ROL ÇATIŞMASININ VE ROL BELİRSİZLİĞİNİN TÜKENMİŞLİK VE İŞ DOYUMU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2008, Cilt: 23 Sayı: 1 - Cilt: 23 Sayı: 1, 35 - 49, 25.07.2016

EBRU TOLAY Sabuncuoğlu

Öz

Bu çalışmada, rol çatışmasının ve rol belirsizliğinin tükenmişlik ve iş doyumu üzerindeki etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde (D.E.Ü. İ.İ.B.F.) görev yapan 71 araştırma görevlisi üzerinde gerçekleştirilen bir araştırma ile incelenmiştir. Bu doğrultuda, değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini incelemek üzere bir model kurulmuş ve modeli test etmek için yol (path) analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, rol çatışmasının ve rol belirsizliğinin, tükenmişliğin duygusal yorgunluk ve duyarsızlaşma boyutlarını artırmak suretiyle iş doyumunu azalttığı; dolayısıyla, tükenmişliğin, gerek rol çatışması ile iş doyumu gerekse rol belirsizliği ile iş doyumu arasında aracılık etkisinin bulunduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, Tükenmişlik, İş Doyumu

EXAMINING THE EFFECTS OF ROLE CONFLICT AND ROLE AMBIGUITY ON BURNOUT AND JOB SATISFACTION

Öz

In this study, the effects of role conflict and role ambiguity on burnout and job satisfaction are examined with a survey whose respondents are 71 research assistants working in the Faculty of Economics and Administrative Sciences at Dokuz Eylül University. Therefore, a model was developed in order to determine the cause-effect relationships among variables and the path analysis was utilized to test the model. According to the results of this study, it was determined that role conflict and role ambiguity reduce job satisfaction by means of increasing the emotional exhaustion and depersonalization which are burnout dimensions, and thus there is mediating effect of burnout between role conflict-job satisfaction and role ambiguity-job satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Role Ambiguity, Role Conflict, Burnout, Job Satisfaction

Kaynakça

• BALTAŞ, Acar., ve Z.BALTAŞ (2000). Stres ve Başa Çıkma Yolları, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• BARTLETT, K. R. (1999). “The Relationship Between Training and Organizational Commitment in the Health Care Field”, Degree of Doctor of Philosophy, University of Illinois, Urbana, Illinois.
• BEDEIAN, A. G. ve A. A.ARMENAKIS, (1981). “A Path-Analytic Study of the Consequences of Role Conflict and Ambiguity”, Academy of Management Journal, 24(2), 417-424.
• BENSON, P. G., E. R.KEMERY, W. I. SAUSER ve K. E. TANKESLEY (1985). “Need for Clarity as a Moderator of the Role Ambiguity- Job Satisfaction Relationship”, Journal of Management, 11(3), 125-130.
• BİRDİR, K., ve M.TEPECİ (2003). “Otel Genel Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişliğin Genel Müdürlerin İşlerini Değiştirme Eğilimlerine Etkileri”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 14(2), 93-106.
• BLALACK, R. O. ve H. J DAVIS (1975). “Role Ambiguity, Job-Related Tension and Job Satisfaction”, Journal of Management, 1(1), 31-37.
• EMMERIK, H. (2002). “Gender Differences in the Effects of Coping Assistance on the Reduction of Burnout in Academic Staff”, Work & Stress, 16(3), 251-263.
• HAJ-YAHIA, M. M., D.BARGAL ve N. B.GUTERMAN, (2000). “Perception of Job Satisfaction, Service Effectiveness and Burnout Among Arab Social Workers in Israel”, International Journal of Social Welfare, 9, 201-210.
• HAPPELL, B., T. MARTIN, ve J.PINIKAHANA (2003). “Burnout and Job Satisfaction: A Comparative Study of Psychiatric Nurses From Forensic and a Mainstream Mental Health Service”, International Journal of Mental Health Nursing, 12, 39-47.
• JAYARATNE, S. ve W. A.CHESS, (1984). “Job Satisfaction, Burnout, and Turnover: A National Study”, Social Work, September-October, 448- 453.
• JONES, M. L. (1993). “Role Conflict: Cause of Burnout or Energizer?”, Social Work, 38(2), 136-141.
• KARATEPE, O. M. ve M.TEKİNKUŞ (2004). “İş-Aile Çatışması, Duygusal Yorgunluk ve Hizmet İyileştirme Performansı: Sınır Birim İşgörenlerine Yönelik Bir Araştırma”, 12. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 194-199, Bursa.
• KELLER, R. T. (1975). “Role Conflict and Ambiguity: Correlates With Job Satisfaction and Values”, Personnel Psychology, 28, 57-64.
• KLUGER, M. T., K. TOWNEND, ve T. LAIDLAW (2003). “Job Satisfaction, Stress and Burnout in Australian Specialist Anaesthetitsts”, Anaesthesia, 58, 339-345.
• MASLACH, C., W. B. SCHAUFELI, ve M. P.LEITER (2001). “Job Burnout”, Annual Review Psychology, 52, 397-422.
• ÇAM, O. (2001). “The Burnout in Nursing Academicians in Turkey”, International Journal of Nursing Studies. 38(2), 201-207.
• ONYETT, S., T.PILLINGER, ve M.MUIJEN (1997). “Job Satisfaction and Burnout Among Members of Community Mental Health Teams”, Journal of Mental Health, 6(1), 55-67.
• RIZZO, J. R., R. J. HOUSE, ve S. I. LIRTZMAN (1970). “Role Conflict and Ambiguity in Complex Organizations”, Administrative Science Quarterly, 15, 150-163.
• ROBBINS, S. P. (1998). Organizational Behavior, International Edition, New Jersey, USA: Prentice-Hall International, Inc.
• ŞAHİNLER, S., ve Ö.GÖRGÜLÜ (2000). “Path analizi ve Bir Uygulama”. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (1-2), 87-102.
• SHEPHERD, C. D., ve L. M.FINE (1994), “Role Conflict and Role Ambiguity Reconsidered”, Journal of Personal Selling & Sales Management, 14(2), 57-65. Scaling and Measurement, Editor: James M. COMER.
• STORDEUR, S., W.D’HOORE, C.VANDENBERGHE (2001). “Leadership, Organizational Stress, and Emotional Exhaustion Among Hospital Nursing Staff”, Journal of Advanced Nursing, 35(4), 533-542.
• ŞİMŞEK, ÖMER F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları, Ekinoks yayınları, Ankara.
• TANOVA, C., ve T.KARATEPE (2004). “Sınır Birim İşgörenleri ve Duygusal Yorgunluk: K.K.T.C. Konaklama Sektörü Üzerinde Görgül Bir Çalışma”, 12. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 194-199, Bursa.
• UM, M., ve D. F HARRISON (1998). “Role Stressors, Burnout, Mediators, and Job Satisfaction: A Stress-Strain-Outcome Model and An Empirical Test”, Social Work Research, 22(2), 100-116.
• VISSER, M. R. M., E. M. A. SMETS, F. J. OORT, ve H. C. J. M HAES (2003). “Stress, Satisfaction and Burnout Among Dutch Medical Specialists”, CMAJ, 168(3), 271-275.
• VON EMSTER, G. A., ve A.A.HARRISON (1998). “Role Ambiguity, Spheres of Control, Burnout, and Work-Related Attitudes of Teleservice Professionals”, Journal of Social Behavior & Personality, 13(2), 375- 386.