Okul Öncesinde Kullanılan Elifbâ Öğretim Yaklaşımlarının Etkililiğine Dair Öğretici Görüşleri

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 176 - 191, 31.05.2025

Rabia Nilüfer Sert , Ayhan Öz

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1627507

Abstract

Bu araştırma, okul öncesinde Kur’an-ı Kerim dersi veren öğreticiler tarafından uygulanan farklı elifbâ yaklaşımlarından hangisinin bu dönem öğrencileri için daha uygun olduğunu tespit etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi içinde yer alan fenomenolojik desen tercih edilmiş; veri toplamak için yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu beş tanesi Diyanet İşleri Başkanlığında görev yapan 4-6 Kur’ân Kursu öğreticisi altı tanesi de özel anaokullarında görev yapan Kur’an öğreticisi olmak üzere on bir kişinden oluşmaktadır. Araştırmada elde edilen temel bulgular şu şekildedir: Öğreticiler Kur’an öğretiminde klasik usul, hece usulü, savtî usul ve ses temelli olmak üzere dört farklı yaklaşım uygulamaktadırlar. Öğreticilere göre ses temelli yaklaşım, öğrenci seviyesine uygun olması, en çok zorlanılan konu olan cezm öğretiminde kolaylık sağlaması ve Kur’an’a geçiş sürecini hızlandırması gibi konularda diğerlerine göre daha uygun bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. Bununla birlikte ses temelli yaklaşıma uygun eğitsel kaynakların yetersiz olduğu görülmektedir. Veli tutumu da Elifba öğretiminde ikinci bir önemli sorun olarak değerlendirilmektedir.

Keywords

Din Eğitimi , Okul Öncesi , Kur’an Öğretimi , 4-6 Yaş Kur’an Kursları , Elifbâ

Teachers' Opinions on The Effectiveness of Qur’ānic Primer Teaching Approaches Used in Preschool Education

Abstract

This study aims to identify which of the different Qur’ānic primer approaches applied by the instructors teaching the Qur’ān in preschool is more suitable for students in this period. In the research, a phenomenological design, which is part of the qualitative research method, was preferred. Semi-structured interview techniques and semi-structured interview forms were used to collect data. The research group consists of eleven participants, five of whom are Qur’ān course instructors working at the Presidency of Religious Affairs for the 4-6 age group, and six are Qur’ān instructors working in private preschools. The main findings obtained from the research are as follows: Instructors apply four different approaches in Qur’ān teaching: classical method, syllabic method, phonetic method, and sound-based method. According to the instructors, the sound-based approach stands out as a more suitable method compared to others due to its compatibility with the student’s level, its facilitation of teaching the difficult subject of "cezm" and its ability to accelerate the transition to the Qur’ān. However, it has been observed that there is a lack of educational resources suitable for the sound-based approach. Parental attitudes are also considered a second significant issue in the teaching of the Qur’ānic Primer.

Keywords

Religious Education , Preschool , Qur'an Teaching , Qur'an Courses for Ages 4-6 , Qur'anic Primer

References

• Açık, Abdullah vd. Kur’an Öğretiminde Yeni Bir Yaklaşım: Ses Temelli Elifbâ Yöntemi. İstanbul: Edam, 2015.
• Altaş, Nurullah - Kaya, Umut. Türkiye’de Din Eğitimi Genel Görünüm ve Eğilimler (2012-2022). İstanbul: İLKE Yayınları, 2023.
• Aras, Zehra. Ahmet ile Elif Kur’ân Okumayı Öğreniyor. İstanbul: Çınaraltı Çocuk Yayınları, 2017.
• Aşlamacı, İbrahim. İstati̇sti̇klerle Türki̇ye’de Örgün ve Yaygın Di̇n Eği̇ti̇mi̇ni̇n 100 Yılı (1923-2023). İstanbul: DEM Yayınları, 2024.
• Ayar, Hatice. “4-6 yaş grubu Kur’an Kurslarında Elifbâ öğretimi: Uygulamalar ve Zorlanma Alanları”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 161-186. Balıkesir: Palet Yayınları, 2020.
• Ayar, Hatice. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kur’an Öğretim Materyali Olarak Elifbâlar (1824-1928). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Ayar, Hatice. “Ses Esaslı Okuma Yazma Öğretimi Yöntemi ile Kur’an Öğretiminin İmkânı: Ses Temelli Elifbâ Örneği”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/2 (2021), 561-582. https://doi.org/10.18505/cuid.976303
• Aybey, Salih. “4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarının Eğitim-Öğretim Faaliyetleri ve Problemleri (Zonguldak İli Örneği)”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2019), 207-240. https://doi.org/10.33460/beuifd.598401
• Baymur, Fuat. İlk Okuma ve Yazma Öğretimi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1954.
• Binbaşıoğlu, Cavit. “İlkokuma ve Yazma Öğretiminin ve Alfabe Kitaplarının Tarihsel Gelişimi”. Eğitim ve Bilim Dergisi 14/114 (1999), 8-32.
• Bozcan, Tuba. Zeynep ve Mehmet ile Hikâyelerle Kur’ân Elifbâsı. İstanbul: Damla Yayınevi, 2012.
• Bozdoğan, Murat - Bozdoğan, Melek. Çocuklar İçin Elif Be. Kahramanmaraş: Misal Çocuk, 2020.
• Creswell, John. Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. çev. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap, 2017.
• Çavuşoğlu, Yıldız. Sevimli Elifbam. İstanbul: Müslim Çocuk Yayınları, 2021.
• Çetin, Cemile. Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Kur’an Öğretimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• DİB. “4-6 Yaş Grubu Kur’an-I Keri̇m Öğreti̇m Programı”. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2023.
• Dikili, Yusuf. Masallarla Kur’ân Harflerini Öğreniyorum. İstanbul: Aden Yayınevi, 2017.
• Gelgör, Elif Sena. Kur’ân-ı Kerim Öğretiminde Alternatif Bir Metod Olarak Ses Temelli Elifbâ Yöntemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Gelici, Zehra. “DİB 4-6 Yaş Kur’an Kursları, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (İstanbul, Üsküdar Örneği)”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 143-160. Balıkesir: Palet Yayınları, 2020.
• Güneş, Nurten vd. Etkinliklerle Elif-Bâ. ed. Zeynep Ulviye Özkan vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2020.
• Karabulut, Tuğba. Bir Zanaat Olarak 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticiliği. Denizli: Pamukkale Üniversitesi İslami İlimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Kavurmacıoğlu, Selma. Heterojen Sınıf Ortamlarında Kur’an Öğretiminde Yeni Bir Yöntem Uygulaması. Aksaray: Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kolektif. Kur’ân Öğreniyorum. İstanbul: Ayfa Basın, 2000.
• Kolektif. Çocuklar için Kur’ân ElifBâ’sı Kur’ân Okumayı Öğreniyorum. İstanbul: Ahıska Çocuk, 2023.
• Korkmaz, Fatime Sarı. Ses Temelli ve Gruplama Sistemi Kur’an- Kerim Öğretimi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kuruner, Rabia vd. Elif-bâ Etkinlik Kitabım. İstanbul: Ensar Yayınları, 2022.
• Kuruner, Rabia vd. Kur’ân-ı Kerim Öğretiminde Ses Temelli Elif-Bâ. İstanbul: Ensar Yayınları, 2018.
• Özgül, Lale. Kur’an Okumayı Öğreniyorum. İstanbul: Çilek Kitaplar, 2015.
• Şahbaz, Namık Kemal. Tanzimat’tan Cumhuriyet’in İlk Yıllarına Kadar (1829-1928) Türkiye’de İlkokuma ve Yazma Öğretimi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
• Taner, Tuğba. Kur’an Öğretiminde Materyal ve Yöntem Analizi (Elifbâlar Üzerine Bir İnceleme). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Taşkın, Ünal. “Klâsik Dönem Osmanlı Eğitim Kurumları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1/3 (2008), 343-366.
• Tongar, Hatice Kübra. Hikâyelerle Kur’ân Okumayı Öğreniyorum. İstanbul: Hayy Grup Yayıncılık, 2021.
• Tunahan, Süleyman Hilmi. Kur’ân Harf ve Harekeleri. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 2018.
• Türkyılmaz, Selçuk. “Usul-i Cedit Eğitim ve Selim Sabit’in Elifba Risalesi”. Dil ve Edebiyat Araştırmaları 17 (2018), 127-139.
• Yağcı, Samet. Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursları (İzmir İli Örneği). İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Yılmaz, Adem. Öğretici Görüşleri Doğrultusunda 4-6 Yaş Grubu Kur’ân Kurslarında Yapılan Kur’ân Öğretimi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.