MUHAMMED ESED’İN SAVAŞ-GANİMET İLİŞKİSİNE DAİR APOLOJETİK YORUMUNUN MÜFESSİRLERİN YORUMU İLE MUKAYESESİ VE ELEŞTİRİSİ

Year 2019, , 149 - 170, 31.05.2019

Bayram Ayhan

https://doi.org/10.33931/abuifd.523625

Abstract

Muhammed Esed (ö. 1992) Müslümanların savaşı sadece savunma amacıyla yapabileceğini ve esirlerin/ganimetin de sadece haklı bir sebebe binaen yapılmış kıyasıya bir savaşın ürünü olabileceği şeklinde apolojetik bir yorum yapar. Bukanaatle olmalı ki, Bedir savaşı esirleri bağlamında cumhura muhalif ve sosyo- politik iki yorum yapar: Meşru bir savaş olmadan esir alınması yanlıştır; savaş esirlerinin öldürülmesi büyük bir günahtır. Aralarında ihtilaf bulunmakla birlikte müfessirlerin hiç birisi Esed’in yorumuna mümasil bir yorum yapmamıştır. Aksine, esirlerin öldürülmemiş olmasının büyük bir günah olduğunu ifade edenler çoğunluktadır. Mamafih, haklı bir sebebe dayanılarak girilen savaşın ürünü olmadan esir alınamayacağı yorumu, Bedir öncesinde vuku bulan tarihsel veriler bağlamında isabetli görünmemektedir. Esirlerin öldürülmesinin büyük bir günah olacağı kanaati ise hem sahih rivayetler hem de müfessirlerin tercih ettikleri yorumlarla mütenakızdır. Makale, Muhammed Esed’in yorumlarını tefsir literatürünü kronolojik bir şekilde tarayarak karşılaştırmalı bir okuma ile tavzih etmeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Tefsir, Savaş, Apolojetik Yorum, Muhammed Esed, Savaş, Esir

THE COMPARISON WITH EXEGETES’ COMMENT AND CRITIC OF MUHAMMAD ESED’S APOLOGETICAL COMMENT ABOUT BATTLE-PLUNDER RELATIONSHIP

Abstract

Muhammad Asad (d. 1992) says that Muslims can make a battle only for aim of defence and they can take prisoner/plunder through a cutthroad battle based on justified reason. It must be convinced this this opinion, he make socio-political two dissident opinion against jumhur (the majority of exegetes) and says that taking slave without a legitimate battle will be wrong and killing battle slaves will be great sin. Despite there is an disagreement between exegetes they doesn’t make acommentary similar to his commentary. Conversely the most of them say that hasn’tkilling of slaves will be a big sin. Furthermore, the commentary that taking slaves without a legitimate battle is not accurate according to the historical datas ocur before the Bedir Battle. The commentary that the killing of slaves will be a big sin iscontradict with right rumor and exegetes’ preferred comments. This article aim toexplain Muhammad Asad’s comments comparative reading the commentary literature.

Keywords

Tafsir, Apologetical Commentary, Muhammad Asad, The Battle, Slaves

References

• Abdurrezzak b. Hemmâm, Tefsîru’l-kur’ân (nşr. Mustafa Müslim Muhammed), Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1989, I-III.
• Akıncı, Vildan, “Muhammed Esed’in Meal Tefsirinde Aklî Yaklaşımlar”, (yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010).
• Algül, Hüseyin, “Gazve”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XIII, 488-489.
• Ali, Cevad, el-Mufassal fî târîhi’l-‘arab kable’l-islâm, y.y: Neşru Câmiati Bağdad, II. Baskı, 1413/1993, I-X.
• Âlûsî Muhammed Şükrî, Rûhu’l-me’ani fî tefsîri’l-kur’âni’l-azîm ve’s-seb’i’l-mesânî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabî, ts., I-XXX.
• ---------, Bulûğu’l-ereb fî marifeti ahvali’l-‘arab (nşr. Muhammet Behcet el-Eserî), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts., I-III.
• Armstrong, Karen, Hz. Muhammed (çev. Selim Yeniçeri), İstanbul: Koridor Yayınları, 2005.
• Arslanoğlu, Betül, “Elmalılı Ve Muhammed Esed’in Tefsirlerinde Mu’cize İle İlgili Ayetlerin Mukayesesi, (yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014).
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988, I-XI.
• Azimli, Mehmet, “Bedir Savaşı Çerçevesinde Bazı Mülahazalar” Bilimnâme, 18/1 (2010), 7-20.
• Başkan, Özcan, “Dilde Çeviri İşlemi”, Türk Dili, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1978.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd, Tefsîru’l-beğavî: meâlimu’t-tenzîl, (nşr. Muhammed Abdullah en-Nemr), Riyad: Dâru Tayyibe li’n-Neşr, 1989, I-VIII.
• Beydâvî, Nâsıruddîn Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl: tefsîru’l-beydâvî (nşr. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlî): Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts, I-IV.
• Bikâi, Ebu’l-Hasan İbrahim b. Ömer, Nazmu’d-dürer fi tenâsubi’l-âyâti ve’s-suver, Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-İslami, ts., I-XXII.
• Bodley, R.V.C, Allah’ın Resulü Muhammed (çev. Hacı Mahmud Hatun), İstanbul: Arya Yayıncılık, 2006.
• Bûtî, Muhammed Said Ramazan, Fıkhu’s-sîre, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
• Buyuran, Hayriye, “Muhammed Esed’in Ahkâm Âyetlerini Tefsiri ve Bunların İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, (yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006).
• Câbirî, Muhammed Âbid, Fehmü’l-kur’âni’l-hakîm: et-tefsîru’l-vâdıh hasebe tertîbi’n-nüzûl, Beyrut: Merkezu Dirâsâti’l-Vahdeti’l-‘Arabiyye, 2009, I-III. Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali, Ahkâmu’l-kur’ân (nşr. Muhammed Sâdık Kamhâvî), Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1992, I-V.
• Çalışkan, İsmail, “Çağdaş Bir Düşünür ve Müfessir Olarak Muhammed Esed”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1/2 (1998), 420-436.
• Çalışkan, İsmail, “Modern Zamanlarda Tefsirin Rotası ve Muhammed Esed Örneği”, Eski Yeni: Üç Aylık Düşünce Dergisi, 17/1 (2010).
• Derveze, Muhammed İzzet, Asru’n-Nebî: Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı (trc: Mehmet Yolcu), İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1995, I-III.
• Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsîru’l-hadîs: tertibu’s-süver hasebe’n-nüzûl, Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabi, 1383/1964, I-X.
• Deyrezûrî, Molla Huveyş, Tefsîru beyâni’l-maânî, Dımaşk, Matbaatu’t-Terakkî, 1965, I-VI.
• Dozy, Reinhart Pieter Anne, İslam Tarihi, çev. Abdullah Cevdet, Vedat Atilla, İstanbul 2006.
• Ebu Hayyân, Muhammed b. Yûsuf, Tefsîru’l-bahri’l-muhît (nşr. Adil Ahmed Abdulmevcud), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993, I-VIII.
• Ertaş, Hikmetullah, “Cumhuriyet Dönemi Ders Kitaplarına Alınan Hadislerin Türkçe Çevririlerinde Görülen Aşırı Yorum ve Sapmalar”, Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 4/2 (2018), 261-283.
• Esed, Muhammed, İslam’da Yönetim Biçimi (çev. Beşir Eryarsoy), İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1988.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı: Meal-Tefsir (çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk), İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
• Esed, Muhammed, Mekke’ye Giden Yol (çev. Cahit Koytak), İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
• Fayda, Mustafa, “Batn-ı Nahle” TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), V, 202-203.
• Halebî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Yûsuf b. İbrâhîm, ed-Dürrü’l-masûn fî ‘ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn (nşr. Ahmed Harrad, Dımaşk, Dâru’l-Kalem, I-XI.
• Havuz, Hasan Hüseyin, “Çağdaş Müşkilu’l-Kur’ân (Muhammed Esed Örneği)”, (yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013).
• Heykel, Muhammed Hüseyin, Hz. Muhammed’in Hayatı (çev. Vahdettin İnce), İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2000.
• Huvvâri, Hûd b. Muhakkem, Tefsîru kitâbillâhi’l-azîz (nşr. Belhâc bin Said Şerifî) Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1990, I-IV.
• Işıcık, Yusuf, “Kur’ân Tercümesinde Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar ve Muhammed Esed’in Meâline Genel Bir Bakış”, Kur’ân Mealleri Sempozyumu, 24-26 Nisan 2004, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007, s. 933-111.
• İbn Arafe, Ebu Abdillah Muhammed, Tefsiru ibn arafe, (nşr. Celaleddin es-Suyuti), Beyrut, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2008, I-IV.
• İbn Âşûr, Muhammed b. Tâhir, Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr, Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1984, I-XXX.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Gâlib, el-Muharreru’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz (nşr. Abdusselam Abduşşâfî), Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001, I-VI.
• İbn Cüzeyy, Ebu’l-Kâsım muhamed b. Ahmed, et-Teshîl li u’lûmi’t-tenzîl (nşr. Muhammed Sâlim Hâşim), Lübnan: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1995, I-II.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik, es-Sîretu’n-nebeviyye (nşr. Ömer Abdusselam Tedmûrî), Beyrut: Dâru li’l-Kutubi’l-‘Arabî, 1990, I-IV.
• İbn İshak, Ebu Abdillah Muhammed, es Sîretu’n-Nebeviyye li İbn İshak (nşr. Ahmed Ferid el-Mezîdî), Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2004, I-II.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm (nşr. Sâmî b. Muhammed es-Sellâme), Riyad: Dâru Tayyibe li’n-Neşr, 1997, I-VIII.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed, Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr (nşr. Ali Muhammed Ömer), Kahire: eş-Şirketu’d-Düveliyye, 2001, I-XI.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân, Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2002, I-IX.
• İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Hasan İzzuddîn Ali b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-târîh: târîhu ibni’l-esîr, (nşr. Ebu Sayyeb el-Keramî), Beyrut: Beytu’l-Efkari’d-Duveliyye, ts., I-XI.
• İbnü’l-Arabî, Ebubekr Muhammed b. Abdullah, Ahkâmu’l-kur’ân (nşr. Muhammed Abdulkahir Atâ), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2003, I-IV.
• Îcî, Ebü’l-Meâlî Muînüddîn Muhammed b. Abdirrahmân, Câmiu’l-beyân fî tefsîri’l-kur’ân (nşr. Abdulhamid Hendevî), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2004, I-IV.
• Karaman, Hayrettin v.dğr., Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara: DİB Yayınları, 2007, III. Baskı, I-V.
• Karslı, İbrahim Hilmi, “Çeviri Kuramları Açısından Muhammed Esed’in Çeviri Yöntemi ve Değerlendirilmesi”, İslami Araştırmalar Dergisi, 16/1 (2003), 95-112.
• Mahmûd Şît el-Hattâb, Komutan Peygamber (trc. Ahmet Ağırakça), İstanbul: Bir Yayıncılık, 1988.
• Malik b. Enes, Ebu Abdullah, el-Muvatta’, (nşr. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1406/1985, I-IV.
• Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed, Tevilâtu ehli’s-sünne: tefsîru’l-mâturîdî (nşr. Mecdî Basillûm), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İ’lmiyye, 2005, I-X.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb, en-Nüket ve’l-u’yûn: tefsîru’l-mâverdî (nşr. Abdulmaksûd b. Abdurrahîm), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts., I-VI.
• Merâğî, Mustafa, Tefsîru’l-merâğî, Mısır: Matbaatu Mustafa el-Halebî, 1946, I-XXX.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru mukâtil b. süleyman (nşr. Abdullah Muhammed Şehhâte), Beyrut: Müessesetu’t-Târîhi’l-Arabî, 1423/2002, I-V.
• Mustafa es-Sibâî, Hz. Muhammed ve Hayatı (trc. M. Said Şimşek), Konya: Tekin Kitabevi, 1992.
• Nesâi, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî, Tefsîru’n-nesâî, (nşr. Abdulhalık eş-Şafiî), Beyrut: Müessesetu’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, 1990, I-II.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed, Tefsiru’n-nesefî: medâriku’t-tenzîl ve hadâiku’t-te’vîl (nşr. Yusuf Ali Bedîvî), Beyrut: Dâru’l-Kelâmi’t-Tayyib, 1997, I-III.
• Neysâbûrî, Nizâmuddîn Muhammed b. Hasan b. Hasan, Garâibu’l-kur’ân ve ragâibu’l-furkân (nşr. Zekeriyya Umeyra), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘iİlmiyye, 1996, I-VI.
• Özdemir, Serdar, “Seriyye” TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXVI, 565-566.
• Özgel, İshak, “Kur’ân’daki Olağanüstü Olayları Yorumlaması Ekseninde Muhammed Esed’in “Âyet” Kelimesi Çevirisi Üzerine”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19/2 (2007), 152-171.
• Öztürk, Mustafa, “Muhammed Esed’in Meâl-Tefsirinde Bâtınî Te’vîl Olgusu”, İslami Araştırmalar Dergisi, 16/1 (2003)113-126.
• --------, “Muhammed Esed’in Tefsir Notlarındaki Yanlış Atıflar ve Çarpıtmalar Üzerine”, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi, 8/1 (2008) 45-62. Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, Mefâtîhu’l-gayb: tefsîru’r-râzî, Lübnan: Dâru’l-Fikr Li’t-Tabaa ve’n-Neşr, 1981, I-XXXII.
• Rızâ, Reşid, Tefsîru’l-menâr, Mısır: Mektebetu’l-Kâhire, 1960, I-XII.
• Seâlîbî, Abdurrahman b. Muhammed Ebu Zeyd, el-Cevâhiru’l-hisân fî tefsîri’l-Kur’ân: tefsîru’s-seâlibî (nşr. Abdulfettah Ebu Sünne), Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1997, I-V.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed İbrahim, Tefsîru’s-semerkandî: bahru’l-ulûm (nşr. Muhammed Muavvız- Âdil Ahmed Abdulmevcûd), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993, I-III.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân, ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr (nşr. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî), Kahire: Merkezu Hicr Li’l-Buhûs, 2004, I-XVII.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-kadîr: el-câmiu beyne fenniyyi’r-rivâyeti ve’d-dirâyeti min i’lmi’t-tefsîr (nşr. Abdurrahman Umeyra), y.y: Dâru’l-Vefâ, ts.,I-V.
• Tabatabaî, Muhammed Hüseyin b. Muhammed, el-Mîzân fî tefsîri’l-kur’ân, Beyrut: Müessesetu’l-A‘lamî, 1997, I-XXII.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr, Târîhu’r-rusûl ve’l-mulûk: târîhu’t-taberî (nşr. Ebu’l-Fadl İbrâhim), Kahire: Dâru’l-Maârif bi-Mısır, ts., I-XI.
• --------, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-kur’ân, (nşr. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî), Kahire: Merkezu’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-Arabiyye, 2001, I-XXVI.
• Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. Hasan, Mecmeu’l-beyân fî tefsîri’l-kur’ân, Beyrut: Dâru’l-U‘lûm, 2005, I-X.
• Turan, Maşallah, “Allah ve Ahiret İnancı Bağlamında Muhammed Esed’in Sembolizm Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım”, Artuklu Akademi: Mardin Artuklu Üniversitesi İlahiyat Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1/1 (2014), 131-157.
• --------, “Kurân’ın Anlaşılmasında Sembolizm Tartışmaları”, (doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006).
• Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasan, et-Tibyân fî tefsîri’l-kur’ân (nşr. Şeyh Âğa et-Tahrânî) Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-A‘rabî, ts., I-X.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed, el-Vasît fî tefsiri’l-kur’ani’l-mecîd (nşr. Adil Ahmed Abdulmarsud), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1994, I-IV.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, Meğâzî rasulillah: kitâbu’l-meğâzî (nşr. Abbas eş-Şerîfî), Kahire: Matbaatu’s-Saâde, 1948.
• Watt, Montgomery Peygamber ve Devlet Adamı; Hz. Peygamber (çev. S. Erdem Türközü), İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2006, I-X.
• Yılmaz, Metin, Hz. Peygamber Döneminde İstihbarat, İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
• Yiğit, İbrahim, “Muhammed Esed’in Mealinde Yorum”, (yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012).
• Yüksel, Muhammed Bahaeddin, Kur’ân’ı Farklı Anlama ve Nedenleri, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017. Zeccâc, Ebu İshak İbrahim, Maâni’l-kur’ân ve i’râbuhû (nşr. Abdulcelil Şulbî), Beyrut: Âlemu’l-Kutub, 1988, I-V.
• Zemahşerî, Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîli ve uyûni’l-ekvali fi vucûhi’t-te’vîl (nşr. Adil Ahmed Abdulmevcud), Riyad: Mektebetu’l-Abikan, 1998, I-VI.
• Zeyveli, Hikmet, “Muhammed Esed’e İki Haksızlık Örneği Esed’in Kur’ân Mesajı İle İlgili “İntihal” ve “Çarpıtma” İddialarının Tutarsızlığı”, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi, 12/1 (2012) 25-46.