Khayr al-Dīn al-Ramlī’s Treatise Titled Risâle fi’l-cevâb an mes’eleti men kâle in ef’al kezâ fe-hüve kâfir: Study and Critical Edition

Year 2022, Volume: 10 Issue: 2, 344 - 376, 30.11.2022

Said Nuri Akgündüz

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1148806

Cited By: 1

Abstract

In this article, a treatise on oath of Khayr al-Dīn al-Ramlī (d. 1081/1671), a Ḥanafī fiqh scholar who lived in the 17th century, will be examined and its text will be critically published. The treatise consists of the Ottoman Shaykh al-Islām Minkārīzāde Yahyā Efendi's (d. 1088/1678) question, Ramlī's answer to this question, and Yahya Efendi's second letter on an issue related to the oath. The correspondence took place over a matter of oath. The issue -which consists of judgments and evaluations on the solution and interpretation of the issue- which we can summarize as "whether a person will leave Islam if he does something, or whether he will leave Islam with this word in various forms of expression," included in the fiqh books about the types of oaths and their wording, is discussed in the aforementioned letters. The main purpose of our article is to shed light on the background of these correspondences and to evaluate the highlights of the content. Another aim is to publish the original text of the treatise as a critical edition. In our article, qualitative research methods were used and the explicit and implicit data presented by the text were evaluated. Opinions and comments have also been expressed to the extent that the text and available information about the authors allow. In the introduction, after briefly touching on the history of the subject in the Ḥanafī sect, the lives of the two authors and their intersections were highlighted, and then the content of the treatise was examined. Finally, the critical edition of the text is included.

Keywords

Islamic Law, Oath, Treatise, Ramlī, Minkārīzāde

Hayreddin er-Remlî’nin Risâle fi’l-cevâb an mes’eleti men kâle in ef’al kezâ fe-hüve kâfir Adlı Risâlesi: İnceleme ve Tahkik

Abstract

Bu makalede, XVII. yüzyılda yaşamış Hanefî fıkıh âlimi Hayreddin er-Remlî’nin (ö. 1081/1671) yeminle ilgili bir risâlesi incelenecek ve metninin tenkitli neşri yapılacaktır. Risâle, yeminle ilgili bir meseleye dair Osmanlı şeyhülislâmı Minkârîzâde Yahya Efendi’den (ö. 1088/1678) gelen soru, bu soruya Remlî’nin verdiği cevap ve Yahya Efendi’nin ikinci mektubundan oluşmaktadır. Yazışmalar, yemine dair bir mesele üzerinde gerçekleşmiştir. Yemin çeşitleri ve lafızlarıyla ilgili fıkıh kitaplarında yer verilen “kişinin bir işi yapması halinde İslam’dan çıkacağını çeşitli şekillerde dile getirmesi durumunda bu sözüyle dinden çıkıp çıkmayacağı” olarak özetleyebileceğimiz meselenin çözümü ve yorumu üzerine verilen hükümler ve değerlendirmelerden oluşan konu, bahsi geçen mektuplarda ele alınmıştır. Makalemizin temel amacı, bu yazışmaların arka planına ışık tutmak ve muhtevada öne çıkan hususları değerlendirmektir. Diğer bir amaç ise risâlenin özgün metnini tahkikli olarak neşretmektir. Makalemizde, nitel araştırma yöntemleri kullanılmış ve metnin bize sunduğu açık ve örtük veriler değerlendirilmiştir. Metnin ve müelliflere dair mevcut bilgilerin elverdiği ölçüde kanaat ve yorumlar da ifade edilmiştir. Girişte konunun Hanefî mezhebindeki geçmişine kısaca temas edildikten sonra iki müellifin hayatı ve kesiştikleri noktalar öne çıkarılmış, ardından risâlenin muhtevası tetkik edilmiştir. Son olarak, metnin tahkikli neşrine yer verilmiştir.  

Keywords

İslam Hukuku, Yemin, Risâle, Remlî, Minkârîzâde

References

• Akgündüz, Said Nuri. Hayreddin er-Remlî’nin Fetvaları -el-Fetava’l-Hayriyye’nin Biçim ve İçerik İncelemesi-. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
• Alpaydın, Mehmet Akif. “Şeyhülislâm Minkârîzâde Yahyâ Efendi’nin “Risâle fî Beyâni Milleti İbrahim” İsimli Eseri”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2018/1), 58-71.
• Burak, Guy. The Second Formation of Islamic Law: The Hanafi School in the Early Modern Ottoman Empire. New York: Cambridge University Press, 2015.
• Çelik, Ahmet Faruk. “Minkârîzâde Yahya Efendi’nin Fetvalarının Fetâvâ-yı Abdürrahim Olarak Tedavüle Girişi Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 60 (Haziran 2021), 57-76.
• İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim. el-Bahrü’r-râik. 7 Cilt. Beyrut: Dârül’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid. Fethu’l-kadîr li’l-âcizi’l-fakîr. 9 Cilt. Beyrût: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, ts.
• İpşirli, Mehmet. “Şeyhülislâm Minkârîzâde Yahya Efendi”. Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan. ed. Zeynep Tarım Ertuğ. 229-249. İstanbul, 2006.
• İpşirli, Mehmet. “Minkârîzâde Yahyâ Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/114-115. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• “İSAM Tahkikli Neşir Esasları (İTNES)”. İsam. Erişim 21 Temmuz 2022. http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/ISAM_Tahkikli_Nesir_Esaslari.pdf.
• Kâdîhân, Fahrüddîn Hasen b. Mansûr Özcendî. Fetâvâ Kâdîhân. 3 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-‘Arabî, 1986.
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd. Bedâ’i’u’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâ’i’. thk. Ali Muhammed Mu’avvaz-Adil Ahmed Abdülmevcud. 10 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr. el-Muhtasar. thk. Kâmil Muhammed ‘Uvayda. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Mergînânî, Ebü’l-Hasen Bürhânüddin Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. 4 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• Muhibbî, Muhammed el-Emîn b. Fazlillah. Hulâsatü’l-eser fî a’yâni’l-karni’l-hâdiye aşer. 4 Cilt. Kahire, 1284/1867-8.
• Özen, Şükrü. “Osmanlı Döneminde Fetva Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Dergisi 3/5 (2005), 319-320.
• Pekcan, Ali. “Remlî, Hayreddin b. Ahmed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/563-564. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Remlî, Hayreddin b. Ahmed. el-Fetâva’l-Hayriyye li-nef’i’l-beriyye. 2 Cilt. Bulak: el-Matba’atü’l-Kübrâ’l-Mîriyye, 1300.
• Remlî, Hayreddin b. Ahmed. Risâle fi’l-cevâb an mes’eleti men kâle in ef’al kezâ fe-hüve kâfir. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimoğlu, 322, 295ᵇ-306ᵇ.
• Remlî, Hayreddin b. Ahmed. Risâle fî mâ lev kâle şahsun in ef’al kezâ fe-hüve kâfir. İstanbul: İstanbul Müftülüğü Kütüphanesi, Yazma Eserler, 335, 291ᵃ-295ᵇ.
• Shafir, Nir. “Vernacular Legalism in the Ottoman Empire: Confession, Law, and Popular Politics in the Debate over the “Religion of Abraham (millet-i Ibrâhîm)”. Islamic Law and Society. 28 (2021), 32-75.
• Şeyhî Mehmed Efendi. Vekâyi’u’l-fuzalâ, Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. haz. Ramazan Ekinci. 4 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2018.