Kubilay Kağan’ın Bir Budist Danışmanı: Liu Bingzhong 劉秉忠

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 15, 19 - 37

Şirinay Aziz

https://doi.org/10.59114/dasad.1552967

Öz

XIII. yüzyılda göçebe bir toplum olarak Moğollar, Kubilay Kağan ile birlikte Çin gibi yerleşik yaşam tarzına hâkim olan geniş toprakları ele geçirdi. Böylece Kubilay Kağan Kuzey ve Güney Çin’i birleştiren ilk yabancı hükümdar olarak tarihe geçti. Çin’i yönetebilmek için Kubilay Kağan çeşitli kavim ve ırktan olanları göreve atadı. Ancak hanedanın kuruluşunun başlangıcında Çin topraklarını ve halkını iyi tanıyan, çeşitli alanlarda bilgisi olan Çinli veya Çinlileşmiş danışmanlara daha ziyade ihtiyaç duyuldu. Bu bağlamda önemli bir tarihi şahsiyet olarak Liu Bingzhong karşımıza çıkmaktadır. Liu Bingzhong, bir keşiş kimliğiyle Kubilay Kağan’ın yanında onun siyasi, askeri ve mali açıdan önemli kararlar almasına yardımcı oldu. Bu süreçte Liu Bingzhong, Kağan’ın kendisine sağladığı destek ile bir dizi icraatları gerçekleştirdi ve gerçekleşmesine vesile oldu. Buna göre Çin toprakları “Çin yasası” ve Konfüçyüs devlet anlayışına göre yönetildi ve başarılar elde edildi. Hanedan adı “Yuan’a”, saltanat adı ilk önce “Zhongtong’a”, daha sonra ise “Zhiyuan’a” değiştirildi. Mimari açıdan dönemin iki büyük başkenti olan Shangdu ve Dadu (Pekin) inşa edildi. Merkez ve taşrada idari işlerden sorumlu muhtelif kurumlar tesis edildi. Bunun yanı sıra muhtelif memuriyetler oluşturuldu ve onların unvanları, görevleri, sayıları ve maaşları formüle edildi. Saray tören ritüelleri oluşturuldu ve memuriyet rütbelerine göre kıyafetler tasarlandı. Yuan Hanedanı’nın ilk resmi yasası olan “Zhiyuan Yeni Nizamnamesi” yanı sıra yeni bir takvim de oluşturdu. Liao, Jin ve Song hanedanlarının resmi tarihi yıllıkları derlenip tamamlandı. Ayrıca Liu Bingzhong Kubilay Kağan’a Çin topraklarını yönetmesine yardımcı olmak için konuda yetkili ve becerikli olan Çinli şahsiyetleri tavsiye etti. Bu çalışmada “Yuan Yıllığı”, “Yeni Yuan Yıllığı” vb. kaynak eserler başta olmak üzere araştırma eserleri de ele alınarak Yuan Hanedanı dönemindeki önemli şahsiyetlerden biri olan Liu Bingzhong’un hayatı, icraatları, onun Kubilay Kağan üzerindeki etkisi ve katkıları hakkında bilgiler sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yuan Hanedanı, Kubilay Kağan, Liu Bingzhong, Yuan, Dadu

Kublai Khan’s Buddhist Advisor: Liu Bingzhong 劉秉忠

Öz

In the 13th century, the Mongols, as a nomadic society, conquered vast lands that dominated by settled lifestyles, such as China, under the rule of Kublai Khan. Thus, Kublai Khan went down in history as the first foreign ruler to unite Northern and Southern China. In order to govern a vast geography like China, Kublai Khan appointed people from various tribes and races to office. However, at the beginning of the establishment of the dynasty, it needed more Chinese or Sinicized advisors who knew the Chinese lands and people well and had knowledge in various fields. In this context, Liu Bingzhong emerges as an important historical figüre. Liu Bingzhong, helped Kublai Khan make important political, military and financial decisions as a monk. During this process, Liu Bingzhong carried out a series of actions with the support provided by the Khan and was instrumental in their implementation. Accordingly, the Chinese lands were governed according to the “Han Fa” and the Confucianism, and successes were achieved. The dynasty name was changed to “Yuan”, the reign name was first changed to “Zhongtong” and then to “Zhiyuan”. Various institutions responsible for administrative affairs were established in the center and provinces. In addition, various civil servants were established and their titles, duties, numbers and salaries were formulated. Architecturally, the two major capitals of the period, Shangdu and Dadu (Beijing), were built. Palace ceremonial rituals were created and civil service uniforms were designed according to ranks. In addition to the first official law of the Yuan Dynasty, known as “Zhiyuan Xinge”, a new calendar was also created. The official historical annals of the Liao, Jin and Song dynasties were compiled. In addition, Liu Bingzhong recommended Chinese figures who were competent and skilled in the subject to Kublai Khan. In this study, it is aimed to present information about the life and actions of Liu Bingzhong, one of the important figures of the Yuan Dynasty, his influence on Kublai Khan and his contributions, by examining such as the “Yuanshi”, “Xin Yuanshi” etc., as well as research works.

Anahtar Kelimeler

Yuan Dynasty, Kublai Khan, Liu Bingzhong, Yuan, Dadu

Kaynakça

• BAİSİGULENG 白斯古楞 (2012), “Liu Bingzhong ve Yuan Hanedanı’nın Başkenti Shangdu/刘秉忠与元上都”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi/硕士学位论文, İç Moğolistan Normal Üniversitesi/内蒙古师范大学.
• DENG, Gang 邓刚 (2015), “Yuan Hanedanı’nın Başkenti Dadu’nun Tasarımcısı Liu Bingzhong’un Tasarım Konseptleri ve Başarıları/元大都建造者刘秉忠的设计理念与成果”, Lantai Dünyası/兰台世界, s. 130-131.
• DU, Gaijun 杜改俊 (2023), “Orta Ovalı Bilginlerin Yuan Zhizu’nun sarayında Devlet Memuru Olma Süreçleri ve Sebepleri Hakkında Araştırma/中原文士入元世祖潜邸为幕僚的途径及主因考论”, Çin Kültür Araştırmaları 中国文化研究, s. 111-123.
• FAN, Yuqi 范玉琪 (1994), “Yuan Hanedanı Ünlü Devlet Bakanı Liu Bingzhong’un Yazdığı ‘Hanedanlık Tarafından Restore Edilen Queshan Shenying Kral Tapınağı Anıtı’ Üzerine Bir İnceleme/元代名臣刘秉忠书丹‘国朝重修鹊山神应庙之碑’考释”, Kültürel Kalıntılar İlkbahar ve Sonbahar/文物春秋, Sayı. 4/4 期, s. 51-56.
• FU, Rui 付蕊 (2023), “Liu Bingzhoong’un ‘On Bin Sözcüklük Layihası’ ve Etkisi/刘秉忠的‘万言书’及其影响”, Kültür Dergisi/文化学刊, Sayı. 8/8 期, s. 222-225.
• GE, Renkao 葛仁考 (2008), “Geçmişi Değerlendirip Günümüze Katkı Sağlayan Stratejiler: Liu Bingzhong’un On Bin Sözcüklük Layihası Üzerine Bir Araştırma/酌古宜今之策: 刘秉忠万言书初论”, Xingtai Enstitüsü Dergisi/邢台学院学报, Cilt XXIII, Sayı. 3/3 期, s. 13-15.
• HONGDONG, Kim (2015), “Was ‘da Yuan’ a Chinese Dynasty?”, Journal of Song-Yuan Studies, Vol XXXXV, s. 297-305.
• HUCKER, Charles O. (1985), A Dictionary of Official Titles in İmperial China, Southern Materials Center, INC., Taipei.
• KALKIR, Nurcan (2018), “Konfüçyüs’ün Yönetim Anlayışı Üzerine Bir Analiz”, Current Research in Social Sciences, s. 97-107.
• KE, Shaomin/柯劭忞 (1995), Yeni Yuan Yıllığı/新元史, Jilin Halk Yayınevi/吉林人民出版, Changchun/长春.
• Lİ, Zhi 理智 (1995), “Yuan Hanedanı Yasa ve Düzenlemelerin Atası-Liu Bingzhong/元代典章制度之父-刘秉忠”, Tarih Boyunca Halkı İdare Etmenin Kapsamlı Örnekleri/史治通鉴, s. 41-44.
• LİU, Shiming 刘世明-WANG, Sumei 王素美 (2024), “Liu Bingzhong’un Üç Dini Bütünleşmesi Konusunda Düşüncesi ve Siyasi Uygulaması Üzerine/论刘秉忠的三教融通思想及其治政实践”, Song Hanedanı Tarihi Araştırmaları Serisi/宋史研究论丛, Sayı. 1/ 1 期, s. 646-666.
• MA, Shaozheng 马少铮 (2023), “Yuan Hanedanı Ünlü Devlet Bakanı Liu Bingzhong’un ‘Rahat ve Keyifli’ Şiir Stili Hakkında Analiz/元代名臣刘秉忠‘萧散闲淡’诗风分析”, Çin Hikayesi/中国故事, Sayı. 6/6 期, s. 36-39.
• POLO, Marco (2019). Dünyanın Hikâye Edilişi, (çev. Işık Ergüden, Z. Zühre İlkgelen), Ötüken Neşriyatı A.Ş., İstanbul.
• QİU, Shusen/邱树森 (2002), Yuan Yıllığı Sözlüğü/元史辞典, Shandong Eğitim Yayınevi/山东教育出版社, Shandong/山东.
• RACHEWİLTZ, Igor de. (1993), In the Service of the Khan: Eminent Personalities of the Early Mongol-Yüan Period, (ed. Igor de Rachewiltz, Hok-lam Chan, Hsiao Ch’i-ch’ing, Peter W. Geier, May Wang), Harrassowitz Verlag, Weesbaden.
• ROSSABİ, Morris (2015). Kubilay Han: Yaşamı ve Dönemi, (çev. Özgür Özol), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• SONG, Lian/宋濂 (1976), Yuan Yıllığı/元史, Zhonghua Kitabevi/中華書局, Beijing 北京.
• SU, Tianjue/蘇天爵 (1936), Yuan Hanedanı İdarecilerinin Biyografileri/元朝名臣事略, Ticari Basımevi/商務印書館, Shanghai 上海.
• SUN, Chengze/孫承澤 (1974), Yuan Hanedanı Şahıslarının Biyografileri/元朝人物略, Wenhai Yayınevi/文海出版社, Taibei 臺北.
• WEİ, Chen 魏琛 (2008), “Liu Bingzhong ve Hayatı/刘秉忠其人其事”, Tarihe Bakış/历史回眸, s. 39-41.
• YANG, Cengwen 杨曾文 (2015), “Yuan Hanedanı’nın Kuruluşunun Başlangıcında Büyük Katkılarda Bulunan Devlet Bakanı ve Keşiş Zi Cong-Liu Bingzhong/元初功臣僧子聪-刘秉忠”, Budist Araştırmaları/佛学研究, Sayı. 24/24期, s. 182-191.
• YU, Lunian/俞鹿年 (1992), Çin Bürokrasisi Büyük Sözlüğü/国官制大辞典, Heilongjiang Halk Yayınevi/黑龙江人民出版社, Haerbin 哈尔滨.
• ZHAO, Jiankun 赵建坤-CHEN, Hong 陈红 (2005), “Yuan Hanedanı’nın Ünlü Devlet Bakanı Liu Bingzhong/元代名臣刘秉忠”, Dünya Şahsiyetlerinin Arşivleri/档案天地人物, Sayı. 6/6 期, s. 15-16.