SEMBOLİZM BAĞLAMINDA FOTOĞRAF VE MASAL İLİŞKİSİ: DİLEK YUMURTASI MASALI

Year 2018, Volume: 2 Issue: 2, 80 - 91, 31.10.2018

Mehmet Fatih Yelmen

Abstract

Sembolizm,
edebiyat ve fotoğraf gibi görsel sanatları ağırlıklı olarak 19.yüzyılda etkilemiş
bir akımdır. Özellikle sözlü ve yazılı anlatımda dilsel açıdan sembolik ifadeye
imkan sağlayan metafor, görsel sanatlarda evrensel veya bireysel içerikleri
olan kültürel semboller olarak karşılığını bulmuştur. Yaklaşık aynı dönemlerde
resim sanatıyla etkileşime giren ve bir kısmı ressam olan fotoğraf sanatçıları,
çalışmalarında  resme ait estetik üslubu
kullanarak içerik ve teknik açısından resimsi (pictorial), başka bir deyişle
sembolik ve metaforik bir ifade biçimini elde etmişlerdir. Böylelikle fotoğraf,
gerçeği hem mümkün olan en sadık biçimde iki boyutlu yüzeye taşıyan teknik bir
icat, hem de sanatçıların sahip olduğu ikonografik birikim sayesinde sembolik
anlatım imkanı sunan bir sanat dalı olarak kabul edilmiştir.

Bir
olay, durum, duygu veya düşünce fotoğrafik dil yetisiyle bazen tek bir karede,
bazen de seri olarak birkaç karede anlatılabilmektedir. Bu bakımdan fotoğrafın
anlatım olanakları, kimi zaman sözlü ve yazılı anlatımın gerisinde kalmakta,
kimi zaman onu geçmekte, kimi zamansa onunla ortak noktalarda buluşmaktadır.
Sözlü anlatım geleneğinin belki de en kadim ürünü olan masallar ise, metaforik
bağlamda semboller içermesi açısından fotoğraf sanatıyla benzerlik
göstermektedir. Örneğin Kırmızı Başlıklı Kız masalı, çeşitli fotoğraf sanatçıları
tarafından başlığı kırmızı renkli hırka giyen bir kız ve bir kurt imgesi ile
sembolleştirilerek fotoğraflanmıştır. Başka bir deyişle, masallara ait bazı
imgesel unsurlar, sembolize edilerek bir fotoğrafa dönüşebilmektedir.

Bu
çalışmada, fotoğraf sanatı ve masal arasındaki imgesel ilişki, Hakkari yöresine
ait Dilek Yumurtası isimli masalın sahip olduğu metaforik ve sembolik
özellikler açısından ele alınacaktır. Masalın içinde geçen bazı nesnelerin veya
durumların  görsel semboller olarak
fotoğraf sanatına konu olacağı, çeşitli sanat eserlerinden örnekler eşliğinde,
göstergebilim yöntemi kullanılarak ifade edilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Sembolizm, Resim, Metafor, Fotoğraf

References

• Bergson H. (2007). Madde ve Bellek. (I.Ergüden Çev.) Ankara: Dost.
• Cassou J. (2006). Sembolizm Sanat Ansiklopedisi. (Ö.İnce ve İ.Usmanbaş Çev.) İstanbul: Remzi.
• Cebeci O. (2013). Metafor. İstanbul: İthaki.
• Ellul J. (2012). Sözün Düşüşü. (H.Arslan Çev.) İstanbul: Paradigma.
• Honour H. ve Fleming J. (2016). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Alfa.
• Hoppal M. (2016). Şamanlar ve Semboller. (F.Sel Çev.) İstanbul: Yapı Kredi.
• Jung C. G. (2016). İnsan ve Sembolleri. (H.M.İlgün Çev.) İstanbul: Kabalcı.
• Kızılkaya M. (2000). Kayıp Diwan. İstanbul: İletişim.
• Lakoff G. ve Johnson M. (2010). Metaforlar. (G.Y.Demir Çev.) İstanbul: Paradigma.
• Little S. (2006). …izmler Sanatı Anlamak. (D.N.Özer Çev.) İstanbul: Yem.
• Ong W. J. (2014). Sözlü ve Yazılı Kültür. (S.P.Banon Çev.) İstanbul: Metis.
• Propp V. (2011). Masalın Biçimbilimi. (M.Rifat ve S.Rifat Çev.) İstanbul: İş Bankası.
• Szerb A. (2008). Dünya Yazın Tarihi. (V.Yıldırım Çev.) Ankara: Dost.