Ahmet Mithat Efendi’nin Jön Türk Romanında Kadına Bakış ve Feminizm Düşüncesi

Year 2013, Volume: 2 Issue: 4, 138 - 152, 01.08.2013

Yaşar Şimşek

Abstract

Tanzimat (restructuring) periods forbearing novelist Ahmet Mithat Efendi, wrote his novels with social benefit principal in mind rather than literature related and esthetic concerns. For this reason, he covered new subjects for his period and issues that haven’t been surfaced or discussed before to inform and educate public. Author’s “Jon Turk” novel written in 1910 after the second Mesrutiyet (reform) covers multiple subjects and includes educational and informative messages to the society he was a member of. Especially with the modernization period after the Tanzimat and change in life and thinking styles enabled women to get front role in life, as a result this reflected in the novels. Women’s value in society, their education, upbringing, and roles in the family became subject the novels. In addition during this period, women rights and feminism issues got a little in to the novels; artists used novels to express their ideas about these issues

Keywords

Ahmet Mithat Efendi, Jon Turk novel, women, feminism, family

Ahmet Mithat Efendi’nin Jön Türk Romanında Kadına Bakış ve Feminizm Düşüncesi

Abstract

Tanzimat döneminin öncü romancılarından Ahmet Mithat Efendi, romanlarını edebî ve estetik kaygıyla yazmaktan daha çok sosyal fayda prensibini dikkate alarak kaleme almıştır. Bu yönüyle zamanı için yeni sayılabilecek konular ve henüz gün yüzüne çıkmayan, konuşulmayan meseleler üzerinde durarak toplumu eğitmeyi ve bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Yazarın 1910 tarihli ve II. Meşrutiyet dönemi ve sonrası romanları arasında gösterilen Jön Türk de, birden çok konuya temas etmesi, içinde bulunduğu topluma yönelik eğitici bilgileri ve mesajları ile dikkati çeken bir eserdir. Özellikle Tanzimat’la birlikte başlayan modernleşme süreciyle birlikte hayat ve düşünce tarzındaki değişiklikler ve bunların sosyal hayata yansımalarında kadınlar ön plana çıkmış, bu husus hâliyle romanlara da yansımıştır. Kadının toplum içindeki değeri, eğitimi, yetişme tarzı, aile içindeki konumu romanların konusu olmuştur. Ayrıca bu dönemde, kadın hakları ve feminizm meselesi de romanlara yavaş yavaş tebarüz etmeye başlamış, sanatçılar bu husustaki görüşlerini roman vasıtasıyla ortaya koymuşlardır

Keywords

Ahmet Mithat Efendi, Jön Türk romanı, kadın, feminizm, aile

References

• Ahmet Mithat Efendi (2010). Jön Türk, (Hzl. Osman Gündüz), Ankara: Akçağ Yayınları.
• AYTAÇ, Gürsel (2009). Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul: Say Yayınları.
• GÜNDÜZ, Osman (1997). Meşrutiyet Romanında Yapı ve Tema II, Ankara: MEB Yayınları.
• KARACA, Alaattin (1991). “Ahmet Mithat Efendi’nin Jön Türk Adlı Romanı”, DTCF Türkoloji Dergisi, C. IX, S. 1, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, ss. 121-141
• MORAN Berna (2003). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları, 10. bs. s. 263.
• OKAY, Orhan (1991). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi, , Ankara: MEB Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2003). XIX. Asır Türk Edebiyatı, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• TÜRKER, Ebru Aykut (2003). “Feminist Edebiyat Eleştirisi”, Hece -Eleştiri Özel Sayısı-, S. 77–78–79, s. 293–305.