“The Prayer of Sword” in Classical Turkish Poetry

Yıl 2012, , 139 - 150, 01.12.2012

Gülçin Tanrıbuyurdu

https://doi.org/10.15247/dev.95

Cited By: 7

Öz

Religions as a social phenomenon and beliefs and regulations shaped by primitive and divine religions have always been the key determinants of human life. At that point prayer originated from begging to the Creator has been considered as the most important practise of religious practises throughout all the terms and has played an active role at the point of fears and concerns conversion to the hope. The sword is the symbol of dominance in Turkish culture and with this characteristic it has also a privileged place in social life as it is swored upon and at the same time it has become the mediator of the symbolic language which brings power,virtue and bravery to mind. The writing of verse and hadith on the sword and the tradition of wishing victory for the person who is using sword in Ottoman’s society necessitates thinking sword and prayer together and at that point it has become a significant example of divine’s socialization upon the building religious practicals on the common bases. In this study the extremely precious texts of Turkish Classical Poetry with its many traditions, beliefs and life practises will be interpreted in the context of “the prayer of sword” and also the beliefs and practises shaped on the grounds of writing prayers on the swords will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Prayer, sword, the prayer of sword, power, invincibility.

Klâsik Türk Şiirinde “Kılıç Duası”

Öz

Sosyal bir olgu olarak gerek ilkel gerekse semâvî dinler etrafında şekillenen inanç ve uygulamalar insan yaşamının temel belirleyicilerinden olmuştur. Bu noktada, bireyin yaratana yakarma ve yakın olma arzusundan kaynaklanan dua, her dönemde dinî yaşama dair pratiklerin en önemlilerinden sayılmış, endişelerin ve korkuların umuda dönüşme noktasında etkin bir rol üstlenmiştir. Türk kültüründe egemenliğin sembolü olması vasfıyla üzerine yeminler edilerek kutsal sayılan ve sosyal yaşam içerisinde ayrıcalıklı bir yer edinen kılıç; aynı zamanda kuvvet, erdem ve cengaverliği çağrıştıran sembolik bir dilin de aracı olmuştur. Osmanlı toplumunda kılıcı kullananın muzaffer olmasını dileme kabilinden bir gelenekle kılıç üzerine ayet ve hadis yazılması da dua ile kılıcı birlikte düşünmeyi gerekli kılarak kutsalı toplumsallaştırma noktasında dinî pratiklerin ortak temeller üzerine inşasının dikkate değer bir örneğini vermiştir. Bu çalışmada Osmanlı dönemine dair barındırdığı pek çok adet, inanış ve sosyal yaşam pratiği ile bugün için son derece kıymetli olan Klâsik Türk şiiri metinleri “kılıç duası” terimi ekseninde değerlendirilecek ve kültürel yaşamda kılıca dua yazılması temelinde şekillenen inanç ve uygulamalar ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dua, kılıç, kılıç duası, güç, yenilmezlik.

Kaynakça

• Askerî (1997), Dîvân, Haz. Halil Karagöz, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Aydın, A.Rıza (2009), “İnanma İhtiyacı ve Dini Ritüellerin Psikolojik Değeri”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IX, S.3, 88-100.
• Bareilles, Bertrand (2003), İstanbul’un Frenk ve Levanten Mahalleleri (Pera- Galata-Banliyöler), İstanbul: Güncel Yayıncılık.
• Emrî (2002), Dîvân, Haz. M.A. Yekta Saraç, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Esin, Emel (2001), Türk Kozmolojisine Giriş, İstanbul: Kabalcı Kitabevi.
• Helâkî (1982), Dîvân, Haz. Mehmed Çavuşoğlu, İstanbul: İstanbul Üniversi- tesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Kanar, Mehmet (2009), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları.
• Kazan, Şevkiye (1997), Hâmidî-zâde Celîlî, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Hus- rev ü Şîrîn Mesnevisi (İnceleme-Tenkidli Metin), Afyon Kocatepe Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Kazan, Şevkiye (2003), Üsküdarlı Sırrî / Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği Divan`ı (Tenkitli Metin-İnceleme) ve Şerhu Medhi`n-Nebi, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Kur’ân, http://www.diyanet.gov.tr/kuran
• Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (2001), Ümmi Divan Şairleri ve Enveri Divanı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Lebib, Dîvân, Haz. Orhan Kurtoğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, (e-Kitap), www.kulturturizm.gov.tr
• Marinier, Pierre (1991), Dua Üzerine Düşünceler, Çev. Sadık Kılıç, İzmir: Nil Yayınları.
• Medhî (2000), Dîvân, Haz. Nezihe Seyhan, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Onay, A. Talat (2009), Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü (Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı), Haz. Cemal Kurnaz, İstanbul: H Yayınları.
• Ögel, Bahaeddin (2010), Türk Mitolojisi, I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Ya- yınları.
• Pakalın, M. Zeki (2004), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Pervâne Beg (2003), Mecmû’atü’n-Nezâir (315a-340a), Haz. Fatih Başpınar, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Ravzî, Dîvân, Haz. Yaşar Aydemir, Kültür ve Turizm Bakanlığı, (e-Kitap), www.kulturturizm.gov.tr
• Revânî, Dîvân, Haz. Ziya Avşar, Kültür ve Turizm Bakanlığı, (e-Kitap), www.kulturturizm.gov.tr
• Sehmî (2007), Dîvân, Haz. Elif Dirican, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Seyhan, Tanju Oral (2003), “Memlûk Kıpçakçasıyla Yazılmış Du‘â’ü’s-Seyfî”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 9, İstanbul, s.141-174.
• Sülün, Murat (2006), Sanat Eserine Vurulan Kur’an Mührü, İstanbul: Kaynak Kitaplığı.
• Yahyâ Bey (1977), Dîvan, Haz. Mehmed Çavuşoğlu, İstanbul: İstanbul Üni- versitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yılmaz, Muammer (2010), Osmanlı’da Töre Tören ve Alaylar, İstanbul: Elit Kültür Yayınları.
• Zâtî (1987), Dîvân, III (Gazeller), Haz. Ali Nihat Tarlan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.