İslam Düşüncesindeki Yorum Farklılıklarının Öğretimi: Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Değerler Eğitimi Dergisi 16, no. 35 (2018): 233-272